Warmtepompen voor meerdere woningen: Kansen, kosten en keuzes voor appartementencomplexen

De transitie naar duurzame verwarmingsoplossingen in de woningbouw is in volle gang. Voor appartementencomplexen biedt een collectieve warmtepomp een efficiënte manier om meerdere woningen te verwarmen met een gedeelde installatie. Deze technologie biedt zowel thermische comfort, kostenbesparing en duurzaamheid, maar vereist ook zorgvuldige planning, kennis van de beschikbare varianten en aandacht voor de technische en logistieke uitdagingen.

In dit artikel bespreken we de mogelijkheden en uitdagingen van warmtepompen voor meerdere woningen, met een nadruk op de toepassing in appartementencomplexen. We kijken naar de verschillende typen warmtepompen, de technische eisen, de financiële aspecten, en de voorwaarden voor subsidie.

Wat is een collectieve warmtepomp?

Een collectieve warmtepomp is een installatie die meerdere woningen of appartementen met warmte kan voorzien. In tegenstelling tot individuele warmtepompen, die per woning worden geïnstalleerd, wordt bij een collectieve oplossing één of meerdere centrale warmtepompen gebruikt om warmte te leveren aan een groep woningen. Deze aanpak is vaak kosteneffectiever, vooral in grotere appartementencomplexen.

Een collectieve warmtepomp kan op verschillende manieren werken, afhankelijk van de energiebron die wordt gebruikt. De meest voorkomende varianten zijn:

• Lucht/waterwarmtepomp: Hierbij wordt warmte onttrokken aan de buitenlucht en omgezet in warm water, dat vervolgens via een centrale installatie naar de appartementen wordt geleid.
• Water/waterwarmtepomp: Deze warmtepomp gebruikt een ondergrondse bron, zoals grondwater, als energiebron. Het water wordt opgewarmd en geleverd via een centrale verwarmingssysteem.
• Hybride warmtepomp: Een combinatie van warmtepomp en cv-ketel, die op koude dagen bijspringt om de verwarming aan te vullen.

De keuze voor een bepaalde warmtepomp hangt af van factoren zoals de bouwjaar van het appartementencomplex, de isolatiegraad, de beschikbare ruimte, de toegang tot een grondbron, en de wensen van de bewoners.

Voordelen van een collectieve warmtepomp

1. Kosteneffectiviteit

De installatie van individuele warmtepompen per appartement kan aanzienlijk kostbaar zijn. Een lucht/waterwarmtepomp kan tot € 10.000 kosten, en een water/waterwarmtepomp tot € 20.000. Door krachten te bundelen en een collectieve installatie te kiezen, kan de prijs per appartement aanzienlijk lager uitvallen. Dit maakt het een aantrekkelijke keuze voor VvE’s die op lange termijn willen investeren in duurzame verwarming.

2. Duurzaamheid

Een warmtepomp is een duurzame verwarmingsoplossing omdat het aardgas vervangt door elektriciteit, die steeds vaker uit duurzame bronnen komt. In goed geïsoleerde woningen kan zelfs volledig worden overgeschakeld naar een elektrische warmtepomp, zonder aardgasgebruik.

3. Thermisch comfort

Een collectieve warmtepomp kan het thermisch comfort in appartementencomplexen verbeteren, mits het systeem correct is ontworpen en geïnstalleerd. Door een centrale installatie te gebruiken, kan warmte gelijkmatig worden verdeeld en kan het systeem worden afgestemd op de behoeften van de bewoners.

4. Financiële subsidies en leningen

In Nederland zijn er subsidies beschikbaar voor de aanschaf en installatie van warmtepompen in appartementencomplexen. De VvE Energiebespaarlening is een voorbeeld van een financieringsinstrument dat energiebesparende maatregelen zoals warmtepompen kan ondersteunen. Deze lening biedt gunstige voorwaarden en een vaste rente, wat de toegankelijkheid van duurzame oplossingen vergroot.

Welke warmtepompen zijn geschikt voor appartementen?

Niet alle warmtepompvarianten zijn even geschikt voor appartementen. De keuze hangt af van het type woning, de toegang tot energiebronnen, en de logistieke omstandigheden.

Lucht/waterwarmtepomp

Een lucht/waterwarmtepomp is de meest geschikte oplossing voor appartementencomplexen. Deze warmtepomp gebruikt de omgevingslucht als energiebron en is goedkoper dan grondgebonden varianten. Het rendement is iets lager, maar voor appartementen is dit vaak acceptabel. Een nadeel is dat een lucht/waterwarmtepomp wel een buitenunit nodig heeft, wat in sommige appartementencomplexen logistisch uitdagend kan zijn.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp is een combinatie van een warmtepomp en een cv-ketel. Deze oplossing is geschikt voor appartementencomplexen die op koude dagen extra warmte nodig hebben. Het voordeel is dat de hybride warmtepomp kleiner is dan een standaard warmtepomp, en dus minder ruimte inneemt. Bovendien is het systeem geschikt voor bestaande cv-ketels, waardoor de overgang naar een warmtepomp minder ingrijpend is.

