Warmtepompen in het huis: Geluidsniveaus, regelgeving en praktische tips voor verduurzaming

De opkomst van warmtepompen als duurzame oplossing voor het verwarmen van woningen brengt met zich mee dat ook geluidsoverlast steeds vaker in beeld komt. Zowel voor de eigenaar van de warmtepomp als voor de buren is het belangrijk te weten wat het geluidsniveau van een warmtepomp is en hoe dit kan worden beheerst. In deze artikel geven we een overzicht van de geluidsemissies van verschillende types warmtepompen, de wettelijke regels die van toepassing zijn, en praktische tips voor een verstandige installatie. Ook bespreken we de rol van technologische ontwikkelingen en hoe je de geluidsimpact kan minimaliseren bij een renovatieproject.

Inleiding

Het gebruik van warmtepompen is in de afgelopen jaren sterk toegenomen, aangezien het een duurzame en energie-efficiënte oplossing is voor het verwarmen van huizen. Echter, de installatie van zo’n systeem brengt ook geluid met zich mee, vooral bij warmtepompen met een buitenunit. Het geluidsniveau kan variëren, afhankelijk van het type warmtepomp en de omstandigheden waarin deze draait. Daarnaast zijn er wettelijke bepalingen die de maximale geluidsproductie van warmtepompen bepalen, om overlast te beperken.

In dit artikel geven we een gedetailleerd overzicht van de geluidsemissies van warmtepompen en hoe deze binnen de perken worden gehouden. We bespreken ook hoe je als eigenaar of professional deze kwestie kunt aanpakken in het kader van renovatie of nieuwbouwprojecten.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt het?

Een warmtepomp is een technische oplossing die warmte uit de omgeving (zoals lucht, grond of water) haalt en gebruikt om een woning te verwarmen. De werking is vergelijkbaar met die van een koelkast, maar dan in omgekeerde richting. De warmtepomp gebruikt elektriciteit om warmte over te dragen van een koele naar een warme plek.

Er zijn verschillende typen warmtepompen:

• Lucht-lucht warmtepomp: Haalt warmte uit de buitenlucht en distribueert het via ventilatie.
• Lucht-water warmtepomp: Haalt warmte uit de buitenlucht en distribueert het via een warmtetransportvloeistof naar radiatoren of vloerverwarming.
• Grond-water warmtepomp: Haalt warmte uit de grond en gebruikt deze voor verwarming.
• Hybride warmtepomp: Combineert een warmtepomp met een traditionele cv-ketel, om het rendement te verbeteren bij lage buitentemperaturen.
• PVT-panelen (Photovoltaic Thermal): Combineren stroom- en warmteopwekking via zonnepanelen.

De geluidsemissies van warmtepompen hangen sterk af van het type. Warmtepompen die geen buitenunit nodig hebben, zoals grondwarmtepompen, maken bijvoorbeeld geen bovengrondse geluidemissies. Andere systemen, zoals luchtwarmtepompen, kunnen wel geluid veroorzaken via de ventilatoren in de buitenunit.

Geluidsemissies van warmtepompen: Hoe hard is het?

Het geluidsniveau van een warmtepomp is een belangrijke factor bij de keuze en installatie. Dit geldt zowel voor de eigenaar als voor de buren. Het geluidsniveau wordt uitgedrukt in decibel (dB). Het volgende overzicht geeft een samenvatting van de geluidsproductie van verschillende warmtepompen, gebaseerd op de beschikbare informatie:

Het geluidsniveau varieert afhankelijk van de belasting en de omstandigheden waarin de warmtepomp draait. Bijvoorbeeld, wanneer de thermostaat hoger wordt gezet of wanneer het buitentemperatuur lager is, draait de warmtepomp vaak op vol vermogen. Dit leidt tot een hoger geluidsniveau.

Volgens de informatie uit bron 2 maken de meeste nieuwe warmtepompen ongeveer 55 decibel geluid wanneer ze op volle toeren draaien. Dit is vergelijkbaar met een koffiemachine voor koffiebonen. Echter, in de praktijk zijn veel warmtepompen luidstijd beperkt tot 53–62 decibel (bron 3), terwijl de wettelijke limieten hoger zijn (60–70 dB, bron 1 en 6).

Wettelijke regels voor geluidsemissies van warmtepompen

Er zijn duidelijke wettelijke regels voor de geluidsproductie van warmtepompen, vooral wanneer het gaat om overlast voor buren. Deze regels zijn vanaf 1 april 2021 in werking getreden en zijn bedoeld om geluidsoverlast te beperken.

De volgende limieten gelden op de erfgrens:

In appartementen wordt het geluidsniveau niet op de erfgrens gemeten, maar in ramen van buren die open kunnen (bron 2). Dit betekent dat de installatie van de warmtepomp in een appartement extra aandacht verdient, bijvoorbeeld door de buitenunit op een plat dak te plaatsen, zodat het geluid zich verticaal richt in plaats van horizontaal (bron 3).

Bij hybride warmtepompen is het belangrijk te weten dat deze bij lage buitentemperaturen over kunnen schakelen naar een traditionele cv-ketel. Dit beperkt het geluidsniveau, omdat de warmtepomp dan niet op vol vermogen draait (bron 2).

Hoe voorkom je geluidsoverlast?

De installatie van een warmtepomp vereist dus niet alleen een technische maar ook een akoestische planning. Hier zijn enkele praktische stappen om geluidsoverlast te voorkomen:

1. Correcte plaatsing van de buitenunit

De buitenunit moet op een voldoende afstand van de erfgrens worden geplaatst. Hoewel de geluidsnorm niet expliciet een minimale afstand bepaalt, is het verstandig om de buitenunit op minstens 2 tot 3 meter van de grens te plaatsen. Dit helpt om het geluidsniveau op de erfgrens binnen de limiet te houden (bron 4).

