Decentrale ventilatie met warmteterugwinning: oplossing voor energiezuinige luchtkwaliteit in woningen

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

De ventilatie van een woning speelt een essentiële rol in de energiebalans en comfort van de ruimtes. In de huidige bouwpraktijk en renovaties wordt steeds meer aandacht besteed aan het verhouden van warmte en het optimaliseren van luchtstromen. In dit kader heeft de decentrale ventilatie met warmteterugwinning (WTW) zich opgebouwd als een efficiënte en toepasbare oplossing, met name in bestaande woningen. Deze technologie maakt het mogelijk om frisse lucht toe te voeren en vervuilde lucht af te voeren, terwijl een groot deel van de warmte behouden blijft. In dit artikel worden de principes, toepassingen, voordelen en nadelen van decentrale ventilatie met warmteterugwinning besproken, met aandacht voor de specifieke combinatie met systeem C en warmtepompen.

Wat is decentrale ventilatie met warmteterugwinning?

De decentrale ventilatie met warmteterugwinning is een compacte oplossing voor ventilatie, waarbij een ventilatieunit wordt geïnstalleerd in één specifieke ruimte. Deze unit zorgt voor zowel de afvoer van vervuilde lucht als de toevoer van verse lucht. Aangezien het een decentrale aanpak is, hoeft er geen uitgebreid kanalensysteem geïnstalleerd te worden zoals bij centrale ventilatiesystemen. De WTW-component zorgt ervoor dat de warmte uit de afgevoerde lucht wordt overgedragen aan de toegevoerde verse lucht. Hierdoor blijft de meeste warmte in de woning, waardoor energiebesparing mogelijk is.

Een belangrijk kenmerk van decentrale ventilatie met WTW is dat slechts één kanaal nodig is om de lucht uit te voeren naar buiten. Tijdens het werken van de unit wisselt de stroomrichting van de lucht, waardoor de ventilatie zowel afvoer als toevoer kan realiseren via één opening. In dit proces speelt de warmtewisselaar een centrale rol. Deze warmtewisselaar heeft een hoog rendement en zorgt ervoor dat de meeste warmte van de afgevoerde lucht wordt behouden en weer wordt gebruikt in de verse lucht die binnenkomt.

Hoe werkt decentrale ventilatie met warmteterugwinning in de praktijk?

In de praktijk wordt een decentrale ventilatieunit meestal geïnstalleerd in een ruimte waar veel luchtoverlast optreedt, zoals een keuken of badkamer. Deze ruimtes zijn vaak verantwoordelijk voor veel vocht en vervuiling, waardoor ventilatie cruciaal is. De unit kan op een bepaalde hoogte in de muur worden aangebracht en is eenvoudig te installeren. Er zijn meerdere modellen beschikbaar die specifiek zijn ontworpen voor deze toepassing.

De werking van het systeem is gebaseerd op een cyclische stroomwisseling. Elke 70 seconden of in een regelgevoelige modus, wordt de stroomrichting omgedraaid, zodat de unit zowel verse lucht kan toevoeren als vervuilde lucht kan afvoeren. De warmtewisselaar zorgt er dan voor dat de warmte uit de afgevoerde lucht wordt behouden. Dit maakt het systeem energiezuiniger dan conventionele ventilatie zonder warmteterugwinning.

De toepassing van decentrale ventilatie met WTW is bijzonder geschikt voor woningen waar het aanleggen van een centraal kanalensysteem niet haalbaar is. Denk bijvoorbeeld aan woningen met hoge plafonds of zware betonnen vloeren waar het aanleggen van kanalen niet mogelijk of te kostbaar is. In dergelijke gevallen is een decentrale oplossing een logische keuze.

Voordelen van decentrale ventilatie met warmteterugwinning

De decentrale ventilatie met WTW biedt meerdere voordelen, zowel op het vlak van energiezuinigheid als op het vlak van praktische toepassing. Enkele belangrijke voordelen zijn:

