Het ErP-label voor warmtepompen: Uitleg over berekening, eisen en praktische toepassing

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In de huidige energiebeleidssituatie is het energielabel voor warmtepompen niet alleen een verplichte maatregel, maar ook een essentieel instrument voor consumenten om energie-efficiëntie te beoordelen en duurzame keuzes te maken. Het ErP-label (Energy-related Products) voor warmtepompen is opgenomen in Europese richtlijnen die gericht zijn op het verlagen van het energieverbruik in huishoudens en het stimuleren van duurzame technologieën. Deze richtlijnen zijn onderdeel van het bredere 20-20-20 doelstellingenprogramma van de EU.

Sinds 26 september 2015 zijn warmtepompen verplicht om een ErP-label te dragen bij levering. Dit label geeft informatie over de seizoensgebonden energie-efficiëntie (SPF of SCOP) en bepaalt de energieklasse, waardoor de consument een beter overzicht krijgt van de energieprestaties van het product. De berekening van het ErP-label voor warmtepompen is complex en gebaseerd op specifieke Europese richtlijnen. In dit artikel worden de achterliggende principes, de eisen en de praktische toepassing van het ErP-label voor warmtepompen besproken.

Wat is het ErP-label en waarom is het belangrijk?

Het ErP-label is gedefinieerd in de Europese richtlijn 2009/125/EC en staat voor "Energy-related Products". Deze richtlijn stelt eisen aan het energieverbruik en de milieubescherming van producten die gerelateerd zijn aan energie. Het ErP-label is dus niet alleen een informatief instrument, maar ook een middel om minimumeisen te stellen aan het energieverbruik van apparaten.

Voor warmtepompen betekent dit dat fabrikanten verplicht zijn om hun producten te voorzien van een label dat de seizoensgebonden energie-efficiëntie (SPF/SCOP) weergeeft. Deze waarde geeft aan hoe efficiënt een warmtepomp in het hele jaar werkt, rekening houdend met variaties in buitentemperatuur. Het label helpt de consument om te bepalen welk type warmtepomp het meest efficiënt is voor hun situatie.

Het ErP-label is ook een essentieel onderdeel van de Ecodesign-richtlijn, die richt is op het verbeteren van het ecologisch ontwerp van producten. Dit betekent dat warmtepompen niet alleen efficiënter moeten zijn, maar ook duurzamer in productie en recyclage. De richtlijn streeft daartoe naar een duurzame levenscyclus van het product.

De berekening van het ErP-label voor warmtepompen

De berekening van het ErP-label is gebaseerd op de seizoensgebonden energie-efficiëntie (SPF of SCOP), die een maat is voor het rendement van de warmtepomp over het hele jaar. De SPF (Seasonal Performance Factor) of SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) geeft de verhouding aan tussen de warmte die wordt geleverd aan het huis en de elektriciteit die voor die warmteproductie nodig is.

De SPF/SCOP-waarde wordt berekend aan de hand van standaardcondities, zoals een buitentemperatuur van +7 °C voor lucht/water-systemen. Echter, bij lage buitentemperaturen, zoals -10 °C, is het belangrijk om te weten hoeveel vermogen een warmtepomp nog kan leveren bij een aanvoertemperatuur van 35 °C. Deze informatie is essentieel, omdat het koudste maandgemiddelde in Nederland -10 °C is. De SPF/SCOP-waarde geeft dus een theoretische waarde, maar de werkelijke efficiëntie kan variëren afhankelijk van de buitentemperatuur en de aanvoertemperatuur.

Daarnaast moet het SPF/SCOP-gegeven worden omgerekend naar een percentage. Dit gebeurt met behulp van een omrekenfactor die is vastgelegd door Europa. Deze factor is gebaseerd op het rendement van energiecentrales en zorgt voor een standaardisatie van het rendement van warmtepompen. Bijvoorbeeld, een SPF van 4,6 wordt berekend met een factor van 0,4: 4,6 × 0,4 = 1,84. Dit resultaat wordt vervolgens omgezet in een energieklasse aan de hand van een tabel.

