Hoe groot moet je warmtepomp zijn? Uitleg over vermogen, COP, SCOP en praktische aankoopoverwegingen

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Het kiezen van een warmtepomp is een belangrijke beslissing voor iedereen die wil verduurzamen, of die overweegt te stappen van een cv-ketel naar een elektrische verwarmingsoplossing. Maar hoe weet je welk vermogen je nodig hebt? En welke factoren beïnvloeden de efficiëntie van een warmtepomp in de praktijk?

Deze artikel behandelt uitvoerig de vraag: hoe sterk moet je warmtepomp zijn? Hierbij worden technische parameters zoals COP, SCOP, en het warmteverlies van je woning centraal gesteld. Buiten dat worden ook aandachtspunten zoals geluidsoverlast, het gebruik van het juiste koudemiddel, en het kiezen tussen luchtwarmtepompen of andere systemen besproken.

De informatie is gebaseerd op gegevens uit betrouwbare bronnen, zoals technische uitleg van producenten, milieu-adviezen en energie-efficiëntieberekeningen.

Hoe wordt het vereiste vermogen van een warmtepomp bepaald?

Het kiezen van een warmtepomp vereist een grondige analyse van het warmteverlies van je woning. Dit is de hoeveelheid warmte die je huis verliest via muren, ramen, daken, vloeren en luchtlekkage. Het vereiste vermogen van je warmtepomp moet minimaals gelijk zijn aan dit warmteverlies, om de woning in winter op temperatuur te houden.

Voorbeeldberekening

Bij een typische eengezinswoning met een warmteverlies van 10 kW (bij een buitentemperatuur van -10°C) is een warmtepomp met een minimaal vermogen van 10 kW nodig om de woning op 18°C te houden. Dit is een richtlijn, en de exacte waarde kan variëren afhankelijk van de bouwjaar, isolatiegraad en type afgiftesysteem (zoals radiatoren of vloerverwarming).

De COP (Coefficient of Performance) en sCOP (Seasonal Coefficient of Performance) zijn maatstaven die aangeven hoe efficiënt een warmtepomp werkt. De COP geeft het rendement op een specifiek moment weer, terwijl de sCOP het gemiddelde rendement over een heel jaar bepaalt. In Nederland ligt de sCOP van moderne luchtwarmtepompen ongeveer op 5,2 bij een afgiftetemperatuur van 35°C.

Een warmtepomp met een sCOP van 5 betekent dat hij per verbruikte kWh elektriciteit ongeveer 5 kWh warmte kan leveren. Dit maakt warmtepompen aantrekkelijk in vergelijking met andere verwarmingsvormen, zoals gasverwarming of elektrische verwarming.

COP versus SCOP: wat is het verschil?

De COP en SCOP zijn twee essentiële parameters die het rendement van een warmtepomp beschrijven, maar ze worden op verschillende manieren gemeten en gebruikt.

COP (Coefficient of Performance)

De COP geeft het rendement van een warmtepomp op een specifiek moment. Het is de verhouding tussen de warmte die wordt geleverd (in kWh) en het elektriciteitsverbruik dat nodig is om die warmte op te wekken (ook in kWh). Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp op dat moment werkt.

De COP van een luchtwarmtepomp is weersafhankelijk. Bij hogere buitentemperaturen is het rendement hoger, omdat de warmtepomp minder hard hoeft te werken. Bijvoorbeeld, een warmtepomp kan een COP van 7,5 hebben bij een buitentemperatuur van 20°C, maar bij -20°C kan die waarde dalen tot 2 of lager.

SCOP (Seasonal Coefficient of Performance)

De SCOP geeft een gemiddelde waarde van het rendement over een geheel jaar. Het rekening houdt met seizoensgebonden variaties in buitentemperatuur en het daarmee gepaard gaande verschil in COP. In Nederland ligt de SCOP van moderne luchtwarmtepompen gemiddeld op ongeveer 5,2 bij een afgiftetemperatuur van 35°C.

De SCOP is dus een betere maatstaf voor de jaarlijkse efficiëntie van een warmtepomp dan de COP.

Het invloed van het afgiftesysteem op COP en SCOP

Het afgiftesysteem (zoals radiatoren of vloerverwarming) heeft een grote invloed op het rendement van een warmtepomp. De temperatuur van het afgiftesysteem bepaalt hoe hard de warmtepomp moet werken.

Hoogtemperatuurverwarming (radiatoren)

Traditionele radiatoren werken met een afgiftetemperatuur van 60°C tot 80°C. Dit betekent dat de warmtepomp harder moet werken om zo'n hoge temperatuur te bereiken, wat het rendement (COP en SCOP) verlaagt.

Laagtemperatuurverwarming (vloerverwarming)

Vloerverwarming werkt met afgiftetemperaturen tussen de 20°C en 35°C. Omdat de temperatuur veel lager is, is de COP van de warmtepomp aanzienlijk hoger. Bovendien is de warmteverdeling in de woning gelijkmatiger.

Voor een efficiënte warmtepompinstallatie is dus een goed geïsoleerde woning met een laagtemperatuurverwarmingssysteem een ideale keuze.

De grootte van de warmtepomp: te groot of te klein?

Het kiezen van de juiste grootte van een warmtepomp is cruciaal voor het rendement en het elektriciteitsverbruik.

Te grote warmtepomp

Een te grote warmtepomp kan in de praktijk inefficienter zijn. Hoewel het vermogen voldoende is voor extreme koudte, heeft het zwaardere componenten zoals grotere pompen of ventilatoren. Deze componenten verbruiken meer energie bij deellast, wat het totale energieverbruik en de lopende kosten verhoogt.

