Hoge energierekening door warmtepomp: oorzaken, oplossingen en rendabiliteit

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp wordt vaak gezien als een duurzame en energie-efficiënte manier om een woning te verwarmen. Toch kunnen hoge energierekeningen opduiken, zoals het recente voorbeeld in Harderwijk laat zien. Bewoners van appartementen met warmtepompboilers kregen in de maandelijkse energierekening bedragen tot wel 600 euro, wat zeer onverwacht en onverhoopt was. Hoe kan dit gebeuren? Wat zijn de mogelijke oorzaken, en wat zijn de maatregelen om dit te voorkomen of op te lossen?

In dit artikel bespreken we de werking van warmtepompen, de factoren die het energieverbruik beïnvloeden, mogelijke problemen en oplossingen, en waarom het rendement van een warmtepomp afhankelijk is van meerdere variabelen. Het artikel is bedoeld voor eigenaren, huurovereenkomstpartners, woningbouwers, en professionals in de renovatie- en bouwsector.

Hoe werkt een warmtepomp?

Een warmtepomp is een verwarmingsinstallatie die energie uit de lucht, grond of water haalt en omzet in warmte. Dit gebeurt met behulp van een compressor en een cyclus van verdamping en condensatie. In dat opzicht werkt een warmtepomp als een omgekeerde koelkast: in plaats van warmte weg te voeren, haalt een warmtepomp warmte uit de omgeving en brengt die naar binnen.

Er zijn verschillende typen warmtepompen, waaronder:

Lucht-water warmtepompen, die warmte uit de lucht halen en deze gebruiken om water op te warmen.
Grond-water warmtepompen, die gebruikmaken van de constantere temperatuur van de bodem.
Water-water warmtepompen, die warmte uit oppervlaktewater halen.
Hybride warmtepompen, die een combinatie zijn van een warmtepomp en een HR-ketel of gasverwarming.

Het rendement van een warmtepomp wordt gemeten aan de hand van de COP (Coefficient of Performance) en de SCOP (Seasonal Coefficient of Performance). De COP geeft het verhoudingsgetal aan tussen het elektriciteitsverbruik en de warmte die wordt geproduceerd. Een COP van 3 betekent dat de warmtepomp 3 kWh warmte levert voor elke kWh stroom die hij verbruikt.

De SCOP is een seizoensgemiddelde waarde die het rendement in de diverse seizoenen weergeeft. In de zomer kan de COP van een warmtepomp oplopen tot 6 of 7, terwijl het in de winter kan dalen tot 2 of 3. Dit hangt af van de buitentemperatuur en de vraag naar warmte in de woning.

Oorzaken van hoge energierekening bij gebruik van warmtepomp

Wanneer een warmtepomp in werking is, is het mogelijk dat het energieverbruik hoger uitvalt dan verwacht. Dit kan verschillende oorzaken hebben. In de volgende onderdelen bespreken we de meest voorkomende problemen en hoe deze zich kunnen voordoen.

1. Slechte isolatie van de woning

Een warmtepomp werkt meest efficiënt in een goed geïsoleerde woning. Als de woning slecht is geïsoleerd, ontsnapt de warmte snel naar buiten. Hierdoor moet de warmtepomp harder werken om de gewenste temperatuur te behouden. Dit zorgt voor een hoger elektriciteitsverbruik en dus hogere energierekeningen.

In het artikel uit de bron van Essent staat beschreven dat een volledig elektrische warmtepomp gemiddeld 2400 kWh extra stroom verbruikt ten opzichte van een huishouden zonder warmtepomp. Als de woning slecht is geïsoleerd, kan dit verbruik nog verder stijgen.

2. Verkeerde keuze van verwarmingssysteem

Een warmtepomp werkt meest efficiënt in combinatie met een lage temperatuur verwarmingssysteem, zoals vloerverwarming of moderne, laag temperatuur radiatoren. Traditionele radiatoren die op hogere temperaturen werken, zijn minder geschikt. In zulke gevallen moet de warmtepomp harder werken om de gewenste warmte te leveren, wat leidt tot een lager rendement.

In het geval van de appartementen in Harderwijk, die zijn uitgerust met een warmtepompboiler, is het mogelijk dat de combinatie van het verwarmingssysteem en de warmtepomp niet ideaal is. In een ander artikel wordt melding gemaakt van een "ongeschikte warmtepompboiler", wat zou kunnen duiden op het feit dat het systeem niet goed afgesteld is op de energiebehoefte en de isolatie van de woning.

3. Onjuiste installatie of onderhoud

Een verkeerd geïnstalleerde of slecht onderhouden warmtepomp kan leiden tot inefficiënt werken en dus hogere energierekeningen. De installatie moet worden uitgevoerd door een erkend professional, en het systeem moet regelmatig onderhouden worden. Als dit niet het geval is, kan het systeem onnodig veel stroom verbruiken.

4. Onvoldoende informatie en communicatie

Een belangrijk aspect van het probleem in Harderwijk is dat de bewoners geen duidelijke uitleg kregen over het hoge verbruik. De verhuurder reageerde niet op de vragen van de bewoners. Dit onderstreept de noodzaak van open communicatie en duidelijke informatie voor de gebruiker van een warmtepompinstallatie. Eigenaars en huurovereenkomstpartners moeten weten hoe het systeem werkt en hoe ze het efficiënt kunnen gebruiken.

