Energieverbruik van een woning met warmtepomp: Factoren, berekening en optimalisatie

Het gebruik van een warmtepomp als verwarmingsbron is tegenwoordig steeds populairder geworden, zowel onder woningeigenaren als binnen de bouwsector. Warmtepompen zijn energie-efficiënt, CO2-vriendelijk en kunnen, afhankelijk van het type en de installatie, een belangrijke bijdrage leveren aan duurzaam wonen. Echter, het energieverbruik van een woning met warmtepomp hangt af van meerdere variabelen, zoals het type warmtepomp, de isolatiegraad van de woning, het rendement (COP), en het gebruik. In dit artikel geven we een gedetailleerde uitleg over het energieverbruik van een woning met warmtepomp, hoe dit kan worden berekend en welke maatregelen kunnen worden genomen om het verbruik te optimaliseren.

Inleiding

Een warmtepomp werkt door warmte uit de omgeving (lucht, grond of water) te halen en deze te gebruiken om een woning te verwarmen of sanitair water te genereren. Aangezien een warmtepomp elektriciteit nodig heeft om te functioneren, is het belangrijk om te begrijpen hoeveel stroom er gemiddeld verbruikt wordt per jaar en welke factoren dit verbruik beïnvloeden. De energie-efficiëntie van een warmtepomp wordt voornamelijk uitgedrukt in de COP-waarde (Coefficient of Performance), die aangeeft hoeveel warmte de pomp levert per kilowattuur elektriciteit dat wordt verbruikt. In dit artikel bespreken we hoe het energieverbruik van een woning met warmtepomp wordt bepaald en welke stappen kunnen worden ondernomen om dit verbruik te beheren.

Energieverbruik van een warmtepomp per type

Er zijn verschillende typen warmtepompen, waarvan elk een ander energieverbruik heeft. Hieronder volgt een overzicht van de gemiddelde jaarlijkse stroomverbruiken per type, op basis van de gegevens uit de bronnen.

Deze gegevens zijn gebaseerd op een gemiddeld energieverbruik van een woning van 80 tot 120 m² met 3 of 4 bewoners. Het energieverbruik kan variëren afhankelijk van de isolatie, het gebruik (zoals verwarming of ook sanitair water) en de buitentemperatuur.

Een geothermische warmtepomp (ook wel bodemwarmtepomp genoemd) is doorgaans het meest energie-efficiënt, doordat de grond een stabielere temperatuur heeft dan de buitenlucht. Een lucht-water warmtepomp, die warmte uit de lucht haalt en gebruikt om water te verwarmen, is minder efficiënt in koude weersomstandigheden. Een hybride warmtepomp combineert warmtepompverwarming met een traditionele cv-ketel of gasverwarming, wat het verbruik kan beperken in koudere perioden.

Factoren die het energieverbruik van een warmtepomp beïnvloeden

Het stroomverbruik van een warmtepomp wordt beïnvloed door verschillende factoren. Het is belangrijk om deze factoren te begrijpen om het energieverbruik en de kosten van een warmtepomp correct in te schatten.

1. Type warmtepomp

Het type warmtepomp bepaalt direct het rendement en daarmee het stroomverbruik. Zoals hierboven aangegeven, variëren de COP-waarden per type en heeft dit een grote invloed op het aantal kWh dat nodig is om een woning te verwarmen. Een lucht-lucht warmtepomp kan bijvoorbeeld efficiënter werken in temperaten klimaten, terwijl een geothermische warmtepomp beter presteert in koude omstandigheden.

2. Rendement (COP-waarde)

De COP-waarde is een maat voor het rendement van een warmtepomp. Een COP van 4 betekent dat de warmtepomp 4 kWh aan warmte levert voor elk kWh aan elektriciteit dat wordt verbruikt. Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp en hoe minder stroom er nodig is om dezelfde hoeveelheid warmte te genereren.

De COP-waarde kan variëren afhankelijk van de omstandigheden. Bijvoorbeeld in koude winters is de COP van een lucht-water warmtepomp vaak lager dan in de zomermaanden. Een geothermische warmtepomp heeft een stabielere COP, omdat de grond een constante temperatuur behoudt.

