Hoe lang kun je douchen met een warmtepomp? Slimme tips en berekeningen voor duurzaam comfort

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Het gebruik van warmtepompen in de woningbouw is in de afgelopen jaren flink gegroeid, met name als deels of volledige alternatief voor gasverwarming. Warmtepompen zijn energiezuinig, milieuvriendelijk en steeds meer voorzien van een tapwaterboiler om warm water op te slaan. Echter, in tegenstelling tot een gasketel, is het warmwaterreservoir van een warmtepomp eindig. Voor de eindgebruiker is het daarom belangrijk te weten hoe lang je kunt douchen met een warmtepompinstallatie, en wat je kunt doen om het comfort te verbeteren zonder het rendement of duurzaamheid te verliezen.

Deze artikel geeft een overzicht van de factoren die bepalen hoe lang je kunt douchen met een warmtepomp, maakt gebruik van concrete berekeningen en biedt aanbevelingen uit ervaringsgerichte en normgebaseerde bronnen zoals de ISSO-normen. Daarnaast worden mogelijke oplossingen besproken om het douchecomfort te vergroten, zoals het gebruik van warmtewisselaars, zonnecollectoren en close-in boilers.

Factoren die bepalen hoe lang je kunt douchen met een warmtepomp

De hoeveelheid warm water die beschikbaar is uit een tapwaterboiler van een warmtepomp-installatie, hangt van meerdere variabelen af. De berekening van de leegtijd van zo’n boiler is daarom niet eenvoudig en vereist een aantal aannames. De meest relevante factoren zijn:

Grootte van het gezin: Hoe meer personen, hoe hoger de vraag op warm water.
Comfortwens: Lang douchen of kort douchen heeft een grote impact op het verbruik.
Werking van de boiler: Gelaagdheid en afgifteoppervlak van de warmtewisselaar bepalen de snelheid waarmee warm water is.
Type warmtepomp: Sommige warmtepompen zijn sneller in het opwarmen van het boilerwater.
Gelijktijdigheid: Simultane gebruik van warm water in meerdere punten (zoals in de keuken en badkamer) vermindert de beschikbaarheid.
Combinatie met andere technieken: Zonnecollectoren of warmtewisselaars kunnen het comfort vergroten.
Type douche of badkamer: Een stortdouche verbruikt meer water dan een besparende douchekop.
Leidingverliezen: Warmteverlies in de leidingen kan het beschikbare warmwaterverbruik beïnvloeden.
Verzadigingstemperatuur van het boilerwater: De temperatuur die nodig is om het water op te warmen tot het tappunt (bijvoorbeeld 38 °C).
Boilertemperatuur: De opwaarmer wordt meestal op maximaal 55 °C ingesteld.

Voorbeeldberekening: 300-liter boiler zonder en met warmtewisselaar

Een concreet voorbeeld uit de praktijk laat zien hoe het gebruik van een warmtewisselaar (douchepijp-wtw) het douchecomfort aanzienlijk kan vergroten. In de berekening wordt uitgegaan van:

Een 300-liter boiler.
Tappunt temperatuur van 55 °C.
Mengtemperatuur van 38 °C.
Een standaarddouche die 9,2 liter per minuut verbruikt.

Zonder warmtewisselaar:

In dit geval is de boiler binnen enkele minuten leeg. Het oranje vlak in de berekening toont aan dat, zonder warmtewisselaar, het warmwater binnen enkele minuten op is, afhankelijk van het verbruik en het aantal personen.

Met warmtewisselaar:

Door een warmtewisselaar toe te passen (zoals een douchepijp-wtw), kan warmte worden teruggewonnen uit het afgevoerde douchewater. Hierdoor wordt minder warm water uit de boiler getrokken. Het groene vlak in de berekening laat zien dat het douchen nu ongeveer 20 tot 25 minuten langer kan doorgaan. Dit is een significante verbetering in comfort.

Deze voorbeeldberekening toont aan dat de keuze voor een boiler met een groter afgifteoppervlak of met toegevoegde warmtewisselaar een grote invloed heeft op het beschikbare warmwater en dus op het douchecomfort.

Welke maatregelen verbeteren het comfort bij een warmtepompinstallatie?

De warmtepomp is een trage verwarmer. Het duurt ongeveer 4 uur voordat een boiler van 150 liter warm is. Dit betekent dat het belangrijk is om het verbruik van warm water zo efficiënt mogelijk te maken. Hier zijn enkele aanbevolen maatregelen:

1. Toepassen van een warmtewisselaar (douchepijp-wtw of douchegoot-wtw)

Een warmtewisselaar teruggewint warmte uit het afgevoerde douchewater en gebruikt deze om het naderkomende koud water iets op te warmen. Hierdoor wordt minder warm water uit de boiler getrokken, wat het beschikbare reservoir verlengt.

2. Installatie van een close-in boiler in de keuken

Voor afwassen in de keuken is het soms efficiënter om een aparte close-in boiler te gebruiken. Dit vermindert de vraag op de hoofdbufferboiler en zorgt voor een sneller beschikbaar warm water in de keuken.

3. Gebruik van een energiebesparende douchekop

Een douchekop die minder liter per minuut verbruikt (bijvoorbeeld 7 liter in plaats van 15 liter) zorgt ervoor dat het warm water langer meegaat. Dit is een eenvoudige maar effectieve manier om het comfort te verbeteren.

4. Combinatie met vlakkeplaat zonnecollectoren

Zonnecollectoren zorgen voor extra warmte die de boiler sneller kan opwarmen. Dit is een duurzame aanvulling op de warmtepomp en vermindert het afhankelijkheid van elektriciteit voor het opwarmen van het water.