2. Geluidsisolatie

Er zijn geluidsisolerende omkasten beschikbaar die om de buitenunit kunnen worden geplaatst. Deze omkasten kunnen het geluidsniveau aanzienlijk verminderen, zowel voor de eigenaar als voor de buren (bron 2).

3. Keuze van een stille warmtepomp

Technologische vooruitgang heeft geleid tot warmtepompen die steeds stiller zijn. Veel moderne modellen draaien bij vol vermogen op ongeveer 55 decibel, wat gelijk staat aan het geluid van een koffiemachine. Bij de aankoop van een warmtepomp is het dus verstandig om aandacht te besteden aan het geluidsniveau van het model (bron 1, 2 en 6).

4. Richting van het geluid

Bij installatie op een plat dak of carport kan het geluid zich verticaal in de lucht richting bewegen in plaats van horizontaal naar de buren. Dit kan helpen om overlast te beperken (bron 3).

Hybride vs. All-electric warmtepompen: Wat zijn de verschillen?

Een hybride warmtepomp combineert een warmtepomp met een traditionele cv-ketel, terwijl een all-electric warmtepomp volledig op elektriciteit werkt. De keuze tussen deze twee types heeft invloed op zowel het energieverbruik als het geluidsniveau.

Hybride warmtepomp

• Geluid: De buitenunit draait op vol vermogen bij lage buitentemperaturen (ongeveer 7°C), wat kan leiden tot een hoger geluidsniveau.
• Energiebesparing: Elke kuub gas die bespaard wordt, vereist ongeveer 2 tot 2,5 kWh extra stroom (bron 3).

All-electric warmtepomp

• Geluid: Deze warmtepompen draaien op vol vermogen bij lagere buitentemperaturen, wat kan leiden tot langer draaien van de buitenunit.
• Energiebesparing: Deze warmtepompen zijn volledig elektrisch en kunnen goed gecombineerd worden met zonnepanelen (bron 5).

Warmtepompen en zonnepanelen: Synergie voor duurzame woning

Een warmtepomp kan efficiënter werken wanneer deze wordt gecombineerd met zonnepanelen. Dit zorgt voor een volledige duurzame verwarming van de woning, waarbij de elektriciteit voor de warmtepomp wordt opgewekt via zonnepanelen (bron 5). Dit is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor de portemonnee.

Het combineren van zonnepanelen met een warmtepomp is bijzonder aangeraden voor huizen met een hoge elektriciteitsbehoefte. In dit geval is het belangrijk om het vermogen van de zonnepanelen goed te berekenen, zodat er voldoende elektriciteit beschikbaar is voor zowel het huishouden als de warmtepomp.

Geluidsoverlast: Wat kun je doen als buur?

Als buren geluidsoverlast ervaren van een warmtepomp, zijn er enkele opties om dit aan te pakken:

1. Overleg met de eigenaar: Het is vaak verstandig om eerst een gesprek te voeren met de eigenaar van de warmtepomp. Veel problemen kunnen opgelost worden door de buitenunit te verplaatsen of geluidsisolatie toe te passen.
2. Aanvragen voor geluidsbeperking: Als overleg niet leidt tot een oplossing, kan men een klacht indienen bij de gemeente of de omgevingsdienst.
3. Controle op wettelijke normen: Er zijn duidelijke wettelijke normen voor het geluidsniveau van warmtepompen. Een klacht kan worden ingediend als het geluidsniveau boven deze normen ligt (bron 2 en 4).

Verduurzamen van je woning: Invloed op energielabel en waarde

Het verduurzamen van je woning met een warmtepomp heeft niet alleen een positief effect op het energieverbruik, maar ook op het energielabel van het huis. Een warmtepomp verhoogt het energielabel van je woning, wat positief is voor de waarde van het huis en voor potentiële kopers (bron 3).

Bij renovaties is het verstandig om rekening te houden met de akoestische aspecten van de warmtepompinstallatie. Niet alleen het geluidsniveau is belangrijk, maar ook de locatie van de buitenunit en de mogelijkheid om geluidsisolatie toe te passen. Dit helpt om overlast te beperken en de leefbaarheid van het gebied te behouden.

Conclusie

Het gebruik van warmtepompen als duurzame verwarmingsoplossing is sterk op stijgende lijn. Echter, het geluidsniveau van deze systemen is een belangrijke overweging, zowel voor de eigenaar als voor de buren. Geluidsemissies van warmtepompen variëren afhankelijk van het type en de omstandigheden waarin ze draaien. Wettelijke regels zijn opgesteld om geluidsoverlast te beperken, maar de installatie en keuze van een warmtepomp spelen ook een cruciale rol in de akoestische impact.

Voor eigenaren en professionals is het verstandig om rekening te houden met de geluidsproductie van een warmtepomp bij renovatieprojecten. Correcte plaatsing van de buitenunit, het gebruik van geluidsisolatie en de keuze van een modern, stille model kunnen helpen om overlast te voorkomen. Bovendien kan het combineren van een warmtepomp met zonnepanelen leiden tot een volledig duurzame oplossing.

Bronnen

1. Nefit-Bosch – Warmtepompen
2. Eigenhuis – Geluid warmtepomp
3. Peeters Duurzaam – Hybride warmtepomp
4. Milieu Centraal – Hybride warmtepomp en geluid
5. Verwarminginfo – Warmtepomp
6. Warmtepomp Weetjes – Energielabel en wetgeving