Warmtepompen in 2026: geen verplichting, wel keuzevrijheid en duurzaamheid

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De toekomst van verwarming in Nederland staat voor een belangrijke wending. In het kader van de energietransitie en de verduurzaming van de woningbouw was het voorgenomen om vanaf 2026 de hybride warmtepomp verplicht te stellen bij vervanging van een cv-ketel. Dit beleidsplan was bedoeld om de afhankelijkheid van aardgas te verminderen en om de overgang naar duurzame verwarmingsopties te versnellen. Echter, in het licht van de nieuwe samenstelling van de Nederlandse regering, is deze verplichting afgeschaft. Huiseigenaren hebben vanaf 2026 dus geen verplichte keuze meer, maar mogen zelf bepalen welke verwarmingsoptie het beste past bij hun woning en budget.

Deze ontwikkeling heeft gevolgen voor woningbouwers, installateurs, en vooral voor huiseigenaren die in de komende jaren hun verwarmingsinstallatie willen vernieuwen. Het vraagstuk "geen warmtepomp 2026" is nu in de praktijk niet meer een kwestie van toegestaan of niet, maar eerder van welk alternatief het meest rendabel en duurzaam is.

In dit artikel bespreken we de achterliggende beleidsmaatregelen, de technische en financiële voordelen van warmtepompen, en de nu aanwezige keuzevrijheid voor huiseigenaren. Bovendien geven we een overzicht van de huidige staat van de markt en de betekenis van deze ontwikkeling voor de toekomstige energievoorziening in Nederland.

De voorgestelde verplichting voor hybride warmtepompen

Oorsprong van de verplichting

In 2022 kondigde toenmalig minister Hugo de Jonge aan dat vanaf 2026 hybride warmtepompen de standaard zouden worden voor het verwarmen van woningen die niet op een warmtenet zijn aangesloten. Deze maatregel was bedoeld om de overgang naar duurzame verwarming te versnellen en de afhankelijkheid van aardgas te verminderen. Een hybride warmtepomp combineert een traditionele cv-ketel met een warmtepomp, waardoor in koude weken het gasgebruik beperkt blijft.

De verplichting gold echter niet voor alle huizen. Er waren uitzonderingen voor woningen waar een warmtepomp nooit rendabel was of waar geen ruimte beschikbaar was voor de installatie. Bovendien was de maatregel ondersteund door subsidies en een prestatieborging, die ervoor zorgde dat de warmtepomp daadwerkelijk energiebesparing opleverde.

Doel van de verplichting

Het doel van deze beleidskeuze was tweeledig. Enerzijds wilde de overheid het gasverbruik verminderen om de energievoorziening duurzamer te maken. Anderzijds wilde men de woningbouwsector stimuleren om te investeren in duurzame technologieën. Een hybride warmtepomp levert gemiddeld 60% minder aardgasverbruik op, wat niet alleen goed is voor het klimaat, maar ook voor de energierekening van huiseigenaren.

Bij goed geïsoleerde woningen is zelfs een volledig elektrische warmtepomp een optie, die helemaal geen aardgas gebruikt. Daarnaast is in een deel van Nederland een aansluiting op een warmtenet mogelijk, wat een alternatieve duurzame oplossing biedt.

Het schrappen van de verplichting in 2026

Besluit van de nieuwe regering

In januari 2023 kondigde de nieuwe coalitie, bestaande uit PVV, NSC, VVD en BBB, aan dat de verplichting om vanaf 2026 een hybride warmtepomp te installeren bij vervanging van een cv-ketel niet langer zou gelden. Dit besluit maakt deel uit van het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe regering en geeft huiseigenaren meer keuzevrijheid.

Een woordvoerder van de VVD motiveerde het besluit aldus: "We willen mensen niet dwingen tot grote investeringen. In plaats daarvan kiezen we voor een aanpak die keuzevrijheid centraal stelt en tegelijkertijd duurzaamheid stimuleert."

Gevolgen voor huiseigenaren

Het schrappen van de verplichting betekent dat huiseigenaren vanaf 2026 zelf kunnen bepalen welke verwarmingsoptie ze kiezen. Mogelijke opties zijn:

Traditionele cv-ketel: De klassieke oplossing die nog steeds populair is bij huiseigenaren die niet direct willen overgaan op duurzame verwarming.
Hybride warmtepomp: Een combinatie van warmtepomp en cv-ketel, wat zorgt voor gasbesparing in combinatie met een betrouwbare verwarming.
Volledige elektrische warmtepomp: Voor goed geïsoleerde woningen is deze optie haalbaar en levert het meeste energiebesparing op.
Aansluiting op een warmtenet: Voor woningen in regio’s met beschikbaar warmtenet is dit een duurzame alternatieve optie.