3. Isolatiegraad van de woning

Een goed geïsoleerde woning vermindert het warmteverlies, wat het energieverbruik van de warmtepomp beïnvloedt. Hoe beter de isolatie van een woning is, hoe minder energie nodig is om de gewenste binnentemperatuur te behouden. Daarom is het verstandig om bij de installatie van een warmtepomp ook rekening te houden met eventuele isolatieverbeteringen, zoals het aanbrengen van isolatie in muren, daken of vloeren.

4. Gebruik van de warmtepomp

Het gebruik van de warmtepomp beïnvloedt ook het energieverbruik. Een warmtepomp die alleen voor centrale verwarming wordt gebruikt, verbruikt minder stroom dan een warmtepomp die ook voor het opwekken van sanitair warm water wordt ingezet. Daarnaast hangt het energieverbruik ook af van de gewenste binnentemperatuur en het aantal uren dat de verwarming actief is per dag.

5. Buitentemperatuur

De buitentemperatuur heeft een directe invloed op het rendement van een warmtepomp. Hoe groter het temperatuurverschil tussen de bron (lucht, grond of water) en de gewenste binnentemperatuur, hoe moeilijker de warmtepomp moet werken om de gewenste warmte te genereren. In koude winters is het energieverbruik van een warmtepomp dus vaak hoger dan in de zomer.

Hoe bereken je het energieverbruik van een warmtepomp?

Het berekenen van het energieverbruik van een warmtepomp is belangrijk om te begrijpen hoeveel stroom er gemiddeld verbruikt wordt per jaar en welke kosten dit met zich meebrengt. Hieronder wordt uitgelegd hoe dit kan worden gedaan aan de hand van een eenvoudige formule.

1. Formule voor energieverbruik in kWh

Het stroomverbruik van een warmtepomp kan worden berekend met de volgende formule:

(Energieverbruik woning in kWh / COP) = Stroomverbruik warmtepomp in kWh

Als voorbeeld: Stel dat een woning jaarlijks 15.000 kWh aan warmte nodig heeft en de COP van de warmtepomp 3 is. Dan wordt het stroomverbruik van de warmtepomp:

15.000 kWh / 3 = 5.000 kWh per jaar

Om het verbruik per maand of per dag te berekenen, deel je het jaarverbruik door 12 (voor maanden) of door 365 (voor dagen):

• Per maand: 5.000 kWh / 12 = ca. 417 kWh
• Per dag: 5.000 kWh / 365 = ca. 14 kWh

2. Formule voor energieverbruik in euro

Het energieverbruik in euro’s kan ook worden berekend. Stel dat de elektriciteitsprijs € 0,25 per kWh is. Dan is het jaarverbruik in euro’s:

5.000 kWh x € 0,25 = € 1.250 per jaar

Om het verbruik per maand of per dag in euro’s te berekenen, deel je het jaarbedrag door 12 of 365:

• Per maand: € 1.250 / 12 = ca. € 104
• Per dag: € 1.250 / 365 = ca. € 3,50

3. Praktische toepassing

Het is belangrijk om rekening te houden met de COP-waarde van de warmtepomp en het energieverbruik van de woning. Deze gegevens zijn vaak beschikbaar bij de leverancier of installateur. Het berekenen van het energieverbruik is een waardevolle tool om inzicht te krijgen in de werkelijke kosten en efficiëntie van een warmtepomp.

Optimalisatie van het energieverbruik van een warmtepomp

Omdat het energieverbruik van een warmtepomp afhankelijk is van meerdere factoren, zijn er ook diverse manieren om dit verbruik te optimaliseren en te beheren. Hieronder volgt een overzicht van enkele aanbevolen maatregelen.

1. Goede isolatie

Een goed geïsoleerde woning is een van de meest effectieve manieren om het energieverbruik van een warmtepomp te verlagen. Door warmteverliezen te beperken, hoeft de warmtepomp minder vaak te werken om de gewenste binnentemperatuur te behouden. Isolatieverbeteringen zoals het aanbrengen van isolatie in de muren, vloeren en daken zijn daarom aan te raden, vooral bij woningen met een lage isolatiegraad.

