Tapwaterwarmtepompen: Uitleg, ervaringen en tips voor installatie

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Tapwaterwarmtepompen zijn steeds vaker een aantrekkelijke keuze voor huishoudens die op zoek zijn naar energiezuinige oplossingen voor het verwarmen van hun sanitair water. Tegenover traditionele oplossingen zoals CV-ketels of elektrische boilers, bieden warmtepompen een efficiëntere manier om warm water aan te bieden. Het principe is simpel: een warmtepomp haalt warmte uit de omgeving (lucht, water of grond) en gebruikt deze om water op te warmen. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van tapwaterwarmtepompen uitgelegd, inclusief de technische aandachtspunten bij aankoop, ervaringen van gebruikers en praktische tips voor efficiënt gebruik. Alle informatie is gebaseerd op concrete ervaringen, uitleg van experts en toepassingen in de praktijk.

Hoe werkt een tapwaterwarmtepomp?

Een warmtepomp voor tapwater werkt op basis van het principe van warmteoverdracht. In tegenstelling tot een CV-ketel, die direct warmte produceert via verbranding, haalt een warmtepomp energie uit de lucht, grond of water en verwerkt deze via een kringloop om water op te warmen. Dit proces is energie-efficiënter en draagt bij aan een lagere CO₂-uitstoot, waardoor het een aantrekkelijke oplossing is binnen het kader van duurzame energiebeheersing.

De kern van een warmtepomp is de warmtewisselaar. Deze zorgt ervoor dat de warmte uit de omgeving wordt opgevangen en overgedragen aan het water in een reservoir. De werking is vergelijkbaar met een airco, maar dan in omgekeerde richting: in plaats van warmte te onttrekken aan een ruimte, haalt het de warmte uit de omgeving en brengt het toe aan het water.

Het belangrijkste verschil tussen een warmtepompboiler en een boiler die aangesloten is op een CV-ketel, is de temperatuurwaarde. Bij een CV-ketel kan het water tot 80°C worden opgewarmd, terwijl een warmtepomp typisch werkt met temperaturen rond de 56°C. Voor hygiënische redenen is het echter noodzakelijk om het water wekelijks op 65°C te brengen om legionellabacteriën te doden. Bij warmtepompen wordt deze temperatuur dan bereikt door een elektrisch element, aangezien de compressor deze temperatuur niet zelf kan halen.

Aanvullende technische aandachtspunten

Een warmtepompboiler vereist een groter verwarmingsoppervlak (VO) dan een boiler die aangesloten is op een CV-ketel. Dit komt doordat het temperatuurverschil tussen de bron (de warmtepomp) en het doel (het tapwater) veel kleiner is. Een CV-ketel levert bijvoorbeeld 80°C, en het tapwater moet 65°C worden, wat een temperatuurverschil van 15°C oplevert. Bij een warmtepomp is het verschil slechts 2°C, wat betekent dat het verwarmingsoppervlak groter moet zijn om de warmte efficiënt over te dragen.

Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de keuze van materialen. Koper is een veelgebruikt materiaal voor warmtewisselaars in warmtepompen vanwege zijn goede warmtegeleidingseigenschappen. Het gebruik van koper zorgt voor een efficiëntere warmteoverdracht en een langere levensduur van het apparaat.

Ervaringen van gebruikers

Koud weer en ijsvorming

Een gebruiker van een mono warmtepomp die zijn huis verwarmt via een 200-liter warmwatervat, beschrijft zijn ervaringen met extreme koudteperiodes. In december werd het lokaal zo koud dat er 8 graden onder nul werd gemeten. Gedurende deze periode merkte hij dat de warmtepomp moeilijker werkte om het warmwatervat op temperatuur te houden. De oorzaak bleek te liggen in de vorming van ijs op de warmtewisselaar. Dit fenomeen is een bekende uitdaging voor lucht-water warmtepompen, waarbij de warmtewisselaar in de winterperiode kan bevriezen.

De gebruiker kon het probleem oplossen door een aanpassing in de software van de warmtepomp. Hiermee werd de tijdsinstelling voor het ontdooien (defrost) aangepast, waardoor de ijsvorming volledig verdween. Hoewel het warmwatervat daarna weer op temperatuur kon worden gebracht, duurde het langer dan normaal. Ook merkte hij dat de COP (coëfficiënt of performance) tijdens deze periode significant afnam, wat resulteerde in een toename van het stroomverbruik.

Geluid en comfort

Een andere gebruiker beschrijft zijn ervaringen met het geluidsniveau van zijn warmtepomp. De binnenunit is geïnstalleerd in de bijkeuken, en het geluid van deze unit is verwaarloosbaar. Het geluidsniveau is gemeten op 35 dB, wat vergelijkbaar is met het geluid van een fluisterende persoon. De buitenunit, die warmte haalt uit de lucht, draait alleen wanneer er warmtevraag is. Dit zorgt voor minder storing en een comfortabel gebruik van het apparaat.

Hoewel verschillende merken claimen dat hun warmtepomp het stillest is, zijn de geluidsmetingen niet altijd vergelijkbaar. De meetmethoden variëren per merk, en dit maakt het lastig om objectief te beoordelen welk apparaat het stillest is. Het beste advies is om direct bij mensen met een warmtepomp te informeren om een idee te krijgen van het werkelijke geluidsniveau in de praktijk.

