Geluidsemissie en regelgeving van warmtepompen in België

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is een duurzame en energie-efficiënte oplossing voor het verwarmen van woningen. Toch kan het gebruik van zo’n systeem ook uitdagingen met zich meebrengen, met name op het gebied van geluid. Het geluid dat warmtepompen produceren kan namelijk hinder veroorzaken voor buren, zowel qua geluidssterkte als qua tijdstip. In dit artikel bespreken we de regelgeving rond geluidsemissie van warmtepompen in België, de technische achtergronden van het geluid, en hoe je als eigenaar of installateur deze aspecten kunt optimaliseren.

Wat beïnvloedt het geluid van een warmtepomp?

Het geluidsemissieniveau van een warmtepomp wordt beïnvloed door verschillende factoren, zoals het type warmtepomp, het vermogen, de omgevingstemperatuur en de manier van installatie.

Binnen- en buitenunit

De buitenunit van een warmtepomp bevat de compressor en de ventilator, die het meeste geluid produceren. Gemiddeld ligt de geluidsproductie van een buitenunit tussen de 40 en 65 decibel (dB). In vergelijking met andere geluidsbronnen is dit gelijk aan een normaal gesprek of het geluid van een koffiemachine.

De binnenunit, daarentegen, produceert gemiddeld 35 tot 50 dB, wat gelijk is aan het geluid van een koelkast of een fluisterend gesprek.

Type warmtepomp

Er zijn verschillende typen warmtepompen, zoals lucht-water, water-water en grond-water. Het type warmtepomp beïnvloedt het geluidsvermogen aanzienlijk.

Lucht-water warmtepompen zijn algemeen beschikbaar en geschikt voor particuliere huishoudens. Omdat deze warmtepompen gebruikmaken van de buitenlucht als warmtebron, is de buitenunit het meest geluidproducerend.
Geothermische warmtepompen, die gebruikmaken van grondwarmte, maken in de regel minder geluid, omdat de buitenunit in de grond is ingegraven of in een afgesloten ruimte staat.

Toeren van de compressor en ventilator

Hoe hoger het aantal toeren van de compressor en ventilator, hoe harder de warmtepomp moet werken en hoe meer geluid deze produceert. Dit is direct afhankelijk van de omgevingstemperatuur. In koud weer moet de warmtepomp harder werken om voldoende warmte op te wekken, wat leidt tot een hoger geluidsniveau.

Tijdstip en nachtstand

Sommige warmtepompen beschikken over een nachtstand, waarin ze op een laagere vermogen of met minder toeren draaien. Dit maakt het geluid in de nacht uren minder lastig voor buren. In de regel mogen warmtepompen tussen 19:00 en 7:00 uur maximaal 40 dB produceren, en tussen 7:00 en 19:00 uur maximaal 45 dB. In appartementen wordt het geluid niet op de erfgrens gemeten, maar in de openbare ramen van de buren.

Nederlandse regelgeving en toepassing in België

De Nederlandse regelgeving geldt niet automatisch ook voor België, maar veel principes zijn vergelijkbaar. In Nederland zijn er duidelijke geluidsnormen vastgelegd voor warmtepompen die na 1 april 2021 zijn geïnstalleerd. Deze regels zijn grotendeels het resultaat van een balans tussen de toegestane geluidsproductie en de wens om geluidsoverlast voor buren te beperken.

Geluidsnormen in Nederland

Buitenunit: mag maximaal 65 dB produceren (voor warmtepompen tot 6 kW) of 70 dB (voor warmtepompen van 6 kW tot 12 kW).
Erfgrens normen:
- Tussen 19:00 en 7:00 uur: maximaal 40 dB.
- Tussen 7:00 en 19:00 uur: maximaal 45 dB.
- In appartementen: geluidsniveau moet worden gemeten in de openbare ramen van buren, niet op de erfgrens.

Deze normen zijn een richtlijn, maar in de praktijk zijn meeste nieuwe warmtepompen stil genoeg om binnen deze limieten te blijven. Dit komt mede door technologische verbeteringen en het toenemend bewustzijn van consumenten om geluidsoverlast te voorkomen.

Toepassing in België

In België is er tot op heden geen federale wetgeving die specifiek gericht is op het geluid van warmtepompen. Echter, in verschillende regio’s en gemeenten zijn er aangevulde lokale regelgevingen die bepalen waar en hoe warmtepompen mogen worden geplaatst. Deze regels gaan vaak over:

De afstand tot de erfgrens.
De vraag of een vergunning nodig is.
De installatie in een afgesloten ruimte versus buiten.

Daarnaast geldt het F-gassenreglement ook in België. Dit betreft koudemiddelen die gebruikt worden in warmtepompen en airconditioning. Een F-gassencertificaat is nodig voor het handelen van dergelijke koudemiddelen. Het certificaat is geldig in heel Europa, maar in België zijn er extra regels per regio voor erkenning.

Geluidsoverlast en de rol van de gemeente

Als een warmtepomp het geluidsniveau boven de toegestane normen uitkomt, kan dit leiden tot onrechtmatige hinder. In dat geval kunnen buren de gemeente vragen om te interveniëren. De gemeente kan dan een onderzoek instellen naar het geluidsniveau, de duur van de overlast, en of maatregelen kunnen of moeten worden genomen.

De beoordeling van geluidsoverlast hangt echter niet alleen af van het geluidsvermogen, maar ook van:

Hoe lang het geluid aanhoudt.
Op welk tijdstip het geluid voorkomt.
Welke maatregelen er zijn genomen om geluidsoverlast te beperken.

