Aardgasvrij maken in Nijmegen: een fiasco met warmtepompen in nieuwe woonwijken

Published by Redactie on september 29, 2025 | Category warmtepomp

In de strijd tegen klimaatverandering wordt aardgasvrijheid vaak gezien als een noodzakelijke stap naar duurzamere energieopwekking en -gebruik. De gemeente Nijmegen is daar een van de pioniers in. Met het doel om in 2045 volledig aardgasvrij te zijn, werd de wijk Meijhorst opgeleverd als een voorbeeldproject. Het plan was om sociale huurwoningen te renoveren en op een aardgasvrije basis in te richten met isolatie, zonnepanelen en warmtepompen. Toch lijkt dit project, dat ooit als pionier werd gezien, een compleet fiasco te worden – vooral vanuit de persoonlijke ervaring van de bewoners.

Deze artikel gaat in op de problemen die ontstaan bij het aardgasvrij maken van nieuwe woonwijken, met een nadruk op de problemen rondom warmtepompen. Op basis van verslagen uit de media, klachten van huurders en analyses van belangenorganisaties, wordt een duidelijk beeld getekend van de huidige situatie in de wijk Meijhorst en andere vergelijkbare projecten in Nederland. De nadruk ligt op feiten en gegevens uit betrouwbare bronnen. Tegelijkertijd worden mogelijke oorzaken en oplossingen onderzocht, zowel voor huurders als voor woningcorporaties en aannemers.

De wijk Meijhorst als voorbeeldproject

De wijk Meijhorst in Nijmegen werd in 2021 gerenoveerd door de woningcorporatie Portaal. Het project was bedoeld als een voorbeeld voor andere delen van de stad en het land. Het doel was om sociale huurwoningen volledig aardgasvrij te maken, wat inhield dat de woningen geïsoleerd werden, voorzien werden van zonnepanelen en uitgerust met warmtepompen.

De woningcorporatie benadrukte regelmatig de succesvolle uitvoering van het project. Zo stelde de programmamanager Fréderique Houben dat de techniek voldoet en dat de woningen “meer energie leveren dan ze gebruiken”. De regiomanager Daniëlle Gerrits benadrukte dat de woningen “heel goed doen”. Toch is er een groot verschil tussen deze uitspraken en de daadwerkelijke ervaring van de bewoners.

Klachten van de bewoners

De bewoners van Meijhorst hebben herhaaldelijk klachten ingediend over het comfort en het functioneren van de warmtepompen. Een bewoonster meldde dat het in de zomer en ’s nachts bloedheet wordt in de woning, en dat de thermostaat niet goed werkt. Andere bewoners klagen over droge lucht in huis, die leidt tot oog- en hoofdpijn. De droogheid is een bekend neveneffect van warmtepompen, vooral bij lucht-water systemen.

Een van de grootste problemen is echter de onbetrouwbaarheid van de installatie. De warmtepomp is volgens bewoners al meerdere keren stuk gegaan. Een van hen moest twee weken zonder verwarming en warm water doen, omdat een gehele unit vervangen moest worden, die niet op voorraad was.

Portaal, de woningcorporatie achter het project, wordt beschuldigd van onbereikbaarheid bij klachten. Bewoners die contact opnemen met de vereniging van huurders worden vaak niet geholpen, en reparaties worden niet goed uitgevoerd. Dit heeft geleid tot veel frustratie bij de bewoners, die het project niet als een “groene WC-eend” zien, maar eerder als een mislukking.

Onderhoudsproblemen bij warmtepompen

De problemen in Meijhorst zijn niet uniek. Volgens Vereniging Eigen Huis is er een breder probleem met het onderhoud van warmtepompen in nieuwe woningen. Een onderzoek van de vereniging liet zien dat binnen vier weken na de lancering van een tijdelijk meldpunt, al tweeduizend klachten binnenkwamen. Vooral eigenaars van gasloze nieuwbouwwoningen rapporteren problemen.