5. Aanpassen van de tijdstippen van desinfectie

Volgens ISSO-publicatie 30.5 en 55.1 dient een boiler wekelijks gedesinfecteerd te worden. Dit kan gedaan worden door het water op te warmen tot 60, 65 of 70 °C en daar minimaal 5 tot 20 minuten op te laten staan.

Omdat warmtepompen meestal niet in staat zijn om deze temperaturen te bereiken, wordt dit aanvullend gedaan door een elektrisch element. Het is daarom verstandig om de desinfectie op tijdstippen te plannen waarop er geen hoge vraag op warm water is, bijvoorbeeld in de nacht of op dagen waarop het doucheverbruik lager is.

6. Optie voor een grotere boiler

De inhoud van de boiler dient 1,2 maal de piekverbruik te zijn, omdat een boiler ongeveer 80% aftapbaar is. Voor huishoudens met een hoge piekverbruik (zoals een stortdouche of meerdere badkamers) is het verstandig om een groter vat te kiezen.

Voorbeeld: - Een huishouden dat 300 liter warm water nodig heeft, dient een boiler van minimaal 360 liter te kiezen.

7. Gebruik van een buffervat

Een buffervat is een slimme keuze bij warmtepompinstallaties. Het zorgt ervoor dat de warmtepomp minder vaak opstart en kan warmte opslaan voor meerdere dagen. Dit zorgt voor een betere prestatie en draagt bij aan een groter comfort.

ISSO-normen en standaardmaten voor tapwaterboilers bij warmtepompen

De ISSO-normen (Instituut voor Bouw, Techniek en Omwonenden) zijn een belangrijke richtlijn bij het dimensioneren van tapwaterboilers in combinatie met warmtepompen. De normen geven aanbevelingen voor de minimale inhoud en werking van de boiler, afhankelijk van het aantal personen en het type gebruik.

ISSO-minimaal inhoud

De ISSO stelt het volgende minimumvolume vast:

Nachtstroomboiler: V nuttig = boilervraag + 40 liter.
Standby boiler:
- Laadtijd < 1,5 uur: V nuttig = 0,5 x warmtevraag (minimum 80 liter).
- Laadtijd > 1,5 uur: V nuttig = warmtevraag.
Inhoud van een boiler = V nuttig x 1,2.

Voorbeeldberekening ISSO

Stel dat je 150 liter warm water nodig hebt per keer (bijvoorbeeld een bad en daarna 8 minuten douchen met 15 liter per minuut), dan geldt:

Voor 1 persoon: 150 liter.
Voor 2 personen: 150 liter (volgens ISSO dezelfde hoeveelheid als voor 1 persoon).
Voor elke persoon meer dan 5: +48 liter per persoon.
Voor huishoudens met bad én douche: reken met het badvolume.

Grootte van de boiler

Als de warmtepomp in 1,5 uur of langer moet opwarmen, is het nodig om de boilerinhoud op 100% te houden. Bij een snelle opwarmtijd van minder dan 1,5 uur, is de boilerinhoud met 50% te verkleinen, mits het minimum van 80 liter wordt gehandhaafd.

De rol van het materiaal en de warmtewisselaar

Materiaalkeuze

Het materiaal van de boiler beïnvloedt de efficiëntie van warmteoverdracht. Koper is een veel gebruikte keuze vanwege zijn hoge warmtegeleiding. Echter, moderne boilers zijn ook vaak van roestvrij staal of isoleren met glasvezel.

Afgifteoppervlak van de warmtewisselaar

Het afgifteoppervlak van de warmtewisselaar is van groot belang. Hoe groter het oppervlak, hoe sneller warm water beschikbaar is. Een extra grote warmtewisselaar zorgt dus voor snellere afgifte en beter douchecomfort.

Hybride oplossingen en professionele advies

Voor huishoudens die twijfelen tussen een volledige warmtepompinstallatie en een hybride oplossing (bijvoorbeeld gasketel + warmtepomp), is het verstandig om een gecertificeerd adviseur of installateur in te schakelen. Een professionele analyse van je energieverbruik, isolatie, en warmtebehoeften zorgt voor een beter afgestemde installatie.

Hybride oplossingen

Bij een hybride installatie is het mogelijk om:

De warmtepomp te gebruiken voor het opwarmen van het boilerwater.
Een gasketel of elektrische verwarmer te gebruiken als back-up voor het opwarmen of desinfectie van het water.
Zonnecollectoren toe te passen voor extra warmteopwekking.

Conclusie

Het douchecomfort bij een warmtepompinstallatie hangt sterk af van het dimensioneren van de boiler, het gebruik van slimme technieken zoals warmtewisselaars en zonnecollectoren, en het efficiënt verbruiken van warm water. Hoewel de warmtepomp trager werkt dan een gasketel, zijn er tal van maatregelen om het comfort te verbeteren, zoals het kiezen van een grotere boiler, het toepassen van warmtewisselaars en het gebruik van een close-in boiler in de keuken.

De berekening van de leegtijd van een 300-liter boiler toont aan dat het douchen aanzienlijk langer kan doorgaan bij het gebruik van een warmtewisselaar. Daarnaast is het verstandig om de ISSO-normen te volgen bij het kiezen van de boilerinhoud, afhankelijk van het aantal personen en het type gebruik.

Voor een optimale uitkomst is het aan te raden om professioneel advies in te winnen. Een gecertificeerde adviseur of installateur kan je helpen bij het in kaart brengen van jouw energieverbruik, het kiezen van de juiste technieken en het plannen van de installatie. Zo zorg je niet alleen voor comfort, maar ook voor duurzaamheid en efficiëntie in je woning.

Bronnen

lang
douche