Filters van een warmtepomp reinigen: een handleiding voor efficiënt onderhoud

Een warmtepomp is een essentieel onderdeel van het verwarmingssysteem in veel huishoudens en gebouwen. Het functioneert op basis van warmteoverdracht en kan zowel verwarmen als afkoelen. De efficiëntie van deze systemen wordt aanzienlijk beïnvloed door het regelmatige en correcte onderhoud. Een van de belangrijkste aspecten van dit onderhoud is het reinigen van de filters. In dit artikel wordt een gedetailleerde en professionele handleiding gegeven over het schoonmaken van filters van een warmtepomp. De nadruk ligt op praktische stappen, technische details, en aanbevelingen op basis van betrouwbare bronnen.

Filters: de sleutel tot een efficiënte warmtepomp

Filters in een warmtepomp spelen een cruciale rol bij het filtreren van de lucht en het voorkomen van vervuiling in het systeem. Ze helpen om stofdeeltjes, vuil en andere verontreinigingen tegen te houden, waardoor de warmtewisselaars en andere onderdelen van het systeem minder snel smeren of verstopt raken.

Soorten filters in warmtepompsystemen

Er zijn verschillende soorten filters die in warmtepompen voorkomen, afhankelijk van het type systeem. De meest voorkomende zijn:

• Fijnmazige filters: deze worden vaak gebruikt in monoblock warmtepompen en bevinden zich tussen afsluiters in het systeem. Ze vangen kleinere stofdeeltjes op en moeten regelmatig worden schoongemaakt.
• Magnetische of niet-magnetische vuilafscheiders: deze worden gebruikt in CV-systemen met warmtepompen en dienen om vuil en slak te verwijderen uit het systeem.
• Luchtfilters in binnenunits: deze filters zijn gericht op het reinigen van de lucht die in het huis wordt geblazen en moeten regelmatig worden schoongemaakt of vervangen.
• Filters in ventilatiesystemen met WTW (warmte teruggewonnen): deze zijn tweeledig en zorgen voor het reinigen van zowel de binnen- als buitenlucht. Ze moeten regelmatig worden gecontroleerd op slijtage en vuil.

Belang van regelmatig reinigen

De fabrikanten en onderhoudsbedrijven adviseren regelmatig schoonmaak van deze filters, meestal minstens één keer per jaar, en soms zelfs tweemaal per jaar, afhankelijk van de omstandigheden. Niet-schoonmaak leidt tot verminderde efficiëntie van de warmtepomp, hogere energiekosten en in het ergste geval tot sturingen of defecten in het systeem.

Hoe reinig je de filters van een warmtepomp?

Het reinigen van filters hangt af van het type systeem en de locatie van de filter. Hieronder wordt een stapsgewijze aanpak beschreven voor de meest voorkomende filters.

1. Fijnmazige filters in monoblock warmtepompen

Bij monoblock warmtepompen worden de fijnmazige filters vaak geplaatst tussen twee afsluiters. Het reinigingsproces bestaat uit de volgende stappen:

1. Systeem uitschakelen en afsluiters sluiten: Zorg ervoor dat het systeem uit staat en dat de circulatiepomp niet draait. Sluit vervolgens de afsluiters voor en na het filter.
2. Filter verwijderen: Draai het filter los en verwijder het.
3. Spoelen onder de kraan: Spoel het filter grondig schoon onder koud water. Let op dat je geen schuurmiddelen of scherp materiaal gebruikt, omdat dit de filtervezels kan beschadigen.
4. Glycol-niveaus controleren: Mocht het systeem glycol bevatten, dan dient je dit na spoelen opnieuw toe te voegen tot 1,8 bar. Als er geen afsluiters aanwezig zijn, moet het systeem worden afgelost, en eventueel het glycol worden opgevangen.
5. Filter terugplaatsen en afsluiters openzetten: Nadat het filter schoon is, plaatst je het terug in de oorspronkelijke positie en opent je de afsluiters.
6. Ontluchten en bijvullen indien nodig: Controleer of het systeem luchtvrij is. Mocht er lucht zijn, dan dient het systeem opnieuw te worden gelucht.

Let op: Het bijvullen van glycol mag alleen met het juiste type glycol gebeuren. Dit dient te corresponderen met het type dat in het systeem gebruikt wordt.

