DWA en integraal ontwerpen van duurzame warmteoplossingen in de woningbouw

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

De transitie naar duurzame warmteoplossingen in de woningbouw is een essentieel onderdeel van de Nederlandse klimaatstrategie. In dit kader speelt DWA een actieve rol bij het ontwerpen en realiseren van integrale oplossingen die duurzaamheid, gezondheid en kwaliteit combineren. Deze artikelen richten zich op de praktijkervaringen en aanbevelingen van DWA, met name in relatie tot het ontwerven van warmtenetten, de opzet van publieke integrale warmtebedrijven (PIW’s) en het toepassen van slimme technologieën in zowel woningen als commerciële ruimtes.

De nadruk ligt op het betrokken zijn van gemeenten bij de warmtetransitie en de rol die samenwerking, technologie en monitoring spelen bij het ontwikkelen van duurzame, integrale oplossingen. Deze benadering zorgt niet alleen voor efficiëntie, maar ook voor een betere leef- en werkbaarheid van gebouwen. Hieronder bespreken we de strategieën, technieken en ervaringen die DWA in dit proces voorop gaan.

Inleiding

De wet op de collectieve warmte (WcW), die in 2026 in werking treden, stelt nieuwe eisen aan de toekomstige warmtevoorziening. Dit betekent dat gemeenten een actieve rol moeten spelen in de ontwikkeling van duurzame warmteoplossingen. DWA, een acteur in de bouw- en installatiesector, helpt gemeenten bij het ontwerpen en uitvoeren van integrale warmtebedrijven, warmtenetten en duurzame installaties.

In dit artikel worden de kernaspecten van integraal ontwerpen van warmtepompsystemen en warmtenetten besproken, met een nadruk op de samenwerking tussen gemeenten en partners, technologische innovatie en monitoring van prestaties. Ook worden concrete voorbeelden van projecten gegeven, zoals Valley op de Zuidas, waarin DWA een centrale rol speelt in het integreren van duurzame warmte en energieoplossingen.

Integraal ontwerpen: een strategische aanpak

Wat is integraal ontwerpen?

Integraal ontwerpen houdt in dat alle aspecten van een gebouw of wijk samen worden gepland en uitgevoerd. Dit betekent dat zowel architecturale, technische, ecologische en functionele aspecten op elkaar worden afgestemd. Het doel is om een gebouw of wijk te realiseren die niet alleen esthetisch aantrekkelijk is, maar ook efficiënt in gebruik is en een bijdrage levert aan de duurzaamheidsdoelstellingen.

DWA benadrukt in meerdere projecten dat integraal ontwerpen belangrijk is om te zorgen voor een harmonieuze en duurzame oplossing. Zo bij het Valley-project wordt aandacht besteed aan het ontwerpen van klimaatplafonds, centrale ventilatieinstallaties en slimme toepassingen via smartphone apps. Deze oplossingen zorgen voor comfort, energiebesparing en betere luchtkwaliteit.

Waarom integraal ontwerpen?

De voordelen van integraal ontwerpen zijn duidelijk. Door alle systemen en functies van een gebouw op elkaar af te stemmen, kan men voorkomen dat oplossingen in de ene context negatieve effecten hebben in een andere. Bijvoorbeeld: het installeren van een warmtepomp kan leiden tot verhoogde energievoorziening, maar als dit niet goed aansluit op de ventilatie- en klimaatbeheersystemen, kan dat leiden tot oncomfortabele ruimtes of energieverlies.

DWA benadrukt in meerdere projecten dat het betrokken zijn van verschillende specialisten – zoals architecten, installateurs en energieadviseurs – vanaf het begin van het ontwerptraject essentieel is. Dit zorgt voor een coherente aanpak en voorkomt het ontstaan van problemen in latere fasen van bouw of exploitatie.

Publieke integrale warmtebedrijven (PIW’s)

Wat is een PIW?

Een Publiek Integraal Warmtebedrijf (PIW) is een warmtebedrijf dat voor meer dan 50% in publieke handen moet zijn, zoals vastgesteld in de WcW. De inwerkingtreding van deze wet wordt verwacht op 1 januari 2026. Dit betekent dat gemeenten een actieve rol moeten spelen in de ontwikkeling van duurzame warmteoplossingen.

PIW’s worden vaak in samenwerking met andere partijen opgezet, zoals Energiebeheer Nederland (EBN), netwerkbeheerders en andere partijen die ervaring hebben met warmtebedrijven. Het is een manier om sneller en efficiënter duurzame warmteoplossingen te realiseren, aangevuld met een langere visie op duurzaamheid en klimaatverandering.