Te kleine warmtepomp

Een iets te kleine warmtepomp kan in veel gevallen zuiniger zijn, omdat het verbruik lager is. De aanschafkosten zijn ook lager. De nadeel is dat de COP lager is bij vollast (bij extreme kou). In uitzonderlijke gevallen kan er gebruik worden gemaakt van een elektrisch back-up element, wat tijdelijk een hoger elektriciteitsverbruik oplevert.

Aanbeveling

In Nederland is vaak een iets te kleine warmtepomp de efficiëntste keuze. De warmtepomp hoeft slechts voldoende te zijn om het warmteverlies van je woning te dekken. Een grotere warmtepomp kan in de praktijk juist meer energie verbruiken.

Warmtepompgeluid en geluidsnormen

Een van de nadeelen van een luchtwarmtepomp is het geluid dat de buitenunit produceert. Hoe hoger het vermogen van de warmtepomp, hoe meer geluid de buitenunit maakt.

Geluidsnormen

Overdag: maximaal 45 dB
Avond/nacht: maximaal 40 dB

Dit geluidsniveau is vergelijkbaar met zacht gefluister in een stille kamer. Het geluidsniveau op de grens met buurlanden is de maatstaf, niet de afstand tot de buur.

Hoe voorkom je geluidsoverlast?

Kies een slimme buitenunit met een lage geluidsproductie.
Plaats de buitenunit verwijderd van buren of gebruik een akoestische scherm.
Laat de installateur controleren of het geluidsniveau binnen de wettelijke normen blijft.

Warmtepompen met bodem- of PVT-panelen als bron hebben geen ventilator en maken dus weinig tot geen geluid.

Klimaatimpact van warmtepompen

Zelfs bij gebruik van grijze stroom en synthetische koudemiddelen is een warmtepomp klimaatvriendelijker dan een cv-ketel. De klimaatwinst is nog groter als je kiest voor:

Groene stroom
Natuurlijke koudemiddelen (zoals propaan, isobutaan, CO2 of ammoniak)

Waarom is het koudemiddel belangrijk?

Synthetische koudemiddelen zoals fluorkoolwaterstoffen (FKW’s) hebben een sterk broeikaseffect. In nieuwe warmtepompen worden steeds vaker natuurlijke koudemiddelen gebruikt. Deze hebben een veel lager broeikaseffect en zijn duurzamer.

Bij aankoop is het dus verstandig om voor warmtepompen met natuurlijke koudemiddelen te kiezen.

De invloed van weer en locatie

Het rendement van een warmtepomp is weersafhankelijk. Hoe kouder het is, hoe lager de COP bij gelijke afgiftetemperaturen. Dit betekent dat in koude regio’s zoals Scandinavië, de warmtepomp harder moet werken dan in Nederland.

In de winter is het kouder dan in de zomer, en moet de warmtepomp dus harder werken. Dit heeft invloed op de sCOP.

Bij moderne luchtwarmtepompen in Nederland is de SCOP gemiddeld ongeveer 5,2 bij een afgiftetemperatuur van 35°C. In koudere regio’s is dit getal lager.

Veiligheid en elektriciteitsvraag

Bij extreme koude weersomstandigheden kunnen veel warmtepompen tegelijk overschakelen naar een noodverwarmingsmodus. Dit heeft tot gevolg dat de stroomvraag plotseling met een factor 3 stijgt, wat een risico kan vormen voor het stroomnet.

Om dit te voorkomen, is het belangrijk dat beleidsmakers en netbeheerders flexibiliteit in de stroomvoorziening opbouwen. Voor particulieren betekent dit dat het verstandig is om een warmtepomp te kiezen met een elektrisch back-up element dat alleen bij extreme kou in werking treedt.

Kies de juiste warmtepomp voor jouw woning

Bij het kiezen van een warmtepomp zijn een aantal factoren belangrijk:

Warmteverlies van de woning: Bereken hoeveel warmte je woning verliest bij een buitentemperatuur van -10°C.
Afgiftesysteem: Kies voor een laagtemperatuurverwarming (zoals vloerverwarming) voor een hoger rendement.
COP en SCOP: Kies voor een warmtepomp met een hoge sCOP voor betere jaarlijkse efficiëntie.
Geluid: Kies een buitenunit die binnen de geluidsnormen blijft.
Koudemiddel: Kies voor een warmtepomp met een natuurlijk koudemiddel voor een lagere klimaatimpact.
Elektriciteitsverbruik: Kies een warmtepomp die zuinig werkt in de meeste situaties, zelfs bij deellast.

Conclusie

Het kiezen van de juiste warmtepomp is een complex proces dat meerdere factoren moet in overweging nemen. Het vereiste vermogen van de warmtepomp moet afgeleid worden van het warmteverlies van je woning. Daarnaast zijn COP en SCOP essentiële parameters die het rendement van een warmtepomp beschrijven.

Een te grote warmtepomp kan in de praktijk minder efficiënt zijn, terwijl een iets te kleine warmtepomp vaak zuiniger werkt en goedkoper is. Het kiezen van een laagtemperatuurverwarmingssysteem zoals vloerverwarming kan het rendement aanzienlijk verbeteren. Daarnaast is het belangrijk om voor een warmtepomp met een natuurlijk koudemiddel te kiezen voor een lagere klimaatimpact.

Door aandacht te besteden aan deze aspecten, kun je ervoor zorgen dat je warmtepomp efficiënt werkt, lage lopende kosten heeft en een kleinere klimaatbelasting oplevert. Voor een duurzame en comfortabele woning is een goed gekozen warmtepomp dus een essentiële investering.

Bronnen

zwaar