Warmtepompen in woningen: een praktische en duurzame keuze

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

Het gebruik van warmtepompen in woningen is in de afgelopen jaren een steeds populaire keuze geworden voor eigenaren die hun woning verduurzamen. Deze technologie biedt een efficiënte en milieuvriendelijke manier om woningen te verwarmen en eventueel ook te koelen, zonder het gebruik van fossiele brandstoffen. In dit artikel wordt ingegaan op de voordelen, uitdagingen en praktische toepassing van warmtepompen in woningen, met een specifieke focus op hybride systemen en de ervaringen van woningeigenaren.

Inleiding

Een warmtepomp is een technologie die warmte uit de omgeving (zoals lucht, water of grond) gebruikt om gebouwen te verwarmen. Deze systemen zijn een duurzame alternatief voor traditionele cv-ketels en gasverwarmingssystemen. In Nederland is het gebruik van warmtepompen een groeiend fenomeen, mede door de stijgende energiekosten en het beleid richting een koolstofarme toekomst. Een hybride warmtepomp, die een combinatie is van een warmtepomp en een HR-ketel, biedt een geschikt alternatief voor woningen die niet volledig op elektriciteit kunnen werken. Dit artikel is gebaseerd op praktijkervaringen, zoals die van Theo en Janny, en op technische en economische trends zoals beschreven in recente publicaties en rapporten.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een apparaat dat warmte uit de omgeving opneemt en deze gebruikt om een woning te verwarmen. In tegenstelling tot een cv-ketel, die brandstof verbrandt om warmte te genereren, gebruikt een warmtepomp elektriciteit om warmte te verplaatsen. De meest voorkomende typen warmtepompen in woningen zijn lucht-water- en grond-waterwarmtepompen.

Lucht-waterwarmtepompen halen warmte uit de lucht en zetten deze om in warm water voor de verwarming van het huis. Grond-waterwarmtepompen halen warmte uit de grond via grondregisters. Beide systemen zijn efficiënter dan conventionele verwarmingsmethoden, met een COP (Coefficient of Performance) die hoger ligt dan 1, wat betekent dat ze voor elke verbruikte eenheid elektriciteit meer dan één eenheid warmte genereren.

Hybride warmtepompen combineren een lucht-waterwarmtepomp met een HR-ketel, waardoor het systeem zowel op elektriciteit als op gas kan werken. Dit maakt hybride systemen geschikt voor woningen met een hoge warmtevraag of voor situaties waarin de elektriciteitscapaciteit beperkt is.

Voordelen van warmtepompen

Duurzame verwarming

Een van de grootste voordelen van warmtepompen is dat ze geen fossiele brandstoffen verbruiken. In tegenstelling tot gas of olie, gebruiken ze elektriciteit om warmte te genereren, wat in combinatie met duurzame energiebronnen een milieuvriendelijke oplossing biedt. Met de toename van wind- en zonne-energie in Nederland wordt het gebruik van warmtepompen steeds relevant.

Laag energieverbruik

Warmtepompen zijn erg efficiënt. Een COP van 3 of hoger is typisch voor lucht-waterwarmtepompen. Dit betekent dat voor elke kWh elektriciteit die wordt verbruikt, 3 kWh warmte wordt gegenereerd. Dit maakt warmtepompen aantrekkelijk voor eigenaren die hun energiekosten willen verlagen.

Comfort en regelbaarheid

Warmtepompen kunnen worden gekoppeld aan een slimme thermostaat, zoals de Anna-thermostaat van Techneco, die automatisch het systeem aanpast aan de behoeften van de bewoners. Dit zorgt voor comfortabeler verwarming, minder temperatuurverschillen en betere regelbaarheid van de verwarming.

Verduurzaming van bestaande woningen

Voor eigenaren van bestaande woningen die hun huis willen verduurzamen, is een warmtepomp een geschikt alternatief. Theo en Janny uit Mierlo-Hout zijn bijvoorbeeld een van de eersten geweest die hun woning verduurzaamden met een hybride warmtepomp. Hun woning was al goed geïsoleerd, wat een voorwaarde was voor een efficiënt warmtepompstelsel. De hybride aanpak gaf hun de flexibiliteit om zowel op elektriciteit als op gas te werken.

Uitdagingen bij de installatie van warmtepompen

Hoewel warmtepompen veel voordelen bieden, zijn er ook een aantal uitdagingen waarbij eigenaren en installateurs rekening mee moeten houden.

Voldoende isolatie

Een warmtepomp werkt efficiënter als de woning goed geïsoleerd is. Theo en Janny hadden bijvoorbeeld al vanaf de bouw een goed geïsoleerde woning, wat een goede basis vormde voor de warmtepompinstallatie. Voor woningen met een slechte isolatie kan het gebruik van een warmtepomp leiden tot verhoogde energiekosten, omdat het systeem harder moet werken om het gewenste comfort te bereiken.

