Een warmtepomp installeren in een bestaand huis: stappenplan en tips

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

Het overstappen van een traditionele cv-ketel naar een warmtepomp is een belangrijke stap in de energietransitie en kan zowel ecologisch als economisch een waardevolle investering zijn. Voor mensen die een warmtepomp voor het eerst aanzetten in hun bestaande woning is het echter belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de vereisten, de installatieprocedure en de langdurige voordelen. In dit artikel leggen we uit hoe je een warmtepomp in een bestaand huis kunt installeren, welke stappen je moet zetten en waar je op letten moet. We baseren ons uitsluitend op betrouwbare en relevante informatie uit de opgegeven bronnen.

Inleiding: Waarom een warmtepomp in een bestaand huis?

In de huidige context van klimaatverandering en de wens om af te zaken van fossiele brandstoffen, is de warmtepomp een veelbelovende oplossing. In tegenstelling tot een traditionele cv-ketel, die aardgas verbrandt, haalt een warmtepomp warmte uit de omgeving, zoals de lucht of de grond, en gebruikt deze om een woning te verwarmen en warm water te maken.

Hoewel de installatie van een warmtepomp in een bestaand huis complexer kan zijn dan in nieuwbouw, is het wel steeds meer haalbaar – en soms zelfs noodzakelijk – als je wil meewerken aan het klimaatdoel van Nederland. Daarnaast zijn er nu subsidies beschikbaar die het aanschaf- en installatiekost van een warmtepomp aanzienlijk verlagen. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor eigenaren van bestaande woningen die hun energiegebruik willen verduurzamen.

Stappenplan voor het installeren van een warmtepomp in een bestaand huis

Stap 1: Beoordeling van de huidige situatie en isolatiegraad

Voordat je begint met het installeren van een warmtepomp, is het van essentieel belang om de huidige energieprestatie van je woning in kaart te brengen. Dit omvat onder andere het analyseren van je huidige verwarmingssysteem, het energieverbruik (gas, elektriciteit) en de isolatiegraad van je woning.

Volgens Leo Janssen van Vaillant is de eerste stap: controleer of je woning goed geïsoleerd is. Als de isolatie niet optimaal is, kan de warmtepomp minder efficiënt werken. De ideale voorwaarden zijn:

Goede spouwisolatie
Vloer- en dakisolatie
HR++-glas
Kierdichte constructie

Het is verstandig om een professionele inspectie te laten uitvoeren door een erkend installateur of energieadviseur. Deze expert kan bepalen of je woning voldoet aan de vereisten voor een warmtepomp of of er eerst verbeteringen nodig zijn.

Stap 2: Kiezen voor een hybride warmtepomp

Als je woning niet volledig geïsoleerd is, is een hybride warmtepomp een logische keuze. Dit type warmtepomp combineert een traditionele cv-ketel met een warmtepomp. Dit betekent dat de warmtepomp het grootste deel van de verwarming voor zijn rekening neemt, terwijl de cv-ketel alleen ingevoegd wordt wanneer het extra warmte nodig is – bijvoorbeeld in de winterperiode of bij extreme kou.

De voordeel van een hybride warmtepomp is dat je niet direct je huidige verwarmingssysteem hoeft te vervangen. Je kunt het systeem stap voor stap veranderen, terwijl je tegelijkertijd kunt profiteren van de energiebesparing die een warmtepomp biedt.

Stap 3: Verbetering van isolatie en aanpassing van het afgiftesysteem

Na de installatie van een hybride warmtepomp is het aan te raden om verdere isolatiemaatregelen te nemen. Aangezien een warmtepomp werkt met lagetemperatuurverwarming (LTV), is het belangrijk dat zo weinig mogelijk warmte verloren gaat door slechte isolatie of ongeschikte verwarmingsinstallaties.

Mogelijke aanpassingen zijn:

Aanleggen van vloerverwarming
Installatie van speciale radiatoren die geschikt zijn voor lage temperaturen
Uitrusting van bestaande radiatoren met een ventilator
Verwisselen van HR-glas door HR++-glas
Verbetering van de spouwisolatie

Vloerverwarming is het meest efficiënte afgiftesysteem voor een warmtepomp, omdat het warmte gelijkmatig verspreid over de ruimte. Als je geen vloerverwarming kunt aanleggen, zijn er alternatieve oplossingen zoals ventilatorconvectorradiatoren, die wel geschikt zijn voor lage temperaturen en extra warmte kunnen genereren.

Stap 4: Volledige overstap naar een "all-electric" systeem

Als je cv-ketel versleten is of als je volledig wilt overstappen naar een elektrisch verwarmings- en warmwaterstelsel, is dit het moment om een volledige warmtepompinstallatie aan te leggen. In dit geval wordt de cv-ketel volledig verwijderd en vervangen door een elektrische boiler van 200 of 300 liter, die wordt verwarmd door de warmtepomp. Soms wordt er ook een aparte warmtepompboiler gebruikt voor het maken van warm tapwater.

In het kader van dit systeem is het verstandig om een backup-heater in te bouwen. Dit is een elektrisch element dat extra warmte levert op koude dagen wanneer de warmtepomp niet efficiënt genoeg werkt. Deze aanpak is ook gebruikelijk in nieuwbouwprojecten.

Aanvragen van subsidies

Een van de belangrijkste voordelen van het installeren van een warmtepomp in een bestaand huis is de beschikbaarheid van subsidies. In Nederland zijn er verschillende programma’s en steunmaatregelen die eigenaars helpen bij de aankoop en installatie van duurzame verwarmingsystemen. Deze subsidies zijn zowel gericht op isolatieverbeteringen als op de aanschaf van warmtepompen.