In sommige gevallen kan een warmtepomp dus technisch wel binnen de normen zijn, maar toch sensitief ervaren worden door buren. Dit betekent dat het ook belangrijk is om goede communicatie en voorzichtigheid aan te houden bij de installatie en het gebruik van een warmtepomp.

Hoe voorkom je geluidsoverlast?

Er zijn verschillende maatregelen die je als eigenaar kunt nemen om geluidsoverlast te voorkomen.

Plaatsing van de buitenunit

De locatie van de buitenunit is cruciaal. Hoe verder de buitenunit van de buren of de erfgrens staat, hoe minder geluid deze veroorzaakt. Hier zijn enkele tips:

Plaats de buitenunit minstens 3 meter van de erfgrens.
Zorg dat de buitenunit niet in een windrichting staat die het geluid direct naar het buurhuis blazt.
Zorg voor een goede afwerking van de grond om geluidsschokken te verminderen.

Geluidsbarrières

Soms is het nodig om geluidsbarrières of schermen te gebruiken. Deze barrières kunnen gemaakt zijn van materialen zoals hout, kunststof of zwaar gewapend beton. Ze moeten echter niet volledig afsluiten, omdat de warmtepomp ook afkoeling en ventilatie nodig heeft.

Nachtstand en automatische regeling

Sommige warmtepompen zijn uitgerust met een nachtstand, waarin ze automatisch op een lager vermogen draaien. Dit maakt het geluid in de nacht uren minder lastig voor buren. Het is verstandig om een warmtepomp te kiezen die dit kenmerk bevat, vooral als je woont in een bebouwd gebied.

Aanpassing van de installatie

Een ervaren installateur kan ook aanpassingen maken aan de installatie om geluidsoverlast te beperken. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als een warmtepomp in een verdieping of appartement wordt geplaatst. In zulke gevallen kan de buitenunit in een afgesloten ruimte of ingegraven worden om het geluid aan te houden.

Communicatie met buren

Het is verstandig om vooraf met buren te praten over de installatie van een warmtepomp. Dit voorkomt eventuele misverstanden of bezwaren later. Je kunt ook aangeven dat je ervoor zorgt dat het geluid op minimaal niveau blijft en dat je bereid bent om eventuele maatregelen te nemen als buren last hebben.

Vergunningen en regelgeving voor warmtepompen in België

In de meeste gevallen is geen vergunning nodig voor de installatie van een warmtepomp, mits de installatie voldoet aan de geldende geluids- en afstandsregels. Toch zijn er uitzonderingen, vooral in de volgende gevallen:

Monumentale panden of woningen in beschermde stads- of dorpsgezichten: hier gelden vaak extra eisen en is een vergunning mogelijk nodig.
Buitengeplaatste lucht-water warmtepompen: in sommige gemeenten zijn er specifieke eisen voor de afstand tot de erfgrens.
Binnengeplaatste warmtepompen: deze vallen vaak onder de bouwvergunningregels en kunnen een vergunning vereisen, afhankelijk van de grootte en de locatie.

Het is daarom altijd verstandig om vooraf bij de gemeente te informeren of een vergunning nodig is voor jouw specifieke situatie. In sommige gevallen is er ook een technische inspectie nodig om te controleren of de warmtepomp voldoet aan de regelgeving.

Koudemiddelen en hun invloed op geluid

Hoewel het koudemiddel in een warmtepomp niet direct geluid produceert, speelt het wel een rol bij de efficiëntie van het systeem. Een minder efficiënte warmtepomp moet harder werken, wat leidt tot een hogere geluidsproductie. Daarom is het belangrijk om een warmtepomp te kiezen die een hoog COP (Coefficient of Performance) heeft, oftewel een hoge energie-efficiëntie.

Er zijn twee hoofdcategorieën van koudemiddelen:

Synthetische koudemiddelen: zoals HFO’s en R410A. Deze worden vaak in moderne warmtepompen gebruikt en voldoen aan huidige milieuregels.
Natuurlijke koudemiddelen: zoals ammoniak, CO2 en koolwaterstoffen. Deze zijn milieuvriendelijker, maar kunnen gevoeliger zijn voor temperatuur- en drukveranderingen.

Het kiezen van een warmtepomp met een duurzaam en efficiënt koudemiddel helpt niet alleen bij het verlagen van energiekosten, maar kan ook bijdragen aan een lagere geluidsproductie.

Conclusie

Een warmtepomp is een duurzame en energie-efficiënte oplossing voor het verwarmen van woningen. Toch moet je rekening houden met de geluidsproductie van zo’n systeem, met name als je woont in een bebouwd gebied of in de buurt van gevoelige personen. De geluidsproductie van een warmtepomp wordt beïnvloed door het type warmtepomp, de installatiemethode, en de omstandigheden waarin deze werkt.

In Nederland zijn er duidelijke geluidsnormen vastgelegd, en deze kunnen dienen als richtlijn voor de regelgeving in België. In België is de wetgeving op dit gebied nog lokaliserender en minder uniform, maar er zijn steeds meer gemeenten die specifieke eisen stellen rond de installatie en het geluidsvermogen van warmtepompen.

Door goede planning, juiste keuze van warmtepomp, en voorzichtige installatie, kun je ervoor zorgen dat jouw warmtepomp zowel efficiënt als stil werkt. Hierbij is het belangrijk om rekening te houden met buren, regelgeving, en technische mogelijkheden.