Ruimte voor installatie

De installatie van een warmtepomp vereist voldoende ruimte voor zowel het binnendeel als het buitendeel van het systeem. Het buitendeel van een lucht-waterwarmtepomp moet bijvoorbeeld op een plat dak, gevel of in de tuin geplaatst worden. Voor een kleinere pomp is een ruimte van ongeveer 90 cm breed, 75 cm hoog en 35 cm diep nodig. Voor grotere systemen kan de benodigde ruimte aanzienlijk groter zijn. Vereniging Eigen Huis wijst er zelfs op dat er soms een ruimte van 2 meter breed, 1 meter hoog en 1 meter diep nodig is.

Daarnaast moet het buitendeel voldoende lucht kunnen opnemen en moeten er plek zijn voor de leidingen naar het binnendeel. Deze logistieke aspecten zijn belangrijk om te overwegen bij de planning van een warmtepompinstallatie.

Kosten en subsidie

De aankoop en installatie van een warmtepomp zijn kostbaar. Een hybride warmtepomp kan bijvoorbeeld tussen de 10.000 en 20.000 euro kosten, afhankelijk van de grootte en het merk. De kosten zijn echter in de afgelopen jaren gestegen, zoals Arthur van Schayk van Remeha verwarmingsketels stelde in een interview. Zijn uitspraak dat de prijzen niet snel zullen dalen, wijst op een korte termijn een beperkte prijsdaling.

Tevens zijn er beperkte subsidieopties beschikbaar. De Stimuleringsregeling energieprestatie huursector (STEP) richt zich op verhuurders van huurwoningen, maar particuliere woningeigenaren moeten vaak zelf de kosten opbrengen. Dit maakt het belangrijk om een kostenefficiënte aanpak te kiezen en subsidies zo mogelijk te benutten.

Onderhoud en levensduur

Een warmtepomp vereist regelmatig onderhoud om efficiënt te blijven werken. Dit onderhoud kan bijvoorbeeld bestaan uit het reinigen van filters, het controleren van de koelmiddelen en het testen van het systeem. Installateurs die ervaring hebben met warmtepompinstallaties zijn een waardevolle partner bij het onderhoud en eventuele reparaties. Het is bovendien belangrijk om te weten dat een warmtepomp een levensduur heeft van ongeveer 15 tot 20 jaar, afhankelijk van de kwaliteit van de installatie en het onderhoud.

Hybride warmtepompen in de praktijk

Hybride warmtepompen zijn een populaire keuze voor woningen die niet volledig op elektriciteit kunnen werken. Deze systemen combineren een warmtepomp met een HR-ketel, waardoor het systeem zowel elektriciteit als gas kan gebruiken. Theo en Janny zijn bijvoorbeeld een van de eersten geweest die hun woning verduurzaamden met een hybride warmtepomp. Zij hadden al een HR-ketel en wilden deze niet volledig vervangen, wat de keuze voor een hybride oplossing logisch maakte.

De hybride aanpak biedt een aantal voordelen. Enerzijds kan het systeem op elektriciteit werken, wat vooral in de winter voordelig is. Anderzijds kan het systeem op gas werken als de elektriciteitsspanning te laag is of als de warmtevraag te hoog is voor de warmtepomp. Dit maakt hybride warmtepompen geschikt voor woningen met een hoge warmtevraag of voor situaties waarin de elektriciteitscapaciteit beperkt is.

Toekomstvisie op warmtepompen

De toekomst van warmtepompen in Nederland lijkt veelbelovend. De omzet van warmtepompen is in 2018 voorbij de omzet van HR-ketels gekomen, wat duidt op een sterke groei in de markt. In 2018 is schattingen gaan lopen rond de 250 miljoen euro voor warmtepompinstallaties, tegenover 220 miljoen euro voor HR-ketels. Deze trend lijkt door te gaan, gezien de stijgende aandacht voor duurzaamheid en de stijgende energiekosten.

Daarnaast is er een stijgende interesse in innovatieve warmtepompoplossingen. Een voorbeeld hiervan is de NAv5AI van Enzavu, een kleine lucht-waterwarmtepomp zonder buitenunit. Dit type warmtepomp biedt een betaalbare en eenvoudig te installeren oplossing voor typisch Nederlandse woningen. Het is te gebruiken zowel als standalone (alleen op elektriciteit) als in hybride combinatie met een HR-ketel.

Conclusie

Warmtepompen zijn een duurzame en efficiënte manier om woningen te verwarmen. Voor woningen die goed geïsoleerd zijn, is een warmtepomp een aantrekkelijke optie om energiekosten te verlagen en het milieu te schonen. Het kiezen voor een hybride aanpak biedt bovendien flexibiliteit, zeker in woningen die niet volledig op elektriciteit kunnen werken.

De installatie van een warmtepomp vereist echter voldoende voorbereiding, zoals het beoordelen van de isolatie van de woning, het beschikbaar maken van voldoende ruimte voor de installatie en het overleggen van de kosten en subsidieopties. Installateurs die ervaring hebben met warmtepompen zijn een waardevolle partner bij het plannen en uitvoeren van een warmtepompinstallatie.

De toekomst van warmtepompen in Nederland lijkt veelbelovend. De stijgende omzet en de groeiende interesse in innovatieve oplossingen duiden op een sterke groei in de markt. Voor woningeigenaren die hun woning willen verduurzamen, is een warmtepomp een serieuze optie die zowel milieuvriendelijk als kostenefficiënt kan zijn.