Gasinstallatie of warmtepomp: Wat is de meest voordelijke keuze bij renovatie?

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Bij renovatie of nieuwbouw staat men vaak voor de keuze: een traditionele gasinstallatie of een warmtepomp? Beide opties hebben hun eigen voordelen en nadelen, en de keuze hangt af van factoren zoals energiekosten, investeringen, woningkenmerken en duurzaamheidsdoelen. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van beide systemen vergeleken, met aandacht voor werking, kosten, terugverdientijd, voorwaarden voor installatie en duurzaamheid. De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen uit het veld van renovatie, energie en installatie.

Warmtepomp versus gasketel: Werking en verschil

Een gasketel en een warmtepomp werken op verschillende manieren. Een gasketel verbrandt gas om warmte aan te maken en zorgt voor directe verhitting van water, bijvoorbeeld in de douche of via de radiatoren. Hierbij is het mogelijk om op korte termijn een huis op te warmen, bijvoorbeeld van 17° naar 22° Celsius binnen enkele uren.

Een warmtepomp daarentegen haalt warmte uit de omgeving (zoals lucht, bodem of water) en gebruikt elektriciteit om deze warmte op te tillen tot een bruikbare temperatuur. Dit proces is trager, wat betekent dat een warmtepomp continu moet werken om comfortabele temperaturen te garanderen. Hierdoor is een lagetemperatuurverwarmingssysteem zoals vloerverwarming of lagetemperatuur-radiatoren vereist.

Daarnaast is er bij een warmtepomp een groot reservoir nodig voor sanitair warm water, dat trager wordt opgewarmd. Bij een gasketel is het mogelijk om direct warm water te verkrijgen zodra de kraan wordt geopend.

De keuze tussen gasketel en warmtepomp draait dus ook om de vraag of men voorkeur geeft aan directe verwarming en warm water, of aan een laag-energieverbruikssysteem dat continu werkt.

Voorwaarden voor een warmtepompinstallatie

De installatie van een warmtepomp vereist een aantal voorwaarden om optimaal te functioneren:

Lagetemperatuurverwarming: Vloerverwarming of lagetemperatuur-radiatoren zijn essentieel. De systeemtemperatuur mag niet hoger zijn dan 55°C, omdat warmtepompen het meest efficiënt werken bij lage temperaturen.
Goede isolatie: Een woning met een hoge isolatiegraad (lage U-waarde) vermindert de warmteverlies, waardoor de warmtepomp minder vaak hoeft te werken en dus energie bespaart.
Voldoende ruimte: Afhankelijk van het type warmtepomp (lucht-water of geothermisch) is ruimte nodig voor de installatie van de pomp en eventueel een reservoir voor sanitair warm water. Bij lucht-water systemen is ook ruimte nodig voor de buitenunit.
Elektriciteit: Een warmtepomp verbruikt elektriciteit. In sommige gevallen kan het verstandig zijn om zonnepanelen aan te schaffen om het energieverbruik te verduurzamen en te verlagen.

Kosten en terugverdientijd

De aanschafkosten van een warmtepomp liggen hoger dan die van een gasketel. Voor een lucht-lucht warmtepomp zijn de kosten ongeveer €4.000, terwijl een geothermische warmtepomp tot €30.000 kan kosten. Een hybride warmtepomp, waarbij een gasketel wordt gebruikt op koude dagen, kost tussen €8.000 en €15.000, afhankelijk van de installatie.

Ondanks de hoge aanschafkosten is de terugverdientijd vaak aantrekkelijk vanwege het lage energieverbruik. In Nederland is de gemiddelde terugverdientijd van een hybride warmtepomp ongeveer 6 jaar. Voor een warmtepompboiler is de terugverdientijd langer, namelijk ongeveer 8 jaar, aangezien deze vooral gas bespaart op het warme water.

Daarnaast zijn er subsidies beschikbaar, die de kosten aantrekkelijker maken. De subsidievariatie is €750 tot €5.000, afhankelijk van het type warmtepomp. Op lucht-luchtwarmtepompen wordt echter geen subsidie gegeven.

Voordelen van een warmtepomp

Een warmtepomp biedt verschillende voordelen, vooral in combinatie met renovatie:

Lage energiekosten: Omdat warmtepompen relatief weinig elektriciteit verbruiken en subsidies ontvangen, zijn de energiekosten vaak lager dan bij een traditionele gasketel.
Duurzaamheid: Een warmtepomp produceert geen CO2-uitstoot bij het genereren van warmte. Dit maakt het een duurzamere keuze in vergelijking met gas.
Flexibiliteit: Hybride warmtepompen kunnen zowel verwarmen als afkoelen, wat een luchtconditioning-systeem overbodig maakt.
Subsidies en voordelen: Er zijn steeds meer subsidies beschikbaar voor warmtepompinstallaties, wat de aanschafkosten verlaagt.