2. Verlagen van de binnentemperatuur

Door de binnentemperatuur iets lager in te stellen, kan het energieverbruik van de warmtepomp verder worden verlaagd. Een temperatuur van 19°C in woonkamers en 21°C in slaapkamers is meestal voldoende om comfortabel te wonen, terwijl het het verbruik aanzienlijk kan beperken.

3. Gebruik van zonnepanelen

De combinatie van een warmtepomp met zonnepanelen is een efficiëntere manier om duurzaam te wonen. Zonnepanelen leveren groene elektriciteit, die kan worden gebruikt om de warmtepomp te laten werken. Dit verlaagt niet alleen het energieverbruik in euro’s, maar zorgt ook voor een lagere CO2-uitstoot.

4. Optimalisatie van het gebruik

Het gebruik van de warmtepomp kan worden afgestemd op de werkelijke behoefte. Bijvoorbeeld door het gebruik van een slimme thermostaat, die het verwarmingssysteem kan aanpassen aan de aanwezigheid van bewoners in de woning. Dit voorkomt oververhitting en vermindert het energieverbruik.

5. Keuze van het juiste type warmtepomp

De keuze van het juiste type warmtepomp hangt af van de omstandigheden in de woning. Een geothermische warmtepomp is bijvoorbeeld ideaal voor woningen met een hoge warmtevraag en een goed geïsoleerde constructie. Een hybride warmtepomp is geschikt voor woningen die niet volledig geïsoleerd zijn of waar een volledige overstap naar een elektrische verwarming niet haalbaar is.

CO2-uitstoot en duurzaamheid

Een warmtepomp heeft een lager CO2-voetspoor dan traditionele verwarmingsmethoden zoals gas- of elektrische cv-ketels. Aangezien een warmtepomp elektriciteit gebruikt om warmte op te wekken, hangt de CO2-uitstoot af van de bron van de elektriciteit. In geval van gebruik van groene elektriciteit, zoals van zonnepanelen of windturbines, is de CO2-uitstoot vrijwel nul.

CO2-uitstoot in vergelijking

Vergelijkend met een traditionele gasverwarming, kan een warmtepomp het CO2-verbruik van een woning aanzienlijk verlagen. Voor een gemiddelde woning met een jaarverbruik van 15.000 kWh, is een warmtepomp met een COP van 4 in staat om 3.750 kWh aan elektriciteit te verbruiken, terwijl een elektrische cv-ketel hetzelfde bedrag zou verbruiken, maar zonder opwekking van warmte uit de omgeving.

Conclusie

Het energieverbruik van een woning met warmtepomp hangt af van meerdere factoren, waaronder het type warmtepomp, de isolatiegraad van de woning, de COP-waarde en het gebruik. Het stroomverbruik kan variëren van 2.000 tot 5.000 kWh per jaar, afhankelijk van het type en de omstandigheden. Het is mogelijk om het energieverbruik te berekenen aan de hand van een eenvoudige formule, en het is belangrijk om de COP-waarde en het energieverbruik van de woning te kennen om een accuraat beeld te krijgen.

Om het energieverbruik te optimaliseren, zijn er verschillende maatregelen mogelijk, zoals het verbeteren van de isolatie, het verlagen van de binnentemperatuur, het gebruik van zonnepanelen en het kiezen van het juiste type warmtepomp. Door deze maatregelen te nemen, kan het verbruik van elektriciteit worden beheerst en bijgedragen worden aan een duurzame woningbouwsector.

Een warmtepomp is een slimme keuze voor duurzaam verwarmen, met het potentieel om de CO2-uitstoot van een woning aanzienlijk te verlagen. Het is belangrijk om rekening te houden met de werkelijke omstandigheden in de woning en eventueel een installateur te raadplegen voor een maatwerkadvies.

Bronnen

1. KvI N.V. – Hoeveel stroom verbruikt een warmtepomp?
2. Warmtepomp Gids – Prijs en verbruik
3. Warmtepomp Advies – Verbruik warmtepomp