Hoe werkt het opzetten van een PIW?

Het opzetten van een PIW vereist een zorgvuldige aanpak. Gemeenten moeten eerst bepalen of er geschikte lokale duurzame warmtebronnen zijn, zoals zonnewarmte, aardwarmte of industriële restwarmte. Vervolgens moet worden gekeken naar de financiële haalbaarheid en de technische uitvoerbaarheid van het warmtenet.

Een typisch voorbeeld is een warmtekavel van 2.000 woningequivalenten. Het aanleggen van zo’n warmtenet kost circa €30 miljoen. Dit bedrag is gebaseerd op een kengetal van €15.000 per woningequivalent, wat overeenkomt met de ervaringen van DWA en andere partijen in het veld.

De samenwerking met partners speelt een belangrijke rol. Zo kan EBN als nationale partner helpen bij het opzetten van een breedere warmteinfrastructuur, terwijl regionale netwerkbeheerders zoals Netverder, Firan en Empuls technische expertise kunnen leveren.

Risico’s en hoe die te beheersen

Het opzetten van een warmtenet is niet zonder risico’s. Problemen kunnen ontstaan bij de aanleg van de infrastructuur, bijvoorbeeld door onverwachte aardlagen of logistieke problemen. Ook kan de energievraag vanaf de afnemers lager uitvallen dan verwacht, wat invloed heeft op de rendabiliteit van het warmtebedrijf.

Daarom benadrukt DWA dat het belangrijk is om deze risico’s in te delen met partners. Door samenwerkingen aan te gaan met ervaren partijen kan worden voorkomen dat een gemeente volledig op eigen risico belandt. Dit kan zowel financieel als technisch voordelen opleveren.

Duurzame warmteoplossingen in de praktijk: het Valley-project

Integrale duurzaamheid op de Zuidas

Het Valley-project op de Zuidas is een voorbeeld van integraal ontwerpen van duurzame warmte- en energieoplossingen. Het gebouw is ontworpen als een multifunctioneel complex met wonen, werken en recreatie. Het is uitgerust met een duurzame warmte- en koudenet, klimaatplafonds en slimme technologieën.

De woningen zijn geïntegreerd met een vloerverwarmingssysteem en de commerciële ruimtes hebben klimaatplafonds. Inwoners kunnen via smartphone-apps hun eigen licht- en temperatuurinstellingen beheren, wat comfort en flexibiliteit biedt.

Centrale ventilatieinstallaties

Een belangrijke ontwikkeling in het Valley-project was de overgang van individuele naar centrale ventilatieinstallaties. Dit zorgde voor meer bruikbaar woonoppervlak en minder onderhoud, aangezien filters niet per woning hoeven te worden vervangen.

Bij het ontwerp van de ventilatieinstallaties is ook aandacht besteed aan de luchtkwaliteit, wat essentieel is voor gezondheid en comfort in het gebouw. Daarnaast zijn zonnepanelen op de daken geïnstalleerd, die een deel van de energievoorziening van het gebouw voorzien.

Monitoring van prestaties

Een uniek aspect van het Valley-project is de nadruk op monitoring van prestaties. Na de oplevering van het project wordt gedurende een jaar gecontroleerd hoe de klimaat- en verlichtingsinstallaties functioneren. Gebruikerservaringen worden gevolgd en waar nodig worden instellingen aangepast.

Dit benadrukt dat integraal ontwerpen niet eindigt bij de bouw, maar ook in de exploitatiefase doorgaat. Het doel is om zowel technische als functionele optimalisaties door te voeren, zodat het gebouw blijft voldoen aan de verwachtingen van de gebruikers.

Slimme technologieën in het ontwerp van warmtepompen

Waarom slimme toepassingen?

Slimme technologieën spelen een steeds grotere rol in het ontwerp van warmtepompsystemen. Het gebruik van apps om licht- en temperatuurinstellingen te beheren, zoals bij het Valley-project, zorgt voor meer controle voor de gebruiker en efficiëntie in het energieverbruik.

Door slimme toepassingen in te zetten, kunnen woningen en gebouwen worden afgestemd op de behoeften van de gebruiker. Dit zorgt voor comfort, maar ook voor energiebesparing. Bijvoorbeeld: als een gebruiker ’s nachts niet meer thuis is, kunnen de systemen automatisch worden uitgeschakeld of op een laag niveau worden ingesteld.