Een van de voornaamste klachten is dat het vinden van een monteur om de warmtepomp te onderhouden een ware speurtocht is. Huiseigenaren zoals Donné Bos uit Deventer hebben moeite om een onderhoudscontract te vinden. Donné vertelt dat hij dertien bedrijven belde, samen met zijn vrouw zeven. De meeste reageerden met "geen tijd", "te hoog" of "we kennen dat type pomp niet". Soms weigerde zelfs het bedrijf dat de pomp had geïnstalleerd om onderhoud te doen.

De situatie is erger bij hybride warmtepompen, die samenwerken met een cv-ketel. Hierbij is het probleem dat veel cv-installateurs niet gecertificeerd zijn voor onderhoud van warmtepompen. Valeska Hovener van Vereniging Eigen Huis vertelt over een lid dat bij een onderhoudsbezoek van een cv-monteur zag dat deze direct vertrok. De reden? De monteur was niet gecertificeerd voor warmtepompen. Het onderhoudscontract werd beëindigd, zonder dat er geld werd terugbetaald.

Lage bereikbaarheid van buitenunits

Een ander probleem is de lage bereikbaarheid van de buitenunit van de warmtepomp. In veel gevallen zijn deze units geplaatst op grote hoogte, onbereikbaar achter zonnepanelen of op schuine daken zonder werkluik. Dit maakt onderhoud niet alleen lastiger, maar ook gevaarlijk. Het is niet zelden dat installateurs afzien van het werk vanwege de moeilijk toegankelijke locatie.

Cindy Kremer, directeur van Vereniging Eigen Huis, vertelt dat sommige huiseigenaren jaren bezig zijn met het vinden van een installateur. In andere gevallen zitten huiseigenaren in de kou na een storing of het faillissement van de fabrikant. Dit is volgens haar schokkend en duidelijk een teken dat het huidige systeem niet goed functioneert.

Prijsproblemen en transparantie

Naast de praktische problemen met het onderhoud en de techniek, zijn er ook financiële zorgen. De oplossing van aardgasvrijheid komt niet gratis. Huiseigenaren worden geacht zelf een onderhoudscontract af te sluiten, wat vaak een aanzienlijke extra kosten oplevert. Een voorbeeld is uitgebreid gegeven door Donné Bos. Zijn wijk telt 37 woningen, en het onderhoud kost per woning 200 euro per jaar plus 25 euro voor de hoogwerker. Dit betekent dat het totaal bedrag per jaar rond de 7.700 euro ligt, exclusief eventuele extra kosten voor reparaties.

Hoewel dit bedrag niet onredelijk is, is het voor huurders en eigenaren vaak onverwacht. Veel huurders hadden de verwachting dat het onderhoud en eventuele reparaties door de woningcorporatie of aannemer zouden worden afgelost. In werkelijkheid blijken ze verantwoordelijk voor alle kosten.

De rol van woningcorporaties en aannemers

Een van de kernvragen is waarom woningcorporaties en aannemers zo weinig aandacht schenen te besteden aan het onderhoud van warmtepompen. In de wijk Meijhorst is Portaal trots op het resultaat, terwijl de bewoners steeds meer klachten indienen. Dit wijst op een kloof tussen de verwachtingen van de woningcorporatie en de realiteit die de bewoners ervaren.

Het probleem is ook te vinden bij aannemers. Deze bedrijven installeren de warmtepomp, maar voelen zich niet verantwoordelijk voor het onderhoud. Dit is een logische gevolg van de huidige regelgeving, waarbij huiseigenaren en huurders zelf verantwoordelijk zijn voor het onderhoud van hun verwarmingssysteem. Toch leidt dit tot veel onvrede en onzekerheid, vooral bij huurders die niet altijd goed op de hoogte zijn van de verantwoordelijkheden.

De rol van overheidsbeleid en wetgeving

De huidige situatie met warmtepompen en aardgasvrijheid in Nijmegen en andere steden is niet volledig los te koppelen van het overheidsbeleid. De Nederlandse regering streeft ernaar om in 2050 klimaatneutraal te zijn. Daartoe is het noodzakelijk om af te stappen van aardgas en te switchen naar duurzamere energiebronnen.