Voordelen van een gasketel

Hoewel warmtepompen steeds populairder worden, heeft een gasketel zijn eigen voordelen:

Kortere opwarmingstijd: Een gasketel kan een huis snel opwarmen, wat gunstig is bij koude winters of bij huizen die vaak leeg staan.
Lagere aanschafkosten: Een gasketel is over het algemeen goedkoper dan een warmtepomp, zowel in aanschaf als in installatie.
Bekwaam installatieproces: Gasketels zijn traditioneel geïnstalleerd, waardoor er meer ervaring is bij installateurs en onderhoud.
Geen isolatie vereist: Een gasketel werkt efficiënter in slecht geïsoleerde woningen dan een warmtepomp, die afhankelijk is van een goede isolatie.

Hybride warmtepomp: Een tussentijdse oplossing

Voor huiseigenaren die niet direct volledig van het gas af willen, is een hybride warmtepomp een aantrekkelijke oplossing. Dit type systeem combineert een warmtepomp met een gasketel. Op koude dagen of bij hoge warmtevraag springt de gasketel bij, terwijl de warmtepomp het grootste deel van het jaar het werk doet.

De voordelen van een hybride systeem zijn:

Flexibiliteit: Men profiteert van zowel het lage energieverbruik van de warmtepomp als de snelle opwarming van het gasketel.
Lagere kosten: Een hybride systeem is over het algemeen goedkoper dan een volledige warmtepompinstallatie, aangezien minder aanpassingen aan de woning nodig zijn.
Een stap richting volledig elektrisch: Het is een goede overgangsoplossing voor huizen die uiteindelijk volledig gasvrij willen worden.

Hybride warmtepompen zijn in Nederland populair en worden vaak gekoppeld aan subsidies. Een installatie kan in sommige gevallen voor minder dan €5.000 zijn, inclusief btw, bijvoorbeeld bij een tussenwoning.

Energieverbruik en terugverdientijd: Rekenvoorbeelden

Om de terugverdientijd van een warmtepomp te bepalen, zijn er verschillende factoren van invloed, zoals het type warmtepomp, de isolatie van de woning en het energieverbruik.

Een warmtepompboiler voor een vierpersoons huishouden kan bijvoorbeeld een aanschafprijs hebben van ongeveer €4.200. De jaarlijkse besparing op gas kan ongeveer €530 per jaar zijn, gebaseerd op een verbruik van 100m³ per persoon. In dit geval is de terugverdientijd ongeveer 8 jaar.

Voor een hybride warmtepomp ligt de terugverdientijd lager, namelijk gemiddeld 6 jaar, vanwege het hogere energiebesparingpercentage en subsidies.

Geluidsnormen en installatieplek

Bij de installatie van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met de geluidsproductie. De buitendeel van de warmtepomp mag maximaal 40 decibel produceren op de erfgrens. Moderne warmtepompen zijn echter super stil en voldoen vaak aan deze norm, waardoor ze geschikt zijn voor rijtjeshuizen.

Daarnaast is ruimte nodig voor de installatie, zowel binnen als buiten. In sommige gevallen is het nodig om extra ruimte te maken voor leidingen of het reservoir voor sanitair warm water.

Subsidies en financiering

Subsidies zijn een belangrijke factor bij de overweging van een warmtepompinstallatie. In Nederland zijn subsidies beschikbaar voor warmtepompen, afhankelijk van het type. Een hybride warmtepomp kan bijvoorbeeld €2.400 subsidieregeling ontvangen, waardoor de aanschafkosten aantrekkelijker worden.

Het is aan te raden om gebruik te maken van subsidies en eventueel de Warmtepomp Bespaarchecker te gebruiken om te bepalen of een warmtepomp voor een bepaalde woning financieel de moeite waard is. Deze tool berekent de energiebesparing en terugverdientijd, afhankelijk van het type woning en verbruik.

Energiebesparing en duurzaamheid

Een warmtepomp is een duurzame keuze, omdat het geen CO2-uitstoot produceert bij het genereren van warmte. In tegenstelling tot gas, dat fossiele brandstof gebruikt, maakt een warmtepomp gebruik van de omgevingstemperatuur om warmte aan te maken. Dit maakt het een aantrekkelijke oplossing in de context van de transitie naar groene energie.

