Ventilatie met warmtepomp: Energiezuinige oplossing voor gezond binnenklimaat

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige tijd waarin duurzaamheid en energiebesparing centraal staan in de bouw- en renovatiebranche, biedt ventilatie met warmtepomp een veelbelovende oplossing voor zowel woningbouw als woningrenovatie. Deze technologie maakt het mogelijk om warmte uit de ventilatielucht te recupereren en te gebruiken voor verwarming en warm water. Hierdoor wordt niet alleen energie bespaard, maar ook het binnenklimaat verbeterd. In dit artikel bespreken we de werking van ventilatiewarmtepompen, hun voordelen, beperkingen en mogelijke combinaties met andere duurzame oplossingen. We baseren ons uitsluitend op de gegevens uit betrouwbare bronnen, zoals bouwmaatschappijen, experts en onderzoeksinstituten.

Wat is ventilatie met warmtepomp?

Ventilatie met warmtepomp verwijst naar een ventilatiesysteem dat niet alleen zorgt voor een gezond binnenklimaat, maar ook warmte uit de afgezogen lucht gebruikt om ruimtes of warm water te verwarmen. In tegenstelling tot conventionele warmtepompen met een buitenunit, maakt een ventilatiewarmtepomp gebruik van de verwarmde lucht binnen de woning, waardoor er geen aparte buitenunit nodig is. Deze oplossing is vooral geschikt voor woningen met een goed geïsoleerd bouwvolume, waarbij de ventilatie niet alleen voor frisse lucht maar ook voor energiebesparing moet zorgen.

Werking van ventilatiewarmtepompen

Een ventilatiewarmtepomp werkt op basis van een warmteterugwinningssysteem. Bij dit systeem wordt de warmte uit de afgezogen lucht (bijvoorbeeld uit de keuken of badkamer) opgevangen en gebruikt om andere delen van de woning te verwarmen of om warm water te maken. Dit proces vermindert het energieverbruik aanzienlijk, omdat de warmte niet verloren gaat via de afvoer maar opnieuw wordt ingezet.

NIBE, een specialist in ventilatiewarmtepompen, onderscheidt twee typen ventilatiesystemen die met een warmtepomp kunnen worden gecombineerd: ventilatietype C en ventilatietype D.

Ventilatietype C is gedefinieerd door een natuurlijke toevoer van frisse lucht via ventilatieroosters of muurroosters, gecombineerd met een mechanische afvoer via ventilatoren. Bij dit type wordt de warmte uit de afgezogen lucht geëxtraheerd en gebruikt voor verwarming of warm water.
Ventilatietype D maakt gebruik van zowel mechanische toevoer als mechanische afvoer. Dit betekent dat frisse lucht via ventilatoren wordt aangezogen en verspreid over de woning, terwijl de afgezogen lucht eveneens via ventilatoren wordt verwijderd. Omdat beide processen mechanisch zijn, is er meer controle over de luchtcirculatie en kan er meer warmte worden opgevangen.

Voordelen van ventilatie met warmtepomp

Ventilatie met warmtepomp biedt diverse voordelen, zowel in termen van energiebesparing als in termen van comfort en gezondheid.

1. Energiezuinig

Een van de grootste voordelen is de energiezuinigheid. Omdat de warmtepomp gebruikmaakt van de verwarmde lucht binnen de woning, is er minder behoefte aan extra verwarmingscapaciteit. Dit is vooral efficiënt in goed geïsoleerde woningen, waarbij de ventilatie niet alleen zorgt voor frisse lucht maar ook voor warmteopwekking.

2. Gezond binnenklimaat

Ventilatie met warmtepomp zorgt voor een continu en gezond binnenklimaat. Door het systeem wordt de lucht efficiënt geventileerd, waardoor schimmelvorming en luchtkwaliteitsproblemen worden voorkomen. Dit is vooral belangrijk in modern ontworpen woningen, waarbij de isolatie zo goed is dat een passieve ventilatie niet voldoende is.

