Handboek Industriële Warmtepompen: Inzichten en Toepassingen voor de Glastuinbouw

Inleiding

Het gebruik van warmtepompen is op het moment een van de meest belooftvolle verduurzamingspaden voor de glastuinbouw. Deze technologie biedt een efficiënte manier om energie te gebruiken, zowel voor het opwekken van warmte als voor het afvoeren van overtollige warmte. In opdracht van Kas als Energiebron, heeft Blueterra het Handboek Warmtepompen ontwikkeld. Dit handboek is gericht op het begrijpen en toepassen van warmtepomptechnologie voor de baseload in de glastuinbouw. Het biedt een overzicht van de werking van warmtepompen, verschillende energieconcepten en concrete doorrekeningen die relevant zijn voor glastuinbouwbedrijven.

Om de kennis over warmtepompen sectorbreed te delen, worden maatwerkbijeenkomsten georganiseerd. Deze sessies zijn bedoeld om de informatie uit het handboek te vertalen naar specifieke praktijksituaties, afhankelijk van regio of gewasgroep. In dit artikel worden de kernaspecten van het handboek en de maatwerkbijeenkomsten besproken, met een focus op relevante inzichten voor professionals in de glastuinbouw en bouwsector.

Wat is een Warmtepomp en hoe werkt deze?

Werking van een Warmtepomp

Een warmtepomp is een technologie die warmte van een koele bron overbrengt naar een warme bron, doorgaans met behulp van een elektrisch aangedreven compressor en een koelmiddel. De werking berust op het principe van het adiabatische compressieproces en het verdamping/condensatieproces van het koelmiddel. In de glastuinbouw wordt dit proces vaak ingezet om de basiswarmtebehoefte van een glashuis te dekken.

De warmtepomp kan zowel voor opwarming als afkoeling worden gebruikt, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden. In het kader van het Handboek Warmtepompen wordt voornamelijk aandacht besteed aan de toepassing van warmtepompen voor de baseload, wat betekent dat het systeem continu een bepaalde hoeveelheid warmte moet leveren om de gewenste temperatuur in het glashuis te behouden.

Baseload versus Peakload

In de context van warmtepomptechnologie in de glastuinbouw, is het belangrijk om de onderscheid te maken tussen baseload en peakload. Baseload verwijst naar de continue, lage intensiteit van warmtebehoefte die nodig is om de gewenste klimaatcondities in het glashuis te behouden. Peakload daarentegen beschrijft de tijden waarin extra warmte of afkoeling nodig is, bijvoorbeeld tijdens extreme weersomstandigheden.

Het Handboek Warmtepompen legt uit dat warmtepompen vooral efficiënt zijn bij het dekken van de baseload. Tijdens de maatwerkbijeenkomsten wordt deze informatie verder toegelicht en vertaald naar de specifieke praktijk van verschillende glastuinbouwbedrijven.

Warmtepomptechnologieën en Energieconcepten

Typen Warmtepompen

In het handboek worden verschillende typen warmtepompen besproken, afhankelijk van de toepassing en de vereiste temperatuur. Voor de glastuinbouw worden hoofdzakelijk lagedrukte warmtepompen gebruikt, aangevuld met hoge temperatuur warmtepompen wanneer hogere warmtebehoeften optreden. De keuze van het type warmtepomp hangt af van factoren als de beschikbare elektriciteit, de vereiste temperatuur en het energiebudget van het bedrijf.

De werking van deze warmtepompen wordt uitgebreid besproken, inclusief de verschillen tussen verdamping en condensatie, de rol van de compressor, en het gebruik van koelmiddelen. Omdat deze technologieën relatief nieuw zijn in de glastuinbouw, worden ze ook vergeleken met traditionele verwarmingsmethoden zoals gasverwarming.

Energieconcepten en Toepassingen

Het handboek biedt een overzicht van verschillende energieconcepten die met warmtepompen kunnen worden ingezet. Deze concepten richten zich op de efficiëntie, het energieverbruik, en de CO₂-reductie. Voorbeelden zijn:

• Monovalente warmtepompen: waarbij de warmtepomp het enige warmtebron is.
• Bivalent warmtepompen: waarbij de warmtepomp wordt aangevuld met een secundaire bron zoals een gasgestookte boiler.
• Hybride systemen: waarbij meerdere energiebronnen worden samengevoegd voor maximaal energie-effectief gebruik.