Energiebesparing door warmteterugwinning: Het belangrijkste voordeel van WTW is dat een groot deel van de warmte uit de afgevoerde lucht behouden blijft. Dit betekent dat minder warmte verloren gaat en dus minder energie nodig is om de woning op temperatuur te houden. Volgens de beschikbare informatie is de overdracht van warmte behoorlijk efficiënt, wat leidt tot aanzienlijke energiebesparing.
Laagdrempelige oplossing: Omdat er geen uitgebreid kanalensysteem nodig is, is een decentrale ventilatieunit eenvoudiger en goedkoper te installeren dan een centraal ventilatiesysteem. Dit maakt het systeem toegankelijk voor veel woningtypes, met name voor bestaande woningen.
Flexibiliteit in toepassing: Decentrale ventilatieunits kunnen op verschillende plaatsen in de woning worden geïnstalleerd, afhankelijk van de ventilatiebehoeften. In een open woon-eet-kamer of een keuken is het bijvoorbeeld haalbaar om één unit te installeren die zowel de ventilatie als de warmteterugwinning verzorgt.
Minimale luchtdichtheidseisen: Omdat het systeem versluitend werkt, is er minder afhankelijkheid van de luchtdichtheid van de woning. Dit maakt het systeem geschikt voor woningen met hoge ventilatiebehoeften of voor woningen die niet volledig gesloten zijn.
Geluidsreduktie: In tegenstelling tot systeem C, waarbij de ventilatie via roosters in ramen of muren werkt, werkt een decentrale ventilatieunit met ventilatoren. Deze zorgen ervoor dat het geluidsniveau lager is dan bij systemen die volledig op natuurlijke ventilatie werken. Dit is vooral van belang voor woningen gelegen in drukke straten of woonomgevingen met veel geluidshinder.
Eenvoudige onderhoud: Hoewel het systeem complexer is dan een standaard ventilatiesysteem, is het onderhoud relatief eenvoudig. Filters en de ventilatiekanalen moeten regelmatig worden gecontroleerd en schoongemaakt. Dit is echter standaard onderhoud dat door een installateur kan worden uitgevoerd.

Combinatie met systeem C en warmtepompen

Een interessante toepassing van decentrale ventilatie met WTW is de combinatie met systeem C en warmtepompen. Systeem C is een centraal ventilatiesysteem waarbij lucht via roosters in de ramen of muren wordt aangevoerd. In combinatie met een decentrale ventilatieunit met WTW kan het systeem efficiënter worden gemaakt, doordat de warmte uit de afgevoerde lucht wordt behouden. Dit leidt tot een lagere energieconsumptie en een betere ventilatiekwaliteit in de woning.

In sommige gevallen kan ook een warmtepomp aan het systeem worden gekoppeld. Dit maakt het mogelijk om de warmte uit de afgevoerde lucht niet alleen te gebruiken voor het opwarmen van de verse lucht, maar ook om warm water te genereren of om bij te dragen aan de verwarming van de woning. De beschikbare informatie geeft aan dat het combineren van een ventilatiepomp van systeem C met een hybride ventilatiewarmtepomp een efficiënte manier is om energie te besparen.

Een ander voorbeeld is de combinatie van een centrale ventilatiebox op de vliering met gestuurde raamroosters in slaapkamers en badkamers (systeem C), terwijl in de woonkamer en keuken een decentrale ventilatieunit met WTW wordt geïnstalleerd. Deze oplossing is vooral geschikt voor open ruimtes waar veel luchtverplaatsing plaatsvindt. Door het gebruik van een decentrale unit in deze ruimtes kan het aantal benodigde kanalen worden beperkt, wat leidt tot lagere installatiekosten.

In sommige projecten is het mogelijk om een centrale ventilatieunit met warmtepomp te installeren, zoals de "Inventum Spaarpomp". Deze unit combineert ventilatie met warmteterugwinning en warmteproductie. Het systeem maakt gebruik van de warmte uit de afgevoerde lucht om warm water te genereren of om de ruimte te verwarmen. Dit is een interessante optie voor woningen waarbij de energiebesparing een belangrijke rol speelt.

Nadelen en beperkingen van decentrale ventilatie met WTW

Hoewel decentrale ventilatie met WTW veel voordelen biedt, zijn er ook enkele nadelen en beperkingen die moeten worden overwogen:

Hogere aanschafkosten: Een decentrale ventilatieunit met warmteterugwinning is duidelijk duurder dan een conventionele ventilatieunit zonder WTW. De aanschafkosten kunnen variëren afhankelijk van de grootte en het type unit. Dit is iets wat moet worden meegenomen in de budgetplanning van een renovatieproject.
Complexere installatie: Hoewel de installatie van een decentrale ventilatieunit eenvoudiger is dan die van een centraal ventilatiesysteem, is het toch een complexere oplossing dan een standaard ventilatieunit. Het installeren van een WTW-unit vereist het aanleggen van een kanaal en het koppelen van een warmtewisselaar. Dit betekent dat het systeem niet geschikt is voor iedereen die zelf wil bouwen of renoveren zonder professionele hulp.
Beperkte toepassing per ruimte: Een decentrale ventilatieunit is ontworpen om één specifieke ruimte te ventileren. Dit betekent dat meerdere units nodig zijn om meerdere ruimtes te ventileren. In vergelijking met een centraal ventilatiesysteem is dit minder efficiënt in termen van energiegebruik en beheer.
Energieverbruik van de unit: Ondanks de warmteterugwinning, verbruikt de ventilatieunit zelf ook energie. Dit is vooral het geval bij systemen die continu draaien of bij systemen die extra warmte genereren via een warmtepomp. Het is belangrijk om het energieverbruik van het systeem te beoordelen in relatie tot de verwachtingen van de gebruiker.
Onderhoud: Hoewel het onderhoud van een decentrale ventilatieunit relatief eenvoudig is, is het wel belangrijk om regelmatig filters en kanalen schoon te maken en te controleren. Dit betekent dat het systeem niet volledig automatisch is en dat er regelmatige aandacht voor is nodig.