De verplichting is afgeschaft, maar dit betekent niet dat warmtepompen niet langer een aantrekkelijke optie zijn. Subsidies zijn beschikbaar, en de markt voor warmtepompen blijft groeien. Daarnaast blijft het beleid gericht op verduurzaming, zodat huiseigenaren die kiezen voor een warmtepomp nog steeds kunnen profiteren van belastingvoordelen en andere financiële steun.

Reacties van de sector

De beslissing om de verplichting af te schaffen heeft ook gevolgen voor de warmtepompindustrie. De Vereniging Warmtepompen en de Nederlandse Vereniging van Installateurs (NVI-GO) hebben uitgebreid gereageerd op deze ontwikkeling. Beide verenigingen zagen de verplichting als een katalysator voor de verdere uitbreiding van de markt en het opleiden van installateurs.

Volgens de verenigingen heeft de nieuwe regering de warmtepompindustrie een stokje gegeven. Het actieplan voor warmtepompen had geleid tot investeringen in productiecapaciteit en opleidingen. Het schrappen van de verplichting betekent dat deze investeringen mogelijk niet op de korte termijn worden terugverdiend. Bovendien wordt de toekomstige energievoorziening in twijfel getrokken, aangezien warmtepompen een belangrijke rol spelen in de overgang naar duurzame verwarming.

De verenigingen benadrukken dat warmtepompen niet alleen duurzaam zijn, maar ook goedkoper zijn voor de eindgebruiker. Door normering en prestatieborging te introduceren, is er een zekerheid gegeven dat de warmtepomp daadwerkelijk energiebesparing oplevert. Dit zou bijdragen aan de verduurzaming van de gebouwde omgeving en tegelijkertijd de energierekening van huiseigenaren verlagen.

De huidige staat van de markt

Groei van de warmtepompmarkt

Hoewel de verplichting is afgeschaft, blijft de markt voor warmtepompen groeien. Het kabinet had in 2022 al gestart met het stimuleren van warmtepompen door middel van subsidies en het opzetten van een actieplan. Dit heeft geleid tot een toename van de vraag en een uitbreiding van de productiecapaciteit van leveranciers. Installateurs zijn inmiddels beter getraind en ervaringsrijker geworden in het aanleggen van warmtepompen.

De markt blijft daarom op koers, ook al is de verplichting niet langer van kracht. Voor huiseigenaren betekent dit dat het nu mogelijk is om vrijwillig over te stappen op een warmtepomp, zonder verplichting, maar met steun van de overheid en steeds betere technologie.

Financiële steun en subsidies

Tegenover de hoge aankoop- en installatiekosten van warmtepompen staan diverse subsidies en financiële steunmaatregelen. Deze worden aangeboden door de overheid en energieleveranciers. Voorbeelden van beschikbare subsidies zijn:

Klimaatactiebonus: Deze subsidie is bedoeld om het aanschaffen van een warmtepomp financieel aantrekkelijker te maken.
Woningwetten: Bepaalde woningwetten bieden belastingvoordelen voor duurzame investeringen in verwarming.
Lenerprogramma’s: Er zijn leningen op maat voor huiseigenaren die willen investeren in duurzame verwarming, met gunstige voorwaarden.

De subsidies zijn een belangrijke stimulus voor huiseigenaren die overwegen om vanaf 2026 over te stappen op een warmtepomp, maar geen verplichting meer hebben. Zij maken het investeren in duurzame verwarming financieel haalbaar.

Alternatieven en toekomstige opties

Traditionele cv-ketel

Hoewel de verplichting is afgeschaft, blijft de traditionele cv-ketel een optie voor huiseigenaren die op korte termijn geen duurzame oplossing willen toepassen. Deze oplossing is bekend en betrouwbaar, en vereist geen grote investeringen. Echter, het gasverbruik is aanzienlijk, en de prijs van aardgas is in de afgelopen jaren sterk gestegen. Daarnaast zijn er steeds strengere normen voor het gebruik van gasketels, die in de toekomst mogelijkerwijs verder beperkt zullen worden.

Volledige elektrische warmtepomp

Voor woningen die goed geïsoleerd zijn, is een volledige elektrische warmtepomp een uitstekende optie. Deze warmtepomp gebruikt geen aardgas en zorgt voor een aanzienlijke energiebesparing. In combinatie met zonnepanelen kan deze oplossing zelfs bijdragen aan een nul-energieverbruik. De investering is wel aanzienlijk, maar de langdurige besparing op energiekosten maakt het een aantrekkelijke optie op de lange termijn.

