Het vermogen van een lucht-water warmtepomp: kiezen, berekenen en toepassen

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

De keuze voor een warmtepomp als verwarmingsoplossing is in de afgelopen jaren sterk gestegen, vooral als gevolg van de opkomst van duurzame energie en de stijgende energiekosten. De lucht-water warmtepomp is een populaire keuze in particuliere en commerciële gebouwen, dankzij haar relatief eenvoudige installatie en aansluitbaarheid op bestaande verwarmingssystemen. Echter, om een efficiënte warmtepompinstallatie te garanderen, is het vermogen van de lucht-water warmtepomp cruciaal. In dit artikel bespreken we de factoren die bepalen hoe het vermogen van een lucht-water warmtepomp wordt gekozen, hoe het varieert bij verschillende buitentemperaturen, en welke aandachtspunten je moet onthouden bij de aankoop en installatie.

Wat is het vermogen van een lucht-water warmtepomp?

Het vermogen van een lucht-water warmtepomp wordt uitgedrukt in kilowatt (kW) en geeft aan hoeveel warmte de warmtepomp kan genereren om een woning of gebouw te verwarmen. Dit vermogen is afhankelijk van meerdere factoren, zoals de grootte van het te verwarmen oppervlak, de isolatiegraad van het gebouw, de gewenste binnentemperatuur en de buitentemperatuur.

Vermogens worden meestal gespecificeerd bij een referentiebuitentemperatuur van +7 °C. Dit betekent dat de warmtepomp bij deze temperatuur een bepaald vermogen kan leveren. Echter, in de praktijk moet het vermogen worden berekend bij veel lagere buitentemperaturen, zoals -10 °C. Dit is een belangrijke overweging, aangezien de prestaties van de warmtepomp aanzienlijk dalen bij zeer lage temperaturen.

Voorbeeld van vermogens van lucht-water warmtepompen

Volgens de leverancier Viessmann zijn de vermogens van lucht-water warmtepompen voor verwarming tot 250 kW mogelijk. In hybride opstellingen, waarin een warmtepomp wordt gecombineerd met bestaande warmtegeneratoren, kan het totaalvermogen zelfs oplopen tot 600 kW in cascadeopstellingen. Dit maakt lucht-water warmtepompen geschikt voor zowel kleine woningen als grote commerciële gebouwen.

Waarom is het vermogen belangrijk?

Het correcte vermogen is van essentieel belang voor het comfort en de efficiëntie van het verwarmingssysteem. Een warmtepomp die te weinig vermogen heeft, kan het gebouw niet voldoende verwarmen, wat leidt tot oncomfort en extra energieverbruik. Aan de andere kant, een warmtepomp met te veel vermogen is een overdimensionering, wat niet alleen onnodig duur is, maar ook kan leiden tot inefficiëntie en een korte levensduur van het apparaat door frequente aan-uit-cyclus.

Daarnaast beïnvloedt het vermogen ook het rendement van de warmtepomp. Het rendement wordt uitgedrukt in Coefficient of Performance (COP). Hoe hoger de COP, hoe efficiënter de warmtepomp werkt. Bijvoorbeeld:

Bij een buitentemperatuur van 7 °C en een afgifte-temperatuur van 35 °C is de COP van een lucht-water warmtepomp rond de 4,4.
Bij een afgifte-temperatuur van 45 °C daalt de COP tot ongeveer 3,6.

Hoewel lucht-water warmtepompen een hoge COP kunnen behalen bij gunstige temperaturen, dalen deze waarden sterk bij lagere buitentemperaturen. Daarom is het belangrijk om het vermogen niet alleen op basis van de verkoopwaarden te bepalen, maar ook op basis van de verwachtingswaarden bij de laagste buitentemperaturen in de regio.

Hoe bereken je het benodigde vermogen?

Het benodigde vermogen van een lucht-water warmtepomp wordt bepaald op basis van de warmtebehoefte van het gebouw. Deze warmtebehoefte hangt af van:

De oppervlakte van de te verwarmen ruimtes
De isolatiegraad van het gebouw
De gewenste binnentemperatuur
De laagste verwachte buitentemperatuur (meestal -10 °C in Nederland)

Het benodigde vermogen kan berekend worden via de transmissieberekening, waarbij wordt bepaald hoeveel warmte per uur verloren gaat via muren, ramen, daken, vloeren en ventilatie. Deze berekening moet worden uitgevoerd bij een buitentemperatuur van -10 °C, omdat dit de worst-case scenario vertegenwoordigt.

Het is daarom belangrijk om bij de aankoop van een lucht-water warmtepomp niet alleen het vermogen bij +7 °C te bekijken, maar ook het vermogen bij -10 °C. Niet alle warmtepompen leveren voldoende vermogen bij deze lage temperaturen, wat kan leiden tot een onvoldoende verwarming in de wintermaanden.

