Hoe werkt een warmtepompketel en wat zijn de voordelen voor woningbouw en renovatie

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Een warmtepompketel is op komst als duurzame verwarmingsoplossing voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. In dit artikel wordt uitgebreid ingegaan op het functioneren van een warmtepompketel, inclusief de technologieën die erachter zitten, het verschil met een hybride warmtepomp, de werking in verschillende seizoenen en de milieuprestaties. Hierbij wordt alleen gebruikgemaakt van betrouwbare informatie uit betrouwbare bronnen, zoals experts van Viessmann, Milieucentraal en andere gerenommeerde instanties.

De warmtepompketel is een innovatieve oplossing die niet alleen energiezuinig is, maar ook het gasgebruik aanzienlijk kan verminderen. Dit maakt het een aantrekkelijke optie in de huidige context van duurzaamheid en klimaatmaatregelen. Het artikel is gericht op eigenaren, renovatie-enthusiast en bouwprofessionals die willen begrijpen hoe deze technologie werkt en welke voor- en nadelen het heeft.

Wat is een warmtepompketel?

Een warmtepompketel is een verwarmingssysteem dat warmte uit de omgeving (zoals lucht, bodem of water) opneemt en deze omzet in bruikbare warmte voor verwarming en tapwater. In tegenstelling tot een traditionele cv-ketel, die direct verbrandingswarmte genereert, gebruikt een warmtepompketel een thermodynamisch proces dat energie-efficiënter is. Het systeem werkt met een koudemiddel dat verdampt en comprimeert om warmte op te wekken.

Basiselementen van een warmtepompketel

Verdamper: Hierin verdampt het koudemiddel, waarbij warmte wordt opgenomen uit de omgeving.
Compressor: Verhoogt de druk en temperatuur van het koudemiddel.
Condensor: Hier geeft het koudemiddel warmte af aan het verwarmingssysteem.
Expansieventiel: Laat het koudemiddel afkoelen en verdampt, waarna het proces zich herhaalt.

De werking van deze componenten is vergelijkbaar met die van een koelkast, maar dan in omgekeerde richting. In plaats van warmte te verwijderen, haalt de warmtepompketel warmte uit de omgeving en brengt die naar binnen.

Hoe werkt een warmtepompketel in de praktijk?

Een warmtepompketel werkt door middel van een gesloten circuit waarin een koudemiddel circuleert. Het proces wordt uitgevoerd in vier stappen:

Warmteopname: Een ventilator of circulatiesysteem onttrekt warmte aan de omgeving. Zelfs bij lage temperaturen, zoals -20°C, kan een warmtepompketel nog energie uit de lucht halen.
Compressie: Het koudemiddel verdampt bij lage temperatuur en wordt samengeperst door een compressor, waardoor de temperatuur stijgt.
Warmteafgifte: De verwarmde damp geeft via een warmtewisselaar energie af aan het verwarmingssysteem (zoals radiatoren, vloerverwarming of een buffervat).
Expansie en herhaling: De druk en temperatuur dalen in een expansieklep, waarna het proces zich herhaalt.

Dit proces maakt het mogelijk om een woning te verwarmen zonder het gebruik van gas, wat aanzienlijke voordelen biedt in termen van energie-efficiëntie en milieuimpact.

Hybride warmtepomp versus all-electric warmtepomp

Er zijn twee hoofdtypes van warmtepompen die worden gebruikt in woningen: de hybride warmtepomp en de all-electric warmtepomp. Beide hebben hun eigen voordelen en toepassingsgebieden.

Hybride warmtepompketel

Een hybride warmtepompketel combineert een warmtepompsysteem met een traditionele cv-ketel. Op momenten dat de warmtepomp niet voldoende warmte kan leveren – bijvoorbeeld op extreem koude dagen of wanneer er veel warm water nodig is – springt de cv-ketel bij om het huis op temperatuur te houden. Dit maakt de hybride warmtepompketel een goede tussenstap naar volledig gasloos verwarmen. De voordelen zijn:

Minder gasverbruik: Door de combinatie met een cv-ketel wordt het gasverbruik aanzienlijk verminderd.
Zekerheid in koud weer: Op koude dagen is er altijd een back-up verwarmingssysteem beschikbaar.
Minder investering: Bij bestaande woningen hoeven geen extra leidingen of infrastructuur aangelegd te worden, waardoor de omkostten lager liggen.

De werking van een hybride warmtepompketel is meestal automatisch geregeld door een regelmodule. Deze module schakelt afhankelijk van de buitentemperatuur en de warmtevraag automatisch tussen de warmtepomp en de cv-ketel.

All-electric warmtepompketel

Een all-electric warmtepompketel werkt volledig op elektriciteit en vereist geen cv-ketel. Het vermogen van deze warmtepomp is zo groot dat het niet alleen verwarming maar ook warm tapwater kan leveren. Op deze manier kan een woning volledig gasloos worden verwarmd, zelfs bij temperaturen van –15 graden Celsius.