Aansluiting op een warmtenet

In regio’s waar een warmtenet beschikbaar is, is aansluiting op dit netwerk een duurzame alternatieve optie. Een warmtenet gebruikt warmte die opgewekt wordt door bijvoorbeeld een biomassafabriek of een geothermische bron. De warmte wordt via een netwerk van buizen naar de woningen gebracht en zorgt zo voor een duurzame verwarming. Deze oplossing is vooral geschikt voor grotere wooncomplexen en stadsgebieden.

De rol van de overheid in de energietransitie

Beleid en maatregelen

Hoewel de verplichting voor hybride warmtepompen is afgeschaft, blijft de overheid actief betrokken bij de verduurzaming van de woningbouw. Het kabinet zet voort met het stimuleren van duurzame investeringen via subsidies, belastingvoordelen en andere maatregelen. Daarnaast werkt de overheid samen met leveranciers, installateurs en woningbouwbedrijven om de markt te versterken en de overgang naar duurzame verwarming te versnellen.

Toekomstige plannen

De energietransitie is een langdurig proces, en de overheid heeft duidelijke doelstellingen voor de komende jaren. Deze omvatten:

Verduurzaming van de woningbouwsector: Het kabinet wil dat de woningbouwsector draagvlak creëert voor duurzame oplossingen en investeert in energiebesparende maatregelen.
Opleiding van installateurs: Het aantal monteurs dat gespecialiseerd is in warmtepompen moet uitgebreid worden om de vraag te kunnen aan. In samenwerking met scholen en beroepsorganisaties wordt gewerkt aan opleidingsprogramma’s.
Uitbreiding van warmtenetten: Het kabinet wil dat warmtenetten uitgebreid worden naar meer regio’s, zodat woningen op een duurzame manier kunnen worden verwarmd.

Deze plannen zorgen ervoor dat de overgang naar duurzame verwarming op koers blijft, ook al is de verplichting voor warmtepompen vanaf 2026 afgeschaft.

De toekomst van verwarming in Nederland

Tijdens- en na-2026

Vanaf 2026 is er meer keuzevrijheid voor huiseigenaren, maar de trend naar verduurzaming blijft doorzetten. De markt blijft groeien, subsidies zijn beschikbaar, en de overheid blijft actief betrokken bij de energietransitie. Voor huiseigenaren die nu al overwegen om hun verwarming aan te passen, zijn er steeds meer alternatieven beschikbaar.

De toekomstige verwarming van woningen in Nederland houdt waarschijnlijk een mix van oplossingen in. In stadsgebieden en regio’s met warmtenetten kan de verwarming geheel duurzaam zijn. In plattelandsgebieden zijn warmtepompen of hybride oplossingen de meest haalbare optie. Voor huiseigenaren met oudere woningen kan het een stapsgewijze aanpak zijn, waarbij eerst geïsoleerd wordt en daarna een warmtepomp geïnstalleerd wordt.

Duurzaamheid en economische voordelen

Duurzame verwarmingsopties zoals warmtepompen en aansluiting op warmtenetten hebben niet alleen voordelen op klimaatvlak, maar ook op economisch vlak. Huiseigenaren kunnen rekenen op lage energierekeningen en langdurige besparing. Bovendien is er steeds meer druk op de overheid om de afhankelijkheid van aardgas te verminderen, wat leidt tot steeds strengere normen voor gasketels.

Conclusie

Het schrappen van de verplichting voor hybride warmtepompen vanaf 2026 betekent dat huiseigenaren nu meer keuzevrijheid hebben bij de vervanging van hun verwarming. Dit is een gevolg van de nieuwe regering, die kiest voor een beleid dat centraal staat bij keuzevrijheid en duurzaamheid. Echter, de markt voor warmtepompen blijft groeien, subsidies zijn beschikbaar, en de overheid blijft actief betrokken bij de verduurzaming van de woningbouwsector.

Voor huiseigenaren betekent deze ontwikkeling dat het mogelijk is om vrijwillig over te stappen op een warmtepomp of andere duurzame oplossing. De investering is kostbaar, maar de langdurige besparing op energiekosten maakt het een aantrekkelijke optie. Bovendien zijn er uitzonderingen voor woningen waar een warmtepomp nooit rendabel is of waar geen ruimte beschikbaar is voor de installatie.

De energietransitie is een langdurig proces, en de overheid, de sector en de woningbouwsector werken samen om ervoor te zorgen dat de overgang naar duurzame verwarming op koers blijft. Zowel voor het klimaat als voor de economie is dit een noodzakelijke ontwikkeling.

Bronnen

2021