Aandachtspunten bij de aankoop

Voor de aankoop van een lucht-water warmtepomp zijn er een aantal essentiële aandachtspunten:

Vraag naar het vermogen bij -10 °C. Dit is cruciaal voor een correcte werking in de winter.
Controleer of de warmtepomp tot -15 °C kan functioneren. In uitzonderlijke gevallen kan het kouder worden in Nederland.
Zorg voor de mogelijkheid van bijstook. Bij zeer lage temperaturen kan een elektrisch element of een condensatieketel als ondersteuning dienen.
Controleer of het model omkeerbaar is. Niet alle warmtepompen kunnen zowel verwarmen als actief koelen.
Vergelijk COP-waarden bij verschillende temperaturen. Dit geeft inzicht in het rendement van de warmtepomp in verschillende situaties.

Toepassing op bestaande verwarmingssystemen

Een lucht-water warmtepomp kan in de meeste gevallen worden aangesloten op bestaande verwarmingssystemen, zoals radiatoren of warmwaterinstallaties. Dit is een belangrijk voordeel, aangezien het vermijdt dat je het hele verwarmingssysteem moet vervangen. Echter, voor optimale efficiëntie is het aan te raden om over te schakelen naar een laag temperatuurverwarmingssysteem, zoals vloerverwarming of wandverwarming.

Lage temperatuurverwarming werkt beter samen met warmtepompen, omdat deze systemen werken op lagere temperaturen. Dit betekent dat de warmtepomp minder energie verbruikt om het water op te warmen, wat leidt tot een hoger rendement.

Isolatie is essentieel

Voordat je overweegt om over te schakelen naar een warmtepomp, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat je woning goed geïsoleerd is. Een slecht geïsoleerd gebouw heeft namelijk een hogere warmtebehoefte, wat betekent dat je een groter vermogen nodig hebt. Dit verhoogt de investeringskosten en kan het rendement van de warmtepomp negatief beïnvloeden.

Kosten en premies

De investering in een lucht-water warmtepomp ligt meestal tussen de 7.500 en 12.000 euro, afhankelijk van het vermogen en de benodigde componenten. Deze kosten zijn hoger dan die van een traditionele condensatieketel, maar het energieverbruik is aanzienlijk lager. Hierdoor kan de investering meestal worden terugverdiend binnen enkele jaren.

Daarnaast zijn er premies beschikbaar voor de installatie van een lucht-water warmtepomp. In Nederland kan je een premie ontvangen van maximaal 1.500 euro, afhankelijk van het factuurbedrag. De premie is beperkt tot 40% van de kosten. Om deze premie te krijgen, moet de woning in Nederland gelegen zijn en de installatie moet worden uitgevoerd door een erkende aannemer. Meer informatie over de voorwaarden is te vinden op de website van de Rijksoverheid.

Hybride warmtepompen als alternatief

Een alternatief voor een lucht-water warmtepomp is een hybride warmtepomp, die wordt gecombineerd met een traditionele condensatieketel. In dit geval zorgt de warmtepomp voor de meeste verwarming, terwijl de ketel alleen actief is bij zeer lage temperaturen of als extra warmtebron. Dit zorgt voor een efficiënte oplossing, waarbij de warmtepomp het grootste deel van de warmte produceert en de ketel slechts voor het bijstoken zorgt. Dit systeem is een goede oplossing voor woningen waarbij het vermogen van een lucht-water warmtepomp bij lage temperaturen onvoldoende is.

Koelen met een lucht-water warmtepomp

Buiten de verwarmingsfunctie kan een lucht-water warmtepomp ook worden gebruikt voor actief koelen. Dit is mogelijk bij modellen die omkeerbaar zijn, wat betekent dat de warmtepomp in de zomer warmte uit het binnenklimaat onttrekt en deze afgeeft aan de buitenlucht. Actief koelen kost meer energie dan passief koelen, omdat de compressor moet draaien, maar het biedt toch een efficiëntere oplossing dan traditionele koelinstallaties.

Onbevriezen en automatische ontdooien

Een bekende uitdaging bij lucht-water warmtepompen is het risico op bevriezen van de verdamper bij lage buitentemperaturen. Tijdens de winter kan de verdamper van de warmtepomp dicht vriezen, wat het warmtewisselingsproces verstoort. In reactie hierop voert de warmtepomp een automatische ontdooicyclus uit, waarbij de warmtepomp tijdelijk in koelmodus schakelt om de ijslaag op te lossen. Dit proces gebeurt automatisch en vermindert het verwarmingseffect voor enkele minuten, maar het is essentieel om schade aan de warmtepomp te voorkomen.

Conclusie

Het vermogen van een lucht-water warmtepomp is een cruciale factor bij het kiezen van de juiste verwarmingssysteem. Het vermogen moet niet alleen worden bepaald op basis van de verkoopwaarden, maar ook op basis van de werkelijke omstandigheden in de regio, zoals de laagste buitentemperatuur. Het is belangrijk om het vermogen bij -10 °C te kennen en te controleren of de warmtepomp tot -15 °C kan functioneren. Daarnaast zijn factoren zoals het type verwarmingssysteem (laag