Utrecht kent nu de grootste warmtepomp van Nederland: duurzame warmte voor 20.000 woningen

De start is gemaakt met de bouw van de grootste warmtepomp van Nederland, gevestigd op het terrein van de rioolwaterzuivering van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden in Utrecht. Deze installatie maakt onderdeel uit van een innovatieve aquathermie-oplossing die duurzame warmte levert voor circa 20.000 woningen in de regio Utrecht en Nieuwegein. De warmtepomp is een belangrijke mijlpaal op weg naar een volledig duurzaam warmtenet en toont aan hoe restwarmte op slimme en efficiënte wijze hergebruikt kan worden.

In dit artikel geven we een overzicht van de technische details, de organisatie achter de installatie, de werking van de warmtepomp, en de impact van deze innovatie op zowel de bouwsector als de woningbouw in Nederland. De focus ligt op feiten en informatie die uit de beschikbare bronnen zijn opgehaald, en wordt geplaatst in een context van duurzame energie, warmteopwekking en circulaire economie in de bouw.

Start bouw grootste warmtepomp van Nederland

De bouw van de warmtepomp is officieel gestart op 5 juli 2022, waarbij bestuursleden van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) en Eneco het startsein gaven voor het project. De warmtepomp is gevestigd op het terrein van de rioolwaterzuivering in Utrecht, een locatie die niet alleen strategisch belangrijk is, maar ook een ideale plek biedt voor het hergebruik van restwarmte.

De warmtepomp is onderdeel van een groter aquathermieproject, waarbij restwarmte uit gezuiverd rioolwater wordt geëxtraheerd en verwerkt tot duurzame warmte voor het warmtenet. Het project is een samenwerking tussen HDSR en Eneco, waarbij het doel is om fossiele brandstoffen te vervangen en duurzame energieopwekking op schaal te brengen.

Werking van de warmtepomp

De warmtepomp maakt gebruik van aquathermie, een techniek waarbij warmte wordt opgehaald uit water. In dit geval gaat het om afvalwater dat is gezuiverd in de rioolwaterzuivering van Utrecht. Na zuivering blijft het water een bepaalde hoeveelheid warmte behouden, ook in de winter. Deze restwarmte wordt via de warmtepomp geëxtraheerd en opgevoerd naar een temperatuur van ongeveer 75 graden Celsius, wat geschikt is voor verwarming van woningen.

Het gezuiverde water stroomt daarna verder via een netwerk van buizen naar een warmtebuffer, een opslagoplossing die ervoor zorgt dat er continu voldoende warmte beschikbaar is. De warmtebuffer heeft een hoogte van ongeveer 18 meter en een diameter van 18 meter, wat aangeeft dat het systeem is ontworpen voor een grote schaal.

De warmte die uit het water is geëxtraheerd, wordt vervolgens geleverd naar het warmtenet van de regio, waar het gebruikt wordt voor het opwarmen van huishoudens in Utrecht en Nieuwegein. Het water zelf stroomt daarna weer terug naar de Vecht, waar het verder in het natuurlijke watersysteem terechtkomt.

Technische specificaties en uitvoering

Het project is geplaatst in de wijk Overvecht, direct in de buurt van de rioolwaterzuivering. Dit maakt het mogelijk om de warmte snel en efficiënt naar het warmtenet te transporteren, zonder grote verliezen door transport over lange afstanden. De locatie in een woonwijk is een voordeel, omdat het zorgt voor een directe toegang tot de huishoudens die van de warmte gebruik kunnen maken.

De warmtepomp zelf is ontworpen om een warmtecapaciteit te leveren die voldoet aan de behoefte van circa 20.000 woningen. Dit maakt het een van de grootste warmtepompinstallaties in Europa en een voorbeeldproject voor duurzame energieopwekking in stedelijke gebieden.

Het project omvat ook een zogenaamde Balance of Plant, een systeem dat zorgt voor de mechanische, elektrische en thermische energieopslag. SPIE is verantwoordelijk voor de levering en installatie van dit onderdeel. Volgens Dennis Vrijenhoek, Business Development Manager van SPIE, is het detailontwerp al klaar en begint het prefab van het leidingwerk in de maand ertoe. De installatie van de warmtepompen is gepland voor eind oktober.

Duurzame opwarming van huishoudens

De warmtepomp maakt het mogelijk om huishoudens van duurzame warmte te voorzien, zonder dat de eigenaar van het huis hoeft te interveniëren. De klant hoeft zijn cv-ketel niet te vervangen of zelf een warmtepomp aan te schaffen. De warmte wordt geleverd via het bestaande warmtenet, en de prijs blijft hetzelfde als voorheen, volgens citymanager Gommers. Dit is een belangrijk voordeel, omdat het het aansluiten op een duurzaam warmtenet toegankelijk maakt voor iedereen, zonder dat er technische kennis of investeringen van de kant van de woningbouw nodig zijn.