3. Eenvoudige installatie

Ventilatiewarmtepompen zijn relatief eenvoudig te installeren. Aangezien er geen buitenunit nodig is, hoeft de installateur geen leidingen naar buiten te leggen. Dit betekent dat de installatie sneller kan worden uitgevoerd en dat minder handelingen zijn nodig. Daarnaast is geen speciaal certificaat voor F-gassen nodig, wat het proces voor installateurs efficiënter maakt. Volgens Inventum Technologies is het mogelijk voor een installateur om per dag twee ventilatiewarmtepompen te installeren, in plaats van één per anderhalve dag.

4. Compatibel met andere duurzame systemen

Ventilatiewarmtepompen kunnen goed worden gecombineerd met andere duurzame energieoplossingen, zoals zonneboilers of warmtenetten. Bijvoorbeeld in een zeer zuinig huis kan een ventilatiewarmtepomp met een elektrische naverwarmer worden gebruikt om het hele huis te verwarmen. Voor warm water kan dan een zonneboiler met elektrische naverwarming dienen, waardoor het gasgebruik verder kan worden beperkt of zelfs volledig kan worden afgeschaft.

Beperkingen van ventilatie met warmtepomp

Hoewel ventilatie met warmtepomp veel voordelen biedt, zijn er ook een aantal beperkingen die in overweging moeten worden genomen bij de keuze van deze oplossing.

1. Niet altijd gasvrij

Volgens de informatie van Milieucentraal is het in de meeste gevallen niet mogelijk om volledig van gas af te gaan met een ventilatiewarmtepomp. In veel gevallen werkt een ventilatiewarmtepomp samen met een cv-ketel, net zoals een hybride warmtepomp. De cv-ketel zorgt voor warmte wanneer er extra versterking nodig is, bijvoorbeeld op koude dagen of bij piekverbruik. Pas bij het gebruik van een gecombineerd systeem dat zowel buitenlucht als ventilatielucht gebruikt, is het mogelijk om volledig gasvrij te worden.

2. Afhankelijk van isolatie

Ventilatiewarmtepompen zijn meest efficiënt in goed geïsoleerde woningen. In minder geïsoleerde woningen kan het rendement van het systeem dalen, omdat er meer energie verloren gaat via de wanden en het dak. Dit betekent dat een ventilatiewarmtepomp in combinatie met een zonneboiler of warmtenet een betere oplossing kan zijn dan een standa-alone ventilatiewarmtepomp in een minder geïsoleerde woning.

3. Beperkte temperatuurcapaciteit

Een ventilatiewarmtepomp kan de verwarmde lucht verder opwarmen tot maximaal 60 graden Celsius. In vergelijking met conventionele verwarmingssystemen kan dit in sommige gevallen onvoldoende zijn, vooral in koude winters. In dergelijke gevallen is een elektrische naverwarmer of een hybride oplossing met cv-ketel nodig.

Combinaties met andere duurzame systemen

Ventilatie met warmtepomp kan worden gecombineerd met verschillende andere duurzame systemen om de energiezuinigheid verder te optimaliseren. Hieronder bespreken we enkele veelbelovende combinaties.

1. Zonneboiler

In een goed geïsoleerd huis kan een ventilatiewarmtepomp worden aangevuld met een zonneboiler. De zonneboiler zorgt dan voor warm water, terwijl de ventilatiewarmtepomp zorgt voor de ruimteverwarming. Bij koud weer kan een elektrische naverwarmer worden ingeschakeld om aan de verwarmingseisen te voldoen. Deze combinatie is efficiënt en helpt om het gasgebruik verder te beperken.

2. Warmtenet

Een ventilatiewarmtepomp kan ook nuttig zijn in woningen die zijn aangesloten op een warmtenet (stadsverwarming). In dergelijke gevallen kan de warmtepomp worden gebruikt om warmte uit ventilatielucht te recupereren voor het maken van warm water, terwijl de centrale verwarming van het warmtenet zorgt voor de ruimteverwarming. Dit kan leiden tot een aanzienlijke besparing op energiekosten.

3. Elektrische naverwarmer

In combinatie met een elektrische naverwarmer kan een ventilatiewarmtepomp worden gebruikt als hoofdverwarmingssysteem in zeer zuinige woningen. De naverwarmer zorgt dan voor extra warmte wanneer de warmtepomp niet voldoende presteert, bijvoorbeeld bij extreem koude weersomstandigheden. Dit is een duurzame oplossing die goed werkt in combinatie met duurzame energiebronnen zoals zonnestroom.