Tabel: Energieklasse op basis van SPF/SCOP

Percentage	Energieklasse
185–200 %	A+++
170–185 %	A++
155–170 %	A+
140–155 %	A
125–140 %	B
110–125 %	C
95–110 %	D
80–95 %	E
65–80 %	F
0–65 %	G

Deze tabel toont aan dat een SPF van 4,6 bijvoorbeeld leidt tot een energieklasse A++. Voor lagetemperatuurwarmtepompen (35 °C) is de minimale SPF voor ruimteverwarming vastgesteld op 115%. Voor middelhoog temperatuurwarmtepompen (55 °C) is een waarde van 100% toegestaan. Warmtepompen die onder deze waarde vallen, mogen niet op de markt worden gebracht.

Praktische toepassing en invloed van het ErP-label

Het ErP-label speelt ook een rol bij de keuze van een warmtepomp in combinatie met andere systemen, zoals zonlichtsystemen, buffers of opslagtanks. In dit geval kan een pakketlabel worden aangemaakt, dat een betere energieprestatie kan weergeven dan een enkel label. Een pakketlabel is echter niet verplicht, in tegenstelling tot het individuele productlabel.

Een pakketlabel kan bijvoorbeeld worden gebruikt als een warmtepomp wordt gecombineerd met een buffer. Deze buffer kan zorgen voor een betere energieopslag en een gelijkmatiger warmtelevering, wat de seizoensgebonden efficiëntie kan verhogen. In dit geval kan het pakketlabel een hogere energieklasse weergeven dan de individuele componenten apart.

Bij de keuze van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met de geluidsproductie, vooral bij woningen in dichtbebouwde stadsgebieden. Voor warmtepompen tot een vermogen van 6 kW mag het geluidsvermogensniveau van het binnendeel maximaal 60 dB zijn, en van het buitendeel maximaal 65 dB. Bij grotere vermogens is meer geluid toegestaan. Deze eisen zijn opgenomen in de ErP-richtlijn en zijn bedoeld om de omgevingsschade te beperken.

De invloed van het ErP-label op de markt

Het ErP-label heeft geleid tot een standaardisatie van warmtepompmarkten in Europa. Fabrikanten moeten voldoen aan minimaal eisen en kunnen hun producten niet meer op de markt brengen als ze niet aan deze eisen voldoen. Dit heeft geleid tot een toename in de kwaliteit en efficiëntie van warmtepompen. Bovendien maakt het label het voor consumenten makkelijker om een energie-efficiënt product te kiezen.

De verplichte weergave van het SPF/SCOP in reclame- en promotiemateriaal heeft ook geleid tot een grotere transparantie op de markt. Consumenten kunnen nu gemakkelijker vergelijken tussen verschillende warmtepompen en weten hoe efficiënt een product werkt over het hele jaar.

Een nadeel van het ErP-label is dat de verklaringen in brochures en technische gegevens soms onduidelijk zijn. Bijvoorbeeld, wordt het afgegeven vermogen vaak genoemd bij een buitentemperatuur van +7 °C, wat een gunstige situatie is. Echter, bij lage buitentemperaturen kan het vermogen aanzienlijk dalen. Het is daarom belangrijk om de fabrikant te informeren over de werkelijke prestaties bij een buitentemperatuur van -10 °C en een aanvoertemperatuur van 35 °C.

Het ErP-label en de combinatie met andere systemen

Het ErP-label wordt niet alleen toegepast op warmtepompen, maar ook op andere verwarmings- en warmwaterinstallaties, zoals boilers. Bijvoorbeeld, indirect-gestookte boilers hebben ook een ErP-label dat het stilstandverlies in Watt weergeeft. Dit stilstandverlies is het energieverbruik van de boiler zelf, ook als er geen warm water wordt gebruikt. Het verlies wordt berekend aan de hand van het aantal Watt per uur en kan leiden tot een aanzienlijke energiekostenstijging over het hele jaar.