Grondgebonden warmtepomp

Grondgebonden warmtepompen zijn over het algemeen niet geschikt voor appartementen, tenzij de woning op de begane grond ligt. Deze warmtepompen vereisen een grondbron, zoals grondwater of een bodemwarmtewisselaar, en zijn meestal te ingrijpend voor appartementencomplexen. Daarnaast kunnen ze geluidsoverlast veroorzaken, wat een nadeel is in dicht bebouwde wijkstructuren.

Technische eisen en uitdagingen

1. Installatie van een centrale installatie

Bij een collectieve warmtepomp is het noodzakelijk om een centrale installatie te bouwen of aan te passen. Deze installatie moet in staat zijn om warmte op te wekken en gelijkmatig te verdelen over meerdere appartementen. Het vereist ook een centrale boiler voor warm water, die afhankelijk van de grootte van het appartementencomplex kan variëren in capaciteit.

2. Ruimte en toegang

De installatie van een warmtepomp vereist voldoende ruimte, zowel voor de warmtepomp zelf als voor de centrale boiler. In sommige gevallen is het nodig om de warmtepomp buiten de woning te plaatsen, bijvoorbeeld op een balkon of dakterras. De installateur bepaalt per woning wat de beste plek is.

3. Thermisch comfort en gelijkmatige verwarming

Een belangrijk risico bij collectieve verwarmingssystemen is dat het thermisch comfort per appartement kan variëren. Ontwerpfouten kunnen leiden tot ongelijkmatige verwarming, wat ongemakkelijk kan zijn voor de bewoners. Het is daarom belangrijk om het systeem goed te ontwerpen en te testen voordat het volledig wordt ingevoerd.

Kostencalculatie en financiële vooruitzichten

1. Investering

De investering in een collectieve warmtepomp is aanzienlijk, maar ligt lager per appartement dan bij individuele installaties. Voor een lucht/waterwarmtepomp ligt de prijs per appartement rond de € 5.000 tot € 10.000, afhankelijk van de grootte van het appartementencomplex en de omvang van de installatie. Voor een water/waterwarmtepomp is de investering hoger, maar biedt het vaak een hoger rendement.

2. Besparing op energiekosten

Een warmtepomp levert aanzienlijke besparingen op energiekosten. Een hybride warmtepomp bespaart gemiddeld 60% aan aardgasverbruik, wat leidt tot lage energierekeningen. In goed geïsoleerde woningen kan zelfs volledig worden overgeschakeld naar een elektrische warmtepomp, wat het aardgasgebruik tot nul brengt.

3. Subsidies en leningen

In Nederland zijn er meerdere subsidies en financieringsinstrumenten beschikbaar om de overgang naar warmtepompen te faciliteren. De VvE Energiebespaarlening is een voorbeeld van een lening die speciaal is ontworpen voor energiebesparende maatregelen. De rente is gunstig en de termijn is aangepast aan de terugverdientijd van de investering.

De rol van de overheid en normering

De overheid speelt een actieve rol in de bevordering van warmtepompen als duurzame verwarmingsoplossing. Minister Rob Jetten heeft aangekondigd dat vanaf 2026 de (hybride) warmtepomp de norm zal worden voor het verwarmen van woningen die niet op een warmtenet zijn aangesloten. Dit maakt de overgang naar warmtepompen verplicht voor veel appartementencomplexen.

De overgang naar warmtepompen is ook ondersteund door het schalen van de productie, het opleiden van monteurs en het stimuleren van investeringen in duurzame verwarmingsinstallaties.

Conclusie

Een collectieve warmtepomp is een aantrekkelijke en duurzame oplossing voor appartementencomplexen. Het biedt voordelen op het gebied van kostenbesparing, thermisch comfort en duurzaamheid. Echter, het vereist ook zorgvuldige planning, kennis van de beschikbare varianten en een goed begrip van de technische eisen.

De keuze tussen een lucht/waterwarmtepomp, een water/waterwarmtepomp of een hybride warmtepomp hangt af van de specifieke omstandigheden van het appartementencomplex. Het is verstandig om het advies van een erkende installateur in te huren om de beste oplossing te bepalen.

Met subsidies, leningen en een duidelijke normering vanaf 2026 is de overgang naar warmtepompen niet alleen verstandig, maar ook steeds toegankelijker. Voor VvE’s en bewoners die op zoek zijn naar een duurzame, kosteneffectieve en toekomstbestendige verwarmingsoplossing, is een collectieve warmtepomp een sterke keuze.

Bronnen

1. Bobex - Individuele Lucht/water of water/water warmtepomp voor meerdere appartementen
2. Warmtepomp-Gids - Waar plaatsen voor appartementen?
3. Warmtepomp-Info - Varianten van warmtepompen
4. Volkshuisvesting Nederland - Hybride warmtepompen als nieuwe standaard vanaf 2026
5. Oog voor Warmte - Varianten en technische details