Desinfectie en hygiëne

Omdat warmtepompen niet in staat zijn om het water op 65°C te brengen, is het belangrijk om regelmatig een desinfectiebeurt te plannen. Volgens de richtlijnen van ISSO publicatie 30.5 en 55.1 dient de boiler wekelijks gedesinfecteerd te worden. Dit kan via drie methoden:

De gehele boilerinhoud op 60°C brengen en minstens 20 minuten op deze temperatuur laten staan.
De gehele boilerinhoud op 65°C brengen en minstens 10 minuten op deze temperatuur laten staan.
De gehele boilerinhoud op 70°C brengen en minstens 5 minuten op deze temperatuur laten staan.

Bij warmtepompen met koudemiddelen zoals R407C of R410A is het echter niet mogelijk om deze temperaturen met de compressor alleen te bereiken. In dat geval neemt een elektrisch element het laatste deel van het opwarmen over.

Veel warmtepompen zijn uitgerust met een ingebouwd klokje waarmee de desinfectiebeurt kan worden gepland. Het is verstandig om deze beurt te plannen op een tijdstip dat niet samenvaalt met hoge tapwatervraag, bijvoorbeeld in de nacht. Dit zorgt ervoor dat het water snel op temperatuur kan worden gebracht zonder dat het gebruik van warm water van invloed is op de desinfectie.

Praktische tips voor aanschaf en installatie

Aanvullende warmtebronnen

Hoewel warmtepompen efficiënt zijn, zijn ze niet altijd in staat om het gewenste comfortniveau te garanderen, vooral in extreem koude winters. In sommige gevallen is het verstandig om een aanvullende warmtebron te gebruiken, zoals een CV-ketel of elektrische boiler. Deze kan als back-up dienen om het water op temperatuur te houden wanneer de warmtepomp niet efficiënt genoeg werkt.

In één ervaring werd bijvoorbeeld besproken dat de CV-ketel nog gebruikt werd voor het bijverwarmen van het tapwater, terwijl de CV-ketel van de radiatoren was afgesloten. Dit zorgde ervoor dat de warmtepomp niet volledig afhankelijk was van het opwarmen van het water, wat in koude periodes van belang kan zijn.

Keuze van het juiste model

De keuze van het juiste model hangt af van diverse factoren, zoals het aantal personen in het huis, het gebruik van warm water (aantal douches, baden, etc.), en de ruimtebeschikbaarheid. Voor een woning met twee personen en weinig gebruik van baden kan een kleinere warmtepomp voldoende zijn. Voor grotere gezinnen met een hoge vraag naar warm water is een groter model aan te raden.

Bij de aankoop is het belangrijk om rekening te houden met de COP-waarde, het geluidsniveau en de beschikbaarheid van een ingebouwd tijdsprogramma voor desinfectie. Ook is het verstandig om ervaringen van andere gebruikers op te zoeken, bijvoorbeeld via forums of referentiesites. Dit geeft een beter beeld van de prestaties van een bepaald model in de praktijk.

Montage en onderhoud

De montage van een warmtepompboiler dient uitgevoerd te worden door een erkend installateur. Het is belangrijk dat de installatie goed afgesteld is, zowel wat betreft de verwerking van de warmte als de desinfectiebeurt. Na de installatie is regelmatig onderhoud nodig om ervoor te zorgen dat de warmtepomp efficiënt blijft werken. Dit omvat het controleren van de warmtewisselaar op eventuele ijsvorming, het testen van het elektrische element en het controleren van de softwareinstellingen.

Toepassing in de praktijk

Referenties

Er zijn diverse gevallen waarin warmtepompen succesvol zijn ingezet voor het verwarmen van tapwater in bestaande woningen. Bijvoorbeeld:

Een ACOND warmtepomp is geïnstalleerd in een dorpshuis in Oosterbeek om zowel de centrale verwarming als het tapwater te voorzien.
In Bussum is een ACOND Grandis PR gebruikt voor het verwarmen van een landhuis.
In Helmond is een ACOND warmtepomp geïnstalleerd voor een vrijstaande woning.
In een buitengebied is een ACOND Grandis PR geplaatst om zowel het verwarmingswater als het tapwater te voorzien.
Een Domusa Dual Clima 16 kW warmtepomp is gebruikt voor een yoga studio in Overijssel.

Deze voorbeelden tonen aan dat warmtepompen flexibel zijn in toepassing en geschikt zijn voor verschillende woningtypen. Zowel vrijstaande woningen als landhuizen en commerciële ruimtes kunnen succesvol voorzien worden van warmtepompen.

Conclusie

Tapwaterwarmtepompen zijn een efficiënte en duurzame oplossing voor het verwarmen van sanitair water. Tegenover traditionele oplossingen zoals CV-ketels of elektrische boilers bieden warmtepompen een lager energieverbruik en een lagere CO₂-uitstoot. Toch is het belangrijk om rekening te houden met technische aandachtspunten, zoals het temperatuurverschil, het verwarmingsoppervlak en de hygiënische desinfectiebeurt.

Er zijn diverse ervaringen beschreven van gebruikers die hun warmtepomp gebruiken in praktijk, met uitleg over koud weer, geluidsniveau en desinfectie. Deze ervaringen geven een realistisch beeld van de werking van een warmtepomp in de praktijk. Ook zijn er tips opgenomen voor de aanschaf, installatie en onderhoud van een warmtepompboiler.

Voor huishoudens die overwegen om te overstappen naar een warmtepompboiler is het verstandig om rekening te houden met de individuele omstandigheden, zoals het aantal personen, het gebruik van warm water en de beschikbaarheid van een aanvullende warmtebron. Door goed te informeren en eventueel contact op te nemen met een erkend installateur of via referentiesites, kunnen huishoudens een goede keuze maken die aansluit bij hun behoeften en budget.