2. Magnetische vuilafscheider in CV-systeem

In CV-systemen met warmtepomp is vaak een magnetische vuilafscheider geïnstalleerd. Dit is een filter dat vuil en slak uit het systeem haalt. Het reinigingsproces is als volgt:

1. Systeem uitschakelen: Zorg ervoor dat de circulatiepomp niet draait.
2. Emmer onder aftapkraan plaatsen: Zet een emmer onder de aftapkraan van de vuilafscheider.
3. Magneet verwijderen: Trek de magneet van de vuilafscheider af.
4. Aftappen en reinigen: Zet de aftapkraan open en laat het vuil uit het systeem lopen. Spoel de vuilafscheider schoon met schoon water.
5. Glycol bijvullen: Mocht het systeem glycol bevatten, vul dan het systeem weer tot 1,8 bar met het juiste glycol.
6. Magneet opnieuw plaatsen: Plaats de magneet terug op de vuilafscheider en sluit de aftapkraan.

Let op: Het bijvullen van glycol mag alleen met het juiste type glycol gebeuren.

3. Luchtfilters in binnenunits

Luchtfilters in binnenunits zijn vaak eenvoudiger te reinigen, maar vereisen toch aandacht voor detail.

1. Filter verwijderen: Verwijder de filterplaat van de binnenunit.
2. Stofzuigen of spoelen: Gebruik een stofzuiger om het zand en stof te verwijderen. Voor vuilere filters kun je het filter onder koud water spoelen.
3. Droog maken: Laat de filterplaat grondig droog worden voordat je hem terugplaatst.
4. Controle op slijtage: Inspecteer het filter op scheuren of slijtage. Mocht het nodig zijn, vervang het dan door een nieuw filter.

4. Filters in ventilatiesystemen met WTW

Filters in ventilatiesystemen met warmte teruggewonnen (WTW) zijn tweeledig en moeten regelmatig worden schoongemaakt of vervangen. De aanbeveling is om ze minstens één keer per jaar schoon te maken.

1. Rood lampje als indicator: De meeste systemen geven een visuele waarschuwing aan (rood lampje) als de filters schoongemaakt moeten worden.
2. Filters verwijderen en reinigen: Verwijder de filters en spoel ze schoon onder koud water. Gebruik geen schuurmiddelen.
3. Vervanging indien nodig: Mocht het filter slijten of beschadigd zijn, dan dient het te worden vervangen.
4. Nieuwe filters installeren: Zorg ervoor dat de nieuwe filters van het juiste type zijn en correct geplaatst worden.

Extra onderhoudsacties bij filters

Naast het reinigen van de filters zijn er een aantal aanvullende acties die kunnen bijdragen aan een betere werking van de warmtepomp.

1. Reinigen van de warmtewisselaar

De warmtewisselaar is een essentieel onderdeel van de warmtepomp en moet regelmatig worden schoongemaakt. Dit kan met behulp van een speciaal reinigingsproduct zoals de Qlineo HP Clean.

• Externe reiniging: Breng het reinigingsproduct aan op de buitenzijde van de warmtewisselaar. Laat het 5–10 minuten inwerken en spoel het vervolgens grondig schoon met water.
• Interne reiniging: Mocht de warmtewisselaar van binnenuit toegankelijk zijn, dan kan een borstel gebruikt worden om vastzittend vuil te verwijderen. Let op de richting van de lamellen om beschadigingen te voorkomen.

2. Controle op koelmiddel

Het niveau van koelmiddel in het systeem is belangrijk voor de efficiëntie. Een te laag niveau kan leiden tot verminderde warmteoverdracht. Dit moet echter door een gekwalificeerde installateur worden gecontroleerd en bijgevuld, aangezien het werken met koelmiddelen gereguleerd is vanwege milieu- en gezondheidsrisico’s.

3. Thermostaat en compressor controleren

De thermostaat en de compressor zijn essentiële onderdelen die ook regelmatig moeten worden gecontroleerd. Een slecht functionerende thermostaat kan leiden tot onnodige energieverbruik. De compressor dient zonder bijgeluiden te draaien en moet vrij draaien zonder slijtage.