Slimme ventilatie- en klimaatbeheersystemen

Niet alleen licht en temperatuur zijn slim te beheren, ook ventilatie- en klimaatbeheersystemen kunnen worden aangesloten op slimme systemen. Zo kan luchtvochtigheid, koolstofdioxidegehalte en andere parameters worden gereguleerd op basis van de aanwezigheid van mensen in een ruimte.

In het Valley-project wordt dit gebruikt om de luchtkwaliteit te optimaliseren, zowel in woningen als in commerciële ruimtes. Het systeem kan automatisch aanpassen aan de belasting van de ruimte, zodat er geen oververhitting of verkoeling plaatsvindt.

Duurzame warmtebronnen en integratie in de wijk

Welke warmtebronnen zijn geschikt?

Bij het ontwerpen van een warmtenet is het belangrijk om te bepalen welke warmtebronnen beschikbaar zijn en geschikt zijn voor integratie in de wijk. DWA benadrukt dat het betrekken van lokale bronnen – zoals aardwarmte, zonnewarmte of industriële restwarmte – essentieel is voor een duurzame oplossing.

Bijvoorbeeld: in sommige wijken is het mogelijk om aardwarmtepompinstallaties te gebruiken, waarbij warmte wordt opgehaald uit de ondergrond. Dit kan worden gecombineerd met een warmtenet, zodat meerdere woningen en gebouwen van duurzame warmte kunnen worden voorzien.

Integratie in de wijk

Het integreren van warmtebronnen in de wijk vereist een zorgvuldige aanpak. Het moet niet alleen technisch haalbaar zijn, maar ook esthetisch passen in de omgeving. DWA benadrukt dat het betrokken zijn van de gemeenschap en het ontwerpen van oplossingen die passen in de lucht van de wijk van belang is.

Bijvoorbeeld: bij het Valley-project is er aandacht voor groene ruimtes, zoals vijvers, struiken en bomen. Deze elementen zijn niet alleen esthetisch belangrijk, maar ook functioneel. Ze zorgen voor koelte in de zomer, verbeteren de luchtkwaliteit en dragen bij aan het verlagen van de stadsverwarmingsgraad.

Monitoring en optimalisatie van installaties

Waarom monitoring belangrijk is

Monitoring van de prestaties van klimaat- en verlichtingsinstallaties is een essentieel onderdeel van integraal ontwerpen. Het helpt om te bepalen of de systemen werken zoals bedoeld en of er aandacht is voor verbeteringen.

In het Valley-project wordt gedurende een jaar gecontroleerd hoe de installaties functioneren in verschillende jaargetijden. Dit betekent dat het niet alleen om de technische prestaties gaat, maar ook om de ervaringen van de gebruikers.

Optimalisatie op basis van feedback

Bij het Valley-project worden gebruikerservaringen gevolgd en waar nodig worden instellingen aangepast. Dit kan gaan om het aanpassen van ventilatiecapaciteit, de lichtsterkte of de temperatuurinstellingen.

Dit benadrukt dat integraal ontwerpen niet alleen om het bouwen van een gebouw gaat, maar ook om continu verbeteren in de exploitatiefase. Het doel is om ervoor te zorgen dat de gebruikers blijven voldaan zijn en dat het gebouw functioneert zoals bedoeld.

Conclusie

De transitie naar duurzame warmteoplossingen is een essentieel onderdeel van de toekomstige woningbouw. DWA speelt een actieve rol in het ontwerpen en uitvoeren van integrale oplossingen, met een nadruk op samenwerking, technologie en monitoring. Het Valley-project is een voorbeeld van hoe deze aanpak kan worden toegepast in de praktijk.

Integraal ontwerpen betekent dat alle aspecten van een gebouw of wijk op elkaar worden afgestemd, zodat er een duurzame, functionele en esthetische oplossing ontstaat. Het betreft niet alleen het ontwerpen van een gebouw, maar ook het betrokken zijn van gebruikers en het aanpassen van systemen op basis van feedback.

Bij het opzetten van publieke integrale warmtebedrijven (PIW’s) is samenwerking essentieel. Gemeenten moeten bepalen of er geschikte warmtebronnen zijn en of de oplossing financieel haalbaar is. Slimme technologieën en monitoring van prestaties spelen een steeds grotere rol in het ontwerp en uitvoering van duurzame warmteoplossingen.

De nadruk op gezondheid, duurzaamheid en kwaliteit is een centraal thema in het werk van DWA. Deze benadering leidt tot betere leef- en werkbaarheid van gebouwen en draagt bij aan de klimaatdoelstellingen van de Nederlandse overheid.