Toepassing in bestaande woningen en nieuwbouw

De decentrale ventilatie met warmteterugwinning is een geschikte oplossing voor zowel bestaande woningen als nieuwbouwprojecten. In bestaande woningen is het systeem vooral geschikt voor ruimtes waar het aanleggen van een kanalensysteem niet haalbaar is of te kostbaar is. Denk bijvoorbeeld aan woningen met hoge plafonds of zware betonnen vloeren waar het aanleggen van kanalen niet mogelijk is. In dergelijke gevallen is een decentrale oplossing een logische keuze.

In nieuwbouwprojecten is decentrale ventilatie met WTW ook een interessante optie. Vooral in woningen waar de luchtdichtheid hoog is en waar het energieverbruik op het minimum moet worden gehouden, is het systeem een goede keuze. Het maakt het mogelijk om frisse lucht toe te voeren en vervuilde lucht af te voeren, terwijl de meeste warmte wordt behouden. Dit leidt tot een lagere energiekosten en een comfortabelere leefomgeving.

In sommige gevallen is het mogelijk om de bestaande ventilatieunits te vervangen door een decentrale oplossing. Dit is bijvoorbeeld het geval bij woningen die al een ventilatiesysteem van type C hebben. Door de afvoerbox te vervangen door een decentrale ventilatieunit met WTW kan het systeem efficiënter worden gemaakt. Dit is een interessante optie voor woningen waar het energieverbruik moet worden verlaagd of waar de luchtkwaliteit moet worden verbeterd.

Kiezen voor het juiste ventilatiesysteem

De keuze voor een ventilatiesysteem moet altijd worden gedaan op basis van de specifieke eisen van de woning en de wensen van de gebruiker. In het geval van decentrale ventilatie met warmteterugwinning is het belangrijk om rekening te houden met de volgende factoren:

Ruimte en afmetingen: De grootte en de functie van de ruimte bepalen de keuze voor het type ventilatieunit. In ruimtes met veel luchtdruk of vocht is een decentrale ventilatieunit met WTW een goede keuze.
Energiebesparing: De mate van energiebesparing hangt af van het type ventilatieunit en de toepassing van warmteterugwinning. Het is belangrijk om de efficiëntie van het systeem te beoordelen in relatie tot de verwachtingen van de gebruiker.
Installatiekosten: De aanschafkosten van een decentrale ventilatieunit met WTW zijn hoger dan die van een conventionele ventilatieunit. Het is belangrijk om de investering te beoordelen in relatie tot de verwachte rendementen.
Onderhoud: Het onderhoud van het systeem is relatief eenvoudig, maar het is wel belangrijk om regelmatig filters en kanalen schoon te maken en te controleren.
Luchtdichtheid van de woning: De luchtdichtheid van de woning bepaalt de ventilatiebehoeften en de keuze voor het type ventilatiesysteem. In woningen met hoge luchtdichtheid is een decentrale ventilatieunit met WTW een goede keuze.

Conclusie

Decentrale ventilatie met warmteterugwinning is een efficiënte en toepasbare oplossing voor ventilatie in woningen. Het systeem maakt het mogelijk om frisse lucht toe te voeren en vervuilde lucht af te voeren, terwijl een groot deel van de warmte wordt behouden. Dit leidt tot een lagere energiekosten en een comfortabelere leefomgeving. De combinatie met systeem C en warmtepompen biedt extra mogelijkheden voor energiebesparing en efficiëntie.

Hoewel het systeem enkele nadelen heeft, zoals hogere aanschafkosten en complexere installatie, is het een geschikte oplossing voor zowel bestaande woningen als nieuwbouwprojecten. De keuze voor een ventilatiesysteem moet altijd worden gedaan op basis van de specifieke eisen van de woning en de wensen van de gebruiker. In het geval van decentrale ventilatie met WTW is het belangrijk om rekening te houden met de voordelen en beperkingen van het systeem, evenals de toepassing in de praktijk.