5. Stroomtarieven

Hoewel warmtepompen energie-efficiënt zijn, kunnen hoge stroomtarieven ertoe leiden dat de totale energiekosten hoger uitvallen dan verwacht. In combinatie met een hoge COP kan dit nog steeds voordelig zijn, maar wanneer de stroomprijzen in een regio stijgen, kan het rendement van de warmtepomp dalen.

Oplossingen en maatregelen

Om hoge energierekeningen door een warmtepomp te voorkomen, zijn er verschillende maatregelen die kunnen genomen worden. Deze maatregelen gaan van technische verbeteringen tot betere communicatie en informatie.

1. Verbetering van de isolatie

Een van de meest effectieve manieren om het rendement van een warmtepomp te vergroten, is door de isolatie van de woning te verbeteren. Dit betreft de gevel, het plafond, de vloer, de ramen en deuren. Door warmte te behouden, hoeft de warmtepomp minder hard te werken. Dit zorgt voor een hogere COP en dus lagere energierekeningen.

2. Kiezen voor het juiste verwarmingssysteem

Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de warmtepomp in combinatie werkt met een lage temperatuur verwarmingssysteem. Vloerverwarming of moderne radiatoren zijn ideaal voor dit doel. Traditionele radiatoren zijn minder geschikt, omdat ze op hogere temperaturen werken en dus meer stroom verbruiken.

3. Professionele installatie en onderhoud

Een correct geïnstalleerde warmtepomp is essentieel voor een optimale werking. Daarom is het belangrijk om de installatie te laten uitvoeren door een erkende professional. Ook het regelmatige onderhoud van het systeem is belangrijk. Dit zorgt ervoor dat het systeem efficiënt blijft werken en minder stroom verbruikt.

4. Koppeling met zonnepanelen

Een warmtepomp verbruikt veel stroom, maar dit verbruik kan gedeeltelijk gecompenseerd worden door zonnepanelen. Door zonnepanelen aan te sluiten op het elektriciteitsnetwerk van de woning, kan een deel van het stroomverbruik van de warmtepomp uit duurzame energie komen. Dit zorgt voor een verder verminderd energieverbruik en lagere rekeningen.

5. Informatie en ondersteuning

Het is belangrijk dat gebruikers van warmtepompinstallaties goed geïnformeerd worden over de werking van het systeem. De verhuurder, de installateur of de leverancier moet zorgen voor duidelijke uitleg en ondersteuning. In het geval van de appartementen in Harderwijk lijkt er een gebrek aan communicatie te zijn geweest. Dit is een signaal voor professionals en verhuurders dat het belangrijk is om bewoners beter te informeren over het systeem.

Rendabiliteit van een warmtepomp

Hoewel een warmtepomp in de eerste maanden of jaren een hoger elektriciteitsverbruik kan veroorzaken, is het op de lange termijn meestal rendabel. De aanschaf- en installatiekosten zijn hoog, maar deze worden meestal terugverdiend door de energiebesparing.

1. Rendement in goed geïsoleerde woningen

In goed geïsoleerde woningen met vloerverwarming of moderne radiatoren is een warmtepomp meest rendabel. In dergelijke woningen heeft de warmtepomp een hogere COP, wat betekent dat het efficiënter werkt en dus minder stroom verbruikt.

2. Rendement in slecht geïsoleerde woningen

In slecht geïsoleerde woningen met traditionele radiatoren is de rendabiliteit van een warmtepomp minder. Hierdoor moet het systeem harder werken, wat leidt tot een lager rendement en hogere energierekeningen.

3. Invloed van stroomprijzen

De rendabiliteit van een warmtepomp hangt ook af van de stroomprijzen in de regio. In regio's waar elektriciteit relatief duur is, kan het verbruik van een warmtepomp hoger uitvallen dan verwacht. In regio's met lagere stroomprijzen is een warmtepomp meest rendabel.

4. Invloed van de buitentemperatuur

De COP van een warmtepomp is afhankelijk van de buitentemperatuur. In de winter is het rendement vaak lager dan in de zomer. Toch kunnen warmtepompen die warmte uit de grond halen, een hoger rendement behouden, omdat de grond een constantere temperatuur heeft dan de lucht.

Conclusie

Hoge energierekeningen door een warmtepomp zijn zelden het gevolg van het systeem zelf, maar meestal het resultaat van externe factoren zoals slechte isolatie, verkeerde keuze van verwarmingssysteem, of verkeerd onderhoud. Het is belangrijk dat gebruikers van warmtepompinstallaties goed geïnformeerd worden over de werking van het systeem en de manieren waarop het efficiënter gebruikt kan worden.

In de praktijk blijkt dat een warmtepomp in de meeste gevallen rendabel is, mits de woning goed is geïsoleerd en het systeem correct is geïnstalleerd. Door de isolatie te verbeteren, het juiste verwarmingssysteem te kiezen, en regelmatig onderhoud te voeren, kan het rendement van een warmtepomp worden vergroot en het energieverbruik worden verlaagd.

Professionals in de bouw- en renovatiesector spelen een belangrijke rol in het informeren van gebruikers en het kiezen van het juiste systeem. Het voorbeeld uit Harderwijk toont aan hoe belangrijk het is om duidelijke communicatie te hebben tussen verhuurder, installateur en bewoner. Alleen zo kan ervoor worden gezorgd dat het gebruik van een warmtepomp werkt zoals het bedoeld is: efficiënt, duurzaam en voordelig.