De keuze van het energieconcept is afhankelijk van factoren zoals het gewas, het klimaat in de regio, en de energieprijsontwikkelingen. Tijdens de maatwerkbijeenkomsten worden deze concepten verder uitgelegd en aangepast aan de situatie van de deelnemende bedrijven.

Doorrekeningen en Conclusies

Kosten en Rendement

Een van de belangrijkste onderdelen van het handboek is de analyse van kosten en rendement van warmtepomptechnologie. Het handboek bevat doorrekeningen op basis van verschillende scenario’s, zoals het aankoopbedrag van het systeem, het elektriciteitsverbruik, en de CO₂-reductie. Deze doorrekeningen worden gebruikt om inzicht te geven in de economische haalbaarheid van een warmtepompinstallatie.

In het handboek wordt onder andere uitgelegd dat de elektriciteitskosten een belangrijk aandrijfmoment zijn voor de keuze van een warmtepomp. Hoewel de aanschafkosten van warmtepompen hoger zijn dan bij traditionele verwarmingsmethoden, kunnen de opbrengsten op langere termijn door efficiënter energiegebruik en subsidies het rendement verbeteren.

CO₂-reductie en Verduurzaming

Het gebruik van warmtepompen draagt bij aan de verduurzamingsdoelen van de glastuinbouwsector. Door elektriciteit te gebruiken voor opwarming in plaats van fossiele brandstoffen, wordt de CO₂-uitstoot verminderd. Het handboek bevat doorrekeningen die tonen hoeveel CO₂ een bedrijf kan besparen door over te stappen op warmtepompen.

Daarnaast wordt aandacht besteed aan de elektriciteitsbron waaruit de warmtepomp aangedreven wordt. Indien de elektriciteit uit duurzame bronnen komt, zoals wind- of zonne-energie, kan de CO₂-reductie nog verder worden versterkt.

Maatwerkbijeenkomsten voor Glastuinbouwbedrijven

Doel en Opzet

De maatwerkbijeenkomsten zijn bedoeld om de kennis uit het Handboek Warmtepompen verder te verwerken in concrete praktijksituaties. Deze sessies worden op aanvraag georganiseerd en zijn gericht op glastuinbouwbedrijven die willen weten hoe warmtepompen in hun specifieke situatie toegepast kunnen worden.

Tijdens deze bijeenkomsten worden de technische aspecten van warmtepompen toegelicht aan de hand van praktijkvoorbeelden. De bijeenkomsten zijn interactief, zodat de deelnemers vragen kunnen stellen en feedback kunnen geven. Het doel is om te zorgen dat de kennis over warmtepompen sectorbreed wordt gedeeld en concreet wordt ingezet.

Aanmelding en Beursdeelname

Voor bedrijven die geïnteresseerd zijn in de maatwerkbijeenkomsten, is het mogelijk om zich aan te melden via de website van Blueterra of Kas als Energiebron. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om deel te nemen aan de lezingen over warmtepompen tijdens de beurs Industrial Heat + Power 2024, die plaatsvindt van 15 tot 17 oktober.

Tijdens deze beurs worden zowel lagedrukte als hoge temperatuur warmtepompen besproken, met bijbehorende casestudies en praktische toepassingen. De beurs is een platform waar professionals uit de glastuinbouw en bouwsector kennis kunnen maken met nieuwe technologieën en innovatieve energieconcepten.

Conclusie

Het Handboek Warmtepompen, ontwikkeld door Blueterra in opdracht van Kas als Energiebron, biedt een waardevolle inzicht in de toepassing van warmtepomptechnologie voor de glastuinbouw. Het handboek legt uit hoe warmtepompen werken, welke typen beschikbaar zijn, en hoe ze ingezet kunnen worden voor de baseload in glashuizen. Daarnaast worden doorrekeningen gemaakt over kosten, rendement, en CO₂-reductie, die relevant zijn voor bedrijven die overwegen om elektrificatie toe te passen in hun energiebeleid.

De maatwerkbijeenkomsten en lezingen op de beurs Industrial Heat + Power 2024 geven bedrijven de kans om deze kennis verder te verwerken in hun eigen praktijk. Voor zowel glastuinbouwbedrijven als professionals in de bouw- en renovatiesector is het belangrijk om verduurzamingsmaatregelen zoals warmtepompen te begrijpen en toe te passen.

Bronnen

1. Blueterra – Maatwerkbijeenkomsten warmtepompen voor de glastuinbouw