Onderhoudscontract: een slimme keuze

Voor mensen die geen ervaring hebben met onderhoud of die hun systeem optimaal willen laten functioneren, is het aanbevolen om een onderhoudscontract af te sluiten met een professionele installateur. De voordelen hiervan zijn:

• Jaarlijks onderhoud en controle
• Voorrang bij storingen
• Verlenging van garanties (afhankelijk van fabrikant)
• Optionele actieve monitoring voor energie-efficiëntie

Een professionele installateur kan niet alleen de filters schoonmaken, maar ook grootschalige reiniging van verdamper- en condensorcoils uitvoeren, lekkages opsporen en repareren, en het koelmiddel bijvullen indien nodig.

Voordelen van regelmatig filteronderhoud

Regelmatig reinigen van filters biedt een aantal belangrijke voordelen:

• Verhoogde energie-efficiëntie: Schone filters zorgen voor een betere luchtstroom en verminderen de werklast van de warmtepomp.
• Lager energieverbruik: Een efficiënter systeem verbruikt minder energie.
• Lengere levensduur van het systeem: Regelmatisch onderhoud vermindert slijtage en verlaagt de kans op sturingen of defecten.
• Beter inwendig klimaat: Filters zorgen voor reinere lucht in het huis, wat bijdraagt aan een gezonder inwendig klimaat.
• Lager onderhoudskosten op lange termijn: Regelmatig onderhoud voorkomt kostbare reparaties.

Veel voorkomende problemen en oplossingen

Hoewel filters een belangrijk onderdeel van het systeem zijn, kunnen ze ook de oorzaak zijn van problemen als ze niet correct worden onderhouden.

1. Vuile of verstopte filters

Oorzaak: Filters die niet regelmatig worden schoongemaakt of vervangen, kunnen verstopt raken met vuil, stof of slak.
Oplossing: Reinig of vervang de filters. Zorg ervoor dat ze goed droog zijn voordat je ze terugplaatst.

2. Lage koelmiddelniveaus

Oorzaak: Koelmiddel kan verloren gaan door lekkages of verdeling.
Oplossing: Koelmiddel bijvullen door een gekwalificeerde installateur.

3. Problemen met de thermostaat

Oorzaak: Een slecht functionerende thermostaat kan leiden tot onnodig energieverbruik.
Oplossing: Thermostaat controleren en eventueel vervangen of bijstellen.

4. Verstopte condensor- of verdampercoils

Oorzaak: Vuil of slijtage in de coils verstoort de warmteoverdracht.
Oplossing: Reinigen met een speciaal reinigingsmiddel en borstel. Dit kan door een installateur gebeuren.

5. Problemen met de compressor

Oorzaak: Slijtage of vuil in het systeem kan leiden tot problemen met de compressor.
Oplossing: Inspectie en reiniging door een professional.

Checklist voor filteronderhoud

Voor een overzichtelijk en efficiënt onderhoud is het handig om een checklist te gebruiken. Hieronder een voorbeeld van een checklist die je jaarlijks of tweemaal per jaar kunt doorlopen:

Conclusie

Het reinigen van filters in een warmtepomp is een essentieel onderdeel van het onderhoud en draagt aanzienlijk bij aan de efficiëntie, levensduur en energieverbruik van het systeem. Aan de hand van de gegevens uit betrouwbare bronnen is duidelijk dat het regelmatig en correct onderhoud van filters zoals fijnmazige filters, vuilafscheiders, luchtfilters en WTW-filters van essentieel belang is voor de prestaties van een warmtepomp.

Zowel de eenvoudige handelingen zoals het spoelen van luchtfilters als de complexere taken zoals het reinigen van warmtewisselaars of het bijvullen van glycol vragen om aandacht voor detail en technische kennis. Voor niet-technisch ervaren gebruikers is het aanbevolen om een onderhoudscontract af te sluiten met een professionele installateur om het systeem optimaal te laten functioneren en mogelijke storingen te voorkomen.

Door regelmatig filters te reinigen en aanvullend onderhoud te verrichten, zorg je niet alleen voor een comfortabel inwendig klimaat, maar ook voor een duurzame en kostenefficiënte verwarming op lange termijn.

Bronnen

1. Zo maak je een warmtepomp schoon
2. Service en onderhoud
3. Onderhoud van een warmtepomp
4. Onderhoud van warmtepompen in Amsterdam
5. Onderhoud ventilatiesysteem