Tips voor efficiënt gebruik van ventilatie met warmtepomp

Om het maximale uit een ventilatiewarmtepomp te halen, zijn er een aantal praktische tips die kunnen helpen bij het energieverbruik te beperken en het comfort te verbeteren.

1. Verwarm alleen gebruikte ruimtes

Een slimme manier om energie te besparen is om alleen de ruimtes te verwarmen waar je daadwerkelijk bent. Dit betekent dat je de verwarming uit kunt zetten in ongebruikte ruimtes, zoals slaapkamers of lege kameren. Bovendien is het aanbevolen om de deuren van deze ruimtes dicht te houden om warmteverlies te voorkomen. Het gebruik van deurveers of elektrische deken kan ook helpen bij het opwarmen van specifieke delen van de woning, zoals het bed.

2. Optimaliseer de luchtcirculatie

Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de ventilatie goed werkt en dat er voldoende frisse lucht is in de woning. Dit betekent dat de ventilatiekanalen en luchtroosters regelmatig moeten worden gecontroleerd en eventueel schoongemaakt. Ook is het aanbevolen om de ventilatie-instellingen aan te passen aan de seizoenen, bijvoorbeeld door in de winter meer lucht af te voeren en in de zomer minder.

3. Gebruik slimme technologie

Het gebruik van slimme technologie kan helpen bij het optimaliseren van het energieverbruik van een ventilatiewarmtepomp. Bijvoorbeeld een slimme meter kan worden gebruikt om het energieverbruik van de warmtepomp te volgen en eventueel aan te passen. Er zijn ook slimme thermostaten beschikbaar die automatisch de verwarming aan- en uitzetten op basis van bewegingssensoren en temperatuurmetingen.

4. Neem deel aan energieonderzoek

Volgens de informatie van Milieucentraal is er een onderzoek gaande genaamd de "Installatiemonitor", waarbij huishoudens met een warmtepomp en slimme meter kunnen meedoen. Door deel te nemen, krijgen deelnemers informatie over hun energieverbruik en kunnen ze hun systeem optimaliseren. Dit onderzoek loopt tot eind juni 2026 en is bedoeld om meer inzicht te krijgen in de prestaties van warmtepompen.

Toekomstperspectieven voor ventilatie met warmtepomp

Ventilatie met warmtepomp is een technologie die nog in ontwikkeling is, maar al snel een belangrijke rol speelt in de energietransitie. Volgens Inventum Technologies, een bedrijf dat sinds 1908 actief is in de energiebranche, is ventilatie met warmtepomp een logische uitbreiding van bestaande duurzame oplossingen zoals de warmwaterboiler, die al sinds de jaren 30 van de vorige eeuw wordt gebruikt.

De markt voor ventilatiewarmtepompen groeit snel. Inventum Technologies heeft onlangs een tweede fabriek geopend in Houten, die goed is voor een extra capaciteit van 80.000 warmtepompen per jaar. Dit wijst op een toenemende vraag naar deze oplossing en een verwachting van verdere innovaties op dit gebied.

Bij NIBE, een ander specialist in ventilatiewarmtepompen, is het rendement van deze systemen al vrij hoog. De warmtepompen halen niet alleen warmte uit de ventilatielucht, maar ook uit de condensatie van de lucht. Hierdoor is het mogelijk om extra energie op te wekken, wat het rendement verder verhoogt. De combinatie van ventilatiewarmtepomp en warmtenet of zonneboiler is een veelbelovende route naar volledige duurzaamheid in woningbouw.

Conclusie

Ventilatie met warmtepomp is een innovatieve oplossing die zowel energiezuinig als comfortabel is. Het combineert de voordelen van een gezond binnenklimaat met het gebruik van hernieuwbare energie, wat leidt tot aanzienlijke besparingen op energiekosten. In combinatie met andere duurzame systemen, zoals zonneboilers of warmtenetten, kan een ventilatiewarmtepomp een volledig gasvrij verwarmingsconcept realiseren. Hoewel er beperkingen zijn, zoals de afhankelijkheid van goede isolatie en eventueel de noodzaak van een cv-ketel of elektrische naverwarmer, is ventilatie met warmtepomp een veelbelovende technologie voor de toekomst.

Bronnen

ventilatie