Toch wordt de transitie niet altijd goed begeleid. Het ontbreken van duidelijke richtlijnen over het onderhoud van warmtepompen, het ontbreken van gecertificeerde installateurs en het feit dat huurders en eigenaars vaak verward raken door de verantwoordelijkheden, maken de transitie lastiger dan nodig is.

Het is aan de overheid om duidelijke regels te stellen en de markt te stimuleren tot de opbouw van een duurzame en betrouwbare sector voor warmtepompen. Dit betekent dat investeringen in opleidingen voor installateurs, subsidie voor onderhoud en het creëren van een markt voor onderhoudscontracten essentieel zijn.

Mogelijke oplossingen en aanbevelingen

Op basis van de beschreven situatie zijn er meerdere mogelijke oplossingen en aanbevelingen die kunnen helpen bij het voorkomen van vergelijkbare fiasco’s in andere steden of wijkprojecten.

1. Duidelijke verantwoordelijkheden bij woningcorporaties

Woningcorporaties moeten duidelijk aangeven wie verantwoordelijk is voor het onderhoud van de verwarmingssystemen. In nieuwe projecten moet dit al in de contracten worden vastgelegd. Huurders moeten weten of het onderhoud door de woningcorporatie of een externe partij wordt verzorgd.

2. Verplicht onderhoudscontract bij aankoop of verhuur

Het is aan te raden om onderhoudscontracten verplicht te maken bij nieuwbouwprojecten die gebruikmaken van warmtepompen. Dit kan worden verwerkt in de verkoop- of huurvoorwaarden. Het maakt het duidelijk wie verantwoordelijk is voor het onderhoud en voorkomt dat huurders of eigenaars in de kou blijven staan.

3. Gecertificeerde installateurs

Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat er voldoende gecertificeerde installateurs zijn die onderhoud kunnen uitvoeren aan warmtepompen. Dit betekent investeringen in opleidingen en trainingen voor installateurs. Ook is het aan te raden om installateurs verplicht te maken om gecertificeerd te zijn voor het onderhoud van warmtepompen.

4. Toegankelijke buitenunits

De installatie van warmtepompen moet van tevoren goed worden gepland, zodat de buitenunits toegankelijk zijn. Dit betekent dat installateurs en architecten samenwerken om ervoor te zorgen dat de buitenunit goed bereikbaar is, bijvoorbeeld door een werkluik of een veilige toegang.

5. Transparante prijzen en subsidies

De kosten van warmtepompen en onderhoudscontracten moeten transparant zijn. Huurders en eigenaars moeten duidelijk weten wat ze gaan betalen. Bovendien is het aan te raden om subsidies te introduceren voor onderhoud en voor de aankoop van onderhoudscontracten. Dit maakt het voor huurders en eigenaars aantrekkelijker om hun woning aardgasvrij te maken.

Conclusie

De wijk Meijhorst in Nijmegen is een duidelijk voorbeeld van de problemen die kunnen ontstaan bij het aardgasvrij maken van nieuwe woonwijken. Hoewel de woningcorporatie Portaal trots is op het project, ervaren de bewoners veel klachten over comfort, techniek en onderhoud. De problemen met warmtepompen zijn niet beperkt tot Meijhorst, maar zijn een breed verschenen fenomeen in Nederland.

De kern van het probleem ligt in het ontbreken van duidelijke verantwoordelijkheden, het ontbreken van gecertificeerde installateurs en de ongeschikte locatie van buitenunits. Daarnaast is het onderhoud vaak onbetaalbaar of onbereikbaar.

Voor huiseigenaren, huurders en woningcorporaties is het essentieel om hier bewust over na te denken. Aardgasvrijheid is een belangrijke stap in de strijd tegen klimaatverandering, maar het moet niet ten koste gaan van comfort, betrouwbaarheid en veiligheid.