Daarnaast is het mogelijk om de elektriciteit die een warmtepomp verbruikt te opwekken via zonnepanelen. Dit zorgt voor een volledig duurzame oplossing, zolang de elektriciteit van duurzame oorsprong is.

Technische werking van een warmtepomp

De werking van een warmtepomp is gebaseerd op het principe van warmteoverdracht. Het systeem bestaat uit een koudemiddel, een compressie-eenheid en een warmtewisselaar.

Het koudemiddel opneemt warmte uit de omgeving (lucht, bodem of water).
Het koudemiddel wordt onder druk gebracht, waardoor de temperatuur stijgt.
De warmte van het samengeperste koudemiddel wordt afgegeven aan het water in het verwarmingssysteem.
Het koudemiddel verlaagt zijn druk weer in een expansieventiel, waardoor het koud wordt en de cyclus herhaalt.

Het grootste deel van het elektriciteitsverbruik van een warmtepomp gaat naar de compressie-eenheid, die het koudemiddel onder druk brengt. Dit is essentieel voor het op tillen van de temperatuur van de warmtebron tot een bruikbare temperatuur voor verwarming.

De rol van elektriciteit en zonnepanelen

Omdat warmtepompen elektriciteit verbruiken, is het belangrijk om rekening te houden met het energieverbruik en eventueel de installatie van zonnepanelen. In sommige gevallen kan het verstandig zijn om zonnepanelen aan te schaffen om het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp te verduurzamen.

Zonnepanelen kunnen het grootste deel van het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp opwekken, wat leidt tot een volledig duurzaam verwarmingssysteem. Dit is echter afhankelijk van de grootte van het dak, de locatie en de energiebehoeften van het huis.

Energiebesparing en CO2-reductie

Een warmtepomp draagt bij aan een vermindering van het energieverbruik en de CO2-uitstoot. In vergelijking met een gasketel, die fossiele brandstof gebruikt, produceert een warmtepomp geen directe uitstoot van broeikasgassen. De CO2-uitstoot van een warmtepomp is afhankelijk van de bron van de elektriciteit die het systeem verbruikt.

Als de elektriciteit uit duurzame bronnen komt, zoals wind- of zonne-energie, kan een warmtepomp bijdragen aan een volledig CO2-neutrale verwarming.

Samenvatting van de voordelen en nadelen

Warmtepomp

Voordelen: - Lage energiekosten. - Duurzaam en CO2-neutraal. - Flexibiliteit bij hybride modellen. - Subsidies beschikbaar. - Verwarming en afkoeling mogelijk.

Nadelen: - Hoge aanschafkosten. - Vraagt om lagetemperatuurverwarming en goede isolatie. - Verbruikt elektriciteit. - Terugverdientijd kan langer zijn bij bepaalde modellen.

Gasketel

Voordelen: - Lagere aanschafkosten. - Snelle opwarming. - Bekwaam installatieproces. - Werkt efficiënter in slecht geïsoleerde woningen.

Nadelen: - Verbruikt fossiele brandstof (gas), wat CO2-uitstoot veroorzaakt. - Geen subsidies voor duurzaamheid. - Hogere energiekosten in de toekomst. - Onderhoud en vervanging zijn nodig na 15-20 jaar.

Conclusie

De keuze tussen een gasinstallatie en een warmtepomp bij renovatie of nieuwbouw hangt af van diverse factoren. Een gasketel biedt snelle verwarming en lage aanschafkosten, maar verbruikt fossiele brandstof en heeft een hoger energieverbruik. Een warmtepomp daarentegen is duurzamer, energie-efficiënter en kan subsidies ontvangen, maar vereist goede isolatie, lagetemperatuurverwarming en een hogere investering.

Voor huiseigenaren die hun woning verduurzamen willen en langere termijn doelen nastreven, is een warmtepomp een aantrekkelijke keuze. Voor wie voorkeur geeft aan snelle opwarming en lagere aanschafkosten is een gasketel nog steeds relevant. Een hybride systeem biedt een goede tussentijdse oplossing voor huizen die langzaam overstap willen maken naar een volledig elektrisch verwarmingssysteem.

De toekomst van verwarming ligt sterk in het teken van duurzaamheid en energie-efficiëntie. Daarom is het verstandig om bij renovatie al rekening te houden met de mogelijkheid om in de toekomst volledig van gas af te gaan en over te stappen op een warmtepomp of hybridesysteem.