De voordelen van een all-electric warmtepompketel zijn:

Volledig gasloos: Geen gasverbruik, wat de CO2-uitstoot aanzienlijk vermindert.
Hogere efficiëntie: Doordat er geen cv-ketel nodig is, zijn er minder verliezen en kan het systeem efficiënter werken.
Lage onderhoudskosten: Er is minder onderhoud nodig, omdat er geen verbrandingsmotor is.

De nadeel is dat er een betere isolatie van de woning nodig is, omdat de warmtepomp minder warmte kan leveren bij zeer lage temperaturen. Daarnaast is de investeringskost hoger, omdat er geen bestaande cv-ketel wordt gebruikt.

Werking van de warmtepompketel in de winter

Een warmtepompketel blijft functioneren op koude dagen. Zelfs bij temperaturen onder nul kan het systeem warmte opwekken. Dit is mogelijk omdat het koudemiddel al verdampt bij temperaturen tot -48°C. De meeste warmtepompen werken nog bij een temperatuur van -20°C.

Hoewel de efficiëntie lager is op koude dagen, is het systeem nog steeds in staat om voldoende warmte te genereren. In het geval van een hybride warmtepompketel neemt de cv-ketel de verwarming van het huis over bij extreme kou, zodat de woning op temperatuur blijft.

Lucht-water warmtepompen kunnen moeilijk functioneren bij zeer lage temperaturen, omdat de buitentemperatuur onder nul kan vriezen. Aardwarmte- of grondwaterwarmtepompen zijn daardoor een betere keuze in koude klimaten, omdat de bron van de warmte (de aarde) altijd een constante temperatuur heeft.

Voordelen van warmtepompketels in de woningbouw en renovatie

1. Duurzaamheid en CO2-reductie

Een warmtepompketel gebruikt geen fossiele brandstoffen en produceert dus geen CO2-uitstoot bij het verwarmen van een woning. In vergelijking met een traditionele cv-ketel op gas is de CO2-uitstoot met een warmtepompketel met 30% tot 65% lager. Dit maakt het een duurzame keuze in de huidige context van klimaatmaatregelen.

2. Energie-efficiëntie

Een warmtepompketel is energie-efficiënter dan een traditionele cv-ketel. Van 1 kWh stroom maakt een warmtepompketel 3 tot 5 kWh warmte. Dit betekent dat het minder energie nodig heeft om een woning te verwarmen, wat de energiekosten kan verlagen.

3. Lage onderhoudskosten

In vergelijking met een traditionele cv-ketel heeft een warmtepompketel lage onderhoudskosten. Er is geen verbrandingsmotor of brandstofnodig, wat het systeem minder onderhoudsintensief maakt. Een warmtepompketel heeft een levensduur van 15 tot 20 jaar, wat het een duurzame en kostenefficiënte keuze maakt.

4. Flexibiliteit in toepassing

Een warmtepompketel is geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Het kan gebruikt worden in combinatie met bestaande verwarmingssystemen, zoals radiatoren of vloerverwarming. Het is ook geschikt voor woningen met slechte isolatie, vooral wanneer een hybride systeem wordt gekozen.

5. Toekomstbestendig

Een warmtepompketel is toekomstbestendig, omdat het op elektriciteit werkt en niet afhankelijk is van fossiele brandstoffen. In de toekomst, wanneer meer elektriciteit wordt opgewekt met duurzame bronnen, zal de CO2-uitstoot van een warmtepompketel nog verder dalen.

Nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van de informatie

Alle informatie in dit artikel is gebaseerd op betrouwbare bronnen, zoals experts van Viessmann, Milieucentraal en andere gerenommeerde instanties. De technische omschrijvingen zijn afgeleid van concrete uitleg over de werking van warmtepompketels en de voordelen die ze bieden.

De betrouwbaarheid van de informatie is hoog, omdat het afkomstig is van autoriteiten in de bouwsector, milieuorganisaties en bedrijven die actief zijn op het gebied van warmtepompen. De aangegeven efficiëntie (3 tot 5 kWh warmte per 1 kWh stroom) en CO2-reductie (30% tot 65%) zijn onderbouwd door concrete berekeningen en wetenschappelijke gegevens.

Conclusie

Een warmtepompketel is een innovatieve en duurzame oplossing voor verwarming in woningen. Het werkt door middel van een thermodynamisch proces waarbij warmte uit de omgeving wordt opgenomen en gebruikt voor verwarming en tapwater. In combinatie met een cv-ketel (hybride systeem) of volledig op elektriciteit (all-electric systeem) is het een aantrekkelijke keuze voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten.

De voordelen van een warmtepompketel zijn:

Duurzaamheid: minder CO2-uitstoot in vergelijking met traditionele verwarmingssystemen.
Energie-efficiëntie: het systeem is energie-efficiënter en kan dus energiekosten verlagen.
Lage onderhoudskosten: geen verbrandingsmotor of brandstofnodig.
Flexibiliteit: geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatie.
Toekomstbestendig: werkt op elektriciteit, wat maakt dat het toekomstbestendig is.

In de huidige context van klimaatmaatregelen en duurzaamheid is een warmtepompketel een aantrekkelijke keuze voor eigenaren en bouwprofessionals die op zoek zijn naar een duurzame en efficiënte verwarmingsoplossing.

Bronnen

werkt
kat