Volgens Leo Janssen is het momenteel een goed moment om een warmtepomp te installeren, omdat:

De gasprijs omhooggaat, waardoor het gebruik van een warmtepomp steeds aantrekkelijker wordt.
Subsidies voor isolatie zijn beschikbaar.
De overheid biedt directe subsidie voor de aankoop van een warmtepomp (ongeveer €1900 voor een lucht-water warmtepomp).
Er subsidies zijn voor warmtepompboilers (ongeveer €1250).

De totale aanschafkost van een warmtepomp ligt tussen €6000 en €8000, afhankelijk van de capaciteit en het type. Met subsidies wordt het een betaalbare investering, zeker wanneer je rekening houdt met de langdurige besparing op energiekosten.

Technische aspecten van een warmtepompinstallatie

Type warmtepomp

Er zijn verschillende typen warmtepompen die geschikt zijn voor bestaande huizen:

Lucht-water warmtepomp: haalt warmte uit de buitenlucht en verwerkt deze om het huis te verwarmen.
Grond-water warmtepomp: haalt warmte uit de grond of het grondwater. Dit type is efficiënt, maar vereist meestal een grondinstallatie.
Hybride warmtepomp: combineert een warmtepomp met een traditionele cv-ketel.

Voor bestaande huizen is de lucht-water warmtepomp meestal de meest praktische keuze, omdat deze eenvoudiger is te installeren en geen ingrijpende aardbouwkundige werkzaamheden vereist.

Installatieproces

Het installatieproces van een warmtepomp is een ingrijpende verbouwing, maar kan goed geregeld worden door een ervaren installateur. De belangrijkste stappen zijn:

Verkennende inspectie: Een installateur beoordeelt of je woning geschikt is voor een warmtepomp.
Kies het juiste type warmtepomp: Afhankelijk van de isolatiegraad en het verwarmingssysteem.
Aanpassing van het afgiftesysteem: Installatie van vloerverwarming of aanpassing van de bestaande radiatoren.
Aansluiting van de warmtepomp: De externe unit wordt op een geschikte plek geplaatst (meestal buiten), en het systeem wordt aangesloten op het verwarmingssysteem.
Testen en afregelen: Nadat alles is aangesloten, wordt het systeem getest en afgeremd voor optimale prestaties.

Het is verstandig om dit werk over te laten aan een erkend installateur. Zelfs bij DIY-projecten is het aan te raden om hulp in te huren, zeker bij de elektriciteitsaansluiting en de afregeling van het systeem.

Voordelen en nadelen van een warmtepomp

Voordelen

Energiebesparing: Een warmtepomp is efficiënter dan een traditionele cv-ketel.
Omvorming van energiebronnen: Je bent onafhankelijker van aardgas.
Subsidies beschikbaar: De aanschafkosten worden gedeeltelijk vergoed.
Lage CO2-uitstoot: Bij gebruik van duurzame elektriciteit is de warmtepomp vrijwel koolstofvrij.
Langere levensduur: Een warmtepomp heeft meestal een langere levensduur dan een cv-ketel.

Nadelen

Hoog aankoopbedrag: De initiele kosten zijn hoger dan bij een traditionele ketel.
Afhankelijk van elektriciteit: Als je geen duurzame elektriciteit gebruikt, kan de CO2-uitstoot nog steeds significant zijn.
Vereist goed geïsoleerd huis: Een slecht geïsoleerd huis vermindert de efficiëntie van de warmtepomp.
Aanpassingen aan het verwarmingssysteem: Vloerverwarming of speciale radiatoren zijn vaak noodzakelijk.

Checklist voor het installeren van een warmtepomp

Bij het installeren van een warmtepomp zijn er een aantal belangrijke aandachtspunten:

Is je woning goed geïsoleerd?
Heb je vloerverwarming of geschikte radiatoren voor lage temperaturen?
Heb je voldoende elektriciteitsaansluiting voor het draaien van de warmtepomp?
Heb je een professionele installateur ingeschakeld?
Heb je subsidies aangevraagd?
Houd je rekening met het budget en de terugverdientijd van de investering?

Toekomstperspectieven voor warmtepompen in bestaande huizen

Hoewel warmtepompen vandaag de dag nog relatief duur zijn, is het verwacht dat de kosten zullen dalen in de komende jaren. Verder is de technologie steeds efficiënter geworden, wat betekent dat de warmtepomp steeds beter geschikt wordt voor bestaande woningen.

Daarnaast is het een van de belangrijkste maatregelen om te voldoen aan de klimaatdoelen van Nederland. De overheid stelt steeds meer geld beschikbaar voor subsidies en investeert in het verbeteren van energieprestaties van bestaande woningen.

Conclusie

Het installeren van een warmtepomp in een bestaand huis is een ingrijpende, maar waardevolle investering. Het vereist zorgvuldige voorbereiding, het juiste type warmtepomp en vaak aanpassingen aan het verwarmingssysteem. Door te kiezen voor een hybride warmtepomp en subsidies aan te vragen, kun je het proces stap voor stap en financieel haalbaar maken.

Hoewel de initiële kosten hoger zijn dan bij een traditionele cv-ketel, biedt een warmtepomp langdurige voordelen in termen van energiebesparing, klimaatvriendelijkheid en onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen. In combinatie met verbeterde isolatie en een efficiënt afgiftesysteem is een warmtepomp een duurzame toekomst voor veel Nederlandse huizen.

Bronnen

eerste
en