De warmtepomp werkt op een circulaire manier: de warmte die in huizen wordt gebruikt, wordt opgevangen in het rioolwater, gezuiverd en opnieuw gebruikt voor de opwarming van andere huizen. Dit minimaliseert het gebruik van fossiele brandstoffen en draagt bij aan de emissiereductie in de woningbouwsector.

Invloed op woningbouw en energievoorziening

De inzet van warmtepompen zoals deze in Utrecht is een belangrijke stap in de overgang naar duurzame energie. De warmtepomp in Utrecht toont aan dat het mogelijk is om warmte op een schaal te genereren die voldoet aan de behoefte van tienduizenden huishoudens, zonder dat dit leidt tot hogere kosten of complexe aanpassingen aan de infrastructuur.

Voor woningbouwmaatschappijen en gemeenten biedt dit type warmtepomp een interessante oplossing om hun woningpark duurzamer te maken. Het is een voorbeeld van een collectieve energieoplossing, waarbij een groep huishoudens wordt voorzien van warmte uit één centrale installatie, in plaats van dat ieder huis zijn eigen warmtepomp moet aanbrengen. Dit voorkomt duplicatie van investeringen en maakt het mogelijk om schaalvoordelen te behalen.

Toepassing elders in Nederland

De successvolle inzet van de warmtepomp in Utrecht heeft ook gevolgen voor andere steden en regio’s in Nederland. Volgens Gommers is het concept toepasbaar op veel plekken in het land, zeker in stedelijke gebieden waar rioolwaterzuiveringsinstallaties beschikbaar zijn en waar een warmtenet al bestaat.

De voordelen van deze aanpak zijn aantrekkelijk: er hoeft geen extra werk te worden gedaan aan de woning of de warmtetechniek, de warmteprijs blijft hetzelfde, en de warmtebron is volledig duurzaam. Daarnaast is het een technische oplossing die betrouwbaar en efficiënt is, wat belangrijk is voor zowel woningbouwmaatschappijen als individuele huiseigenaren.

Samenwerking tussen partijen

De warmtepomp in Utrecht is het resultaat van een samenwerking tussen verschillende partijen, waaronder Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Eneco en SPIE. Deze samenwerking toont aan dat duurzame energieprojecten vaak niet uitgevoerd kunnen worden door één partij alleen, maar dat het nodig is om samen te werken tussen infrastructuurbeheerders, energieleveranciers en bouwbedrijven.

Nanda van Zoelen van HDSR benadrukt dat de zuivering van rioolwater al dag en nacht doorloopt, en dat het nu mogelijk is om de warmte in het gezuiverde water opnieuw te gebruiken voor verwarming. Karen de Lathouder van Eneco benadrukt het circulaire karakter van de warmtepomp: de warmte die in huizen verbruikt wordt, wordt opnieuw ingezet om warmte te genereren voor andere huizen.

Conclusie

De inzet van de grootste warmtepomp van Nederland in Utrecht is een belangrijke mijlpaal in de overgang naar duurzame energie en duurzame woningbouw. Het project toont aan dat het mogelijk is om restwarmte op slimme en efficiënte manier te hergebruiken, zonder dat dit leidt tot hogere kosten of complexe aanpassingen aan de infrastructuur.

De warmtepomp is gevestigd op een rioolwaterzuivering en maakt gebruik van aquathermie om warmte te genereren voor het warmtenet van de regio. Deze warmte wordt gebruikt voor circa 20.000 huishoudens in Utrecht en Nieuwegein. Het is een voorbeeld van een collectieve energieoplossing die schaalvoordelen biedt en die toepasbaar is op veel plekken in Nederland.

Voor woningbouwmaatschappijen, gemeenten en individuele huiseigenaren biedt deze aanpak een aantrekkelijke manier om hun woningpark duurzamer te maken. Het project laat zien dat het mogelijk is om fossiele brandstoffen te vervangen door duurzame alternatieven, zonder dat dit leidt tot verlies aan comfort of toegankelijkheid.

Bronnen

1. Start bouw grootste warmtepomp van Nederland
2. Van vieë water tot groene warmte
3. Utrecht heeft grootste warmtepomp van Nederland
4. Grootste warmtepompinstallatie van Nederland komt in Utrecht
5. Start bouw grootste warmtepomp van Nederland