Bij een warmtepomp met een SCOP van 2,5 kan het stilstandverlies van een boiler leiden tot een extra energieverbruik van ongeveer 0,63 kWh per dag. Bij een HR-CV ketel met een rendement van 90% is het verlies 0,18 m³ gas per dag. Deze cijfers tonen aan dat het ErP-label niet alleen het rendement van de warmtepomp zelf weergeeft, maar ook de invloed van andere systemen in het huis.

Europese richtlijnen en toekomstige ontwikkelingen

De Europese richtlijnen voor het ErP-label zijn nog in ontwikkeling en kunnen verder worden aangescherpt. In Nederland is bijvoorbeeld een regel in werking dat alleen voor ketels met een vermogen groter dan 45 kW en die tegelijkertijd zowel tapwater en ruimteverwarming leveren, een dubbele scheiding moet worden aangebracht. Deze regel is specifiek voor Nederland en is mogelijk in de toekomst opgeheven door steeds strengere Europese richtlijnen.

De regels voor het beveiligen van warmwatertoestellen zijn ook van toepassing in Nederland. Deze regels zijn vastgelegd in NEN 1006 (AVWI 2002) en zijn bedoeld om de veiligheid van warmwatertoestellen te waarborgen. Deze regels zijn van toepassing op alle warmwatertoestellen en worden ook in andere landen toegepast.

De rol van energieadviseurs

Het energielabel van een woning is een belangrijk instrument voor consumenten om hun energieprestaties te beoordelen. Het label geeft een overzicht van de duurzaamheid van het huis en helpt bij het identificeren van mogelijke verbeteringen, zoals dakisolatie of een moderne verwarmingsinstallatie. In regio’s zoals Erp zijn energieadviseurs beschikbaar om consumenten te helpen met het berekenen van het energielabel van hun woning.

Een energielabel is een duurzaamheidspaspoort voor het huis en toont de energieprestaties aan met letters van A++++ tot G. Een woning met energielabel A verbruikt veel minder energie dan een woning met label G, wat jaarlijks een verschil tot €2.500 op de energiekosten kan betekenen. Bovendien zijn woningen met een hoge energie-efficiëntie meestal meer waard en bieden banken gunstigere hypotheekvoorwaarden voor dergelijke huizen.

Het energielabel kan gemakkelijk digitaal worden gecontroleerd met de postcode en het huisnummer. Energielabels zijn verplicht voor alle woningen die worden verkocht of verhuurd en geven kopers en huurders direct inzicht in de toekomstige energiekosten.

Conclusie

Het ErP-label voor warmtepompen is een essentieel onderdeel van de Europese energiebeleidssituatie en helpt consumenten bij het maken van energie-efficiënte keuzes. Het label is gebaseerd op de seizoensgebonden energie-efficiëntie (SPF/SCOP) en geeft een overzicht van de prestaties van de warmtepomp over het hele jaar. De berekening van het label is complex en gebaseerd op standaardcondities, maar het resultaat is een duidelijke energieklasse die helpt bij het vergelijken van verschillende warmtepompen.

Het ErP-label heeft geleid tot een standaardisatie van de warmtepompmarkt en heeft de kwaliteit en efficiëntie van warmtepompen verhoogd. Het label is niet alleen een informatief instrument, maar ook een middel om minimumeisen te stellen aan het energieverbruik van apparaten. In combinatie met andere systemen, zoals boilers, kan het ErP-label ook de invloed van andere systemen in het huis weergeven.

In de toekomst is te verwachten dat de Europese richtlijnen voor het ErP-label verder worden aangescherpt, wat leidt tot nog strengere eisen voor producten en een verder vermindering van het energieverbruik in huishoudens. Consumenten zijn daarom goed advies nodig om de juiste keuzes te maken, en energieadviseurs spelen een belangrijke rol bij het berekenen van het energielabel van een woning.