Heb je een vergunning nodig voor een warmtepomp?

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Het installeren van een warmtepomp is tegenwoordig een populaire keuze voor duurzame verwarming in huizen en appartementen. Echter, zoals bij elke bouw- of installatieactiviteit, is het belangrijk om te weten of er een vergunning nodig is. Dit artikel biedt een gedetailleerde en objectieve uitleg over de juridische eisen voor het plaatsen van een warmtepomp. Het is bedoeld voor eigenaren, woningbouwers, en professionals in de bouw- en renovatiebranche die willen weten of ze voldoen aan de wettelijke verplichtingen.

De informatie is gebaseerd op meerdere betrouwbare bronnen, waaronder adviesportalen, installatiebedrijven en technische documenten, en geeft een overzicht van de situaties waarin een vergunning verplicht of een melding voldoende is. Hierbij worden ook specifieke gevallen behandeld, zoals de installatie van lucht-water, bodem-water of geothermische warmtepompen.

Wat is een warmtepomp en waarom is een vergunning belangrijk?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving (lucht, grond of water) onttrekt en gebruikt om een woning te verwarmen of sanitair water op te warmen. De drie meest voorkomende types zijn:

Lucht-water warmtepomp: haalt warmte uit de buitenlucht.
Bodem-water warmtepomp: gebruikt de aarde als warmtebron.
Water-water warmtepomp: haalt warmte uit grondwater of oppervlaktewater.

Deze systemen worden steeds vaker toegepast als duurzame alternatief voor traditionele verwarmingsystemen. Het is daarom belangrijk dat eigenaren en installateurs goed informeerd zijn over de juridische eisen bij installatie. Het niet aanvragen van een benodigde vergunning kan leiden tot boetes, bouwverboden of extra kosten bij het herstellen van een ongeoorloofde installatie.

Algemene regels over vergunningen voor warmtepompen

Bijna alle warmtepompen die op huishoudelijke schaal worden geïnstalleerd, zijn vrij van de reguleringen die verplichte vergunningen vereisen, mits de installatie voldoet aan de geldende normen en niet ingrijpt in de buitenkant van de woning.

1. Geen vergunning nodig in de meeste gevallen

Lucht-water warmtepomp: In de meeste gevallen is er geen vergunning nodig voor een lucht-water warmtepomp, mits de installatie binnen de woning of in een afgesloten ruimte gebeurt.
Lichte aanpassingen: Als alleen interne bouwtechnische aanpassingen nodig zijn (zoals het leggen van buizen of het installeren van een kogeleer), is er geen vergunning nodig.
Geluidsnormen: De buitenunit van een lucht-water warmtepomp moet onder de 40 dB geluidsbelasting zijn op de erfgrens. Voldoet de installatie niet aan deze norm, dan is een vergunning vereist.

2. Wanneer is een vergunning wel nodig?

Hoewel het meest voorkomende geval geen vergunning vereist, zijn er situaties waarin een vergunning wél verplicht is. Deze gevallen worden bepaald door het type warmtepomp, de mate van ingreep en de locatie van de woning.

Specifieke gevallen waarin een vergunning nodig is

De volgende situaties vereisen een vergunning of melding bij de gemeente:

1. Bodem-water of geothermische warmtepompen

Boring dieper dan 50 meter: Als er een verticale bodemwarmtewisselaar wordt geboord dieper dan 50 meter, dan is een vergunning van de gemeente nodig.
Gebruik van gevaarlijke stoffen: Als het systeem niet op water-glycolmengsels werkt, maar gebruik maakt van gevaarlijke stoffen, dan is een milieuvergunning nodig.
Grondwater als warmtebron: Bij een water-water warmtepomp die grondwater gebruikt, is er toestemming nodig van de gemeente, het waterschap of de provincie.
Meldingsplicht: Als er niet dieper dan 50 meter wordt geboord, of als de totale drijfkracht meer dan 5 kW is, dan is er meestal een melding nodig bij het Omgevingsloket.

2. Gebruik van geothermische of zware huishoudelijke warmtepompen

Drijfkracht boven 200 kW: Als de warmtepomp een drijfkracht heeft van 200 kW of meer, dan is er een vergunning nodig, omdat dit systeem niet langer als huishoudelijk is te beschouwen.
Geothermische installaties: Zowel het booren in de grond als het gebruik van grondwater valt onder de geothermische regelgeving, wat in sommige gevallen een vergunning of melding vereist.

3. Monumenten en beschermd stadsgezicht

Monumentale woningen: Als de woning onder monumentale bescherming valt, dan is er in sommige gevallen een vergunning nodig voor het installeren van een warmtepomp.
Beschermd stads- of dorpsgezicht: Ook in gebieden met beschermd stads- of dorpsgezicht kan een vergunning verplicht zijn, afhankelijk van de zichtbaarheid van de buitenunit.

4. Zichtbaarheid van buitenunits

Buitenunit zichtbaar vanaf de straat: Als de buitenunit van de warmtepomp zeer goed zichtbaar is vanaf de straat of de erfgrens, dan kan een vergunning vereist zijn. Dit is vooral van toepassing op woningen in stedelijke gebieden of in de buurt van straatranden.

De rol van de Omgevingswet en aanvraagprocedure

Sinds 1 januari 2024 is de nieuwe Omgevingswet van kracht, die aanvraagprocedures versnelt en vereenvoudigt. Deze wet maakt het makkelijker om duidelijkheid te krijgen over de vereisten voor een warmtepompinstallatie. In het geval van eventuele juridische discussies met de gemeente, kan deze wetgeving helpen om onduidelijkheden op te lossen.

1. Voor wie is een aanvraag vereist?

Huishoudelijke warmtepompen met een drijfkracht onder 200 kW en geen zware ingrepen in de buitenomgeving zijn meestal vrij van vergunningseisen.
Zware systemen of systemen die ingrijpen in de buitenkant van de woning of het milieu, vallen onder de vergunningsplicht.

2. Aanvraagprocedure

Omgevingsloket: In veel gevallen is er een melding nodig bij het Omgevingsloket van de gemeente.
Vergunningaanvraag: Als een vergunning verplicht is, dan moet een aanvraag worden ingediend bij de gemeente. Dit kan via online portalen of op papier.

Technische eisen voor warmtepompinstallaties

Naast de juridische aspecten zijn er ook technische eisen die voldaan moeten worden om een warmtepomp te installeren. Deze eisen zijn bedoeld om veiligheid, efficiëntie en milieuvriendelijkheid te waarborgen.

1. Geluidseisen

De buitenunit van een warmtepomp mag maximaal 40 dB geluidsbelasting uitzenden op de erfgrens. Dit is een wettelijke eis die moet worden nageleefd.
Niet voldoen aan deze norm kan leiden tot een bouwverbod of verplichte aanpassingen.

2. Afstand tot buren en erfgrens

Lucht-water warmtepompen moeten op een bepaalde afstand van buren of de erfgrens worden geplaatst. Deze afstand hangt af van de grootte en het geluidsvermogen van de installatie.
Deze regels zijn vooral van toepassing in stedelijke en dichtbebouwde gebieden.

3. Bufferinstallatie

Voor een water-water warmtepomp is meestal een buffer nodig. Dit is een voorraadvat voor warm water, zodat de warmtepomp niet telkens aan en uit moet schakelen.
De grootte van de buffer hangt af van de warmtevraag van de woning en wordt bepaald door een installateur.

Advies: Controleer altijd bij de gemeente

Hoewel er algemene regels zijn, zijn er regionale verschillen in de eisen. Het is daarom altijd verstandig om vooraf te informeren bij de gemeente of een professionele installateur te raadplegen.

Vraag bij de gemeente of een vergunning of melding nodig is voor je specifieke situatie.
Laat een professionele installateur controleren of je aan alle eisen voldoet, vooral bij geothermische systemen of installaties in beschermd gebied.

Conclusie

Het installeren van een warmtepomp is een duurzame en efficiënte keuze voor het verwarmen van een woning. Hoewel de meeste installaties geen vergunning vereisen, zijn er situaties waarin een vergunning of melding wél nodig is. Deze situaties zijn afhankelijk van het type warmtepomp, de mate van ingreep in de buitenomgeving en de locatie van de woning.

Het is belangrijk om goed geïnformeerd te zijn en bij onduidelijkheid altijd contact op te nemen met de gemeente of een ervaren installateur. Dit voorkomt onverwachte kosten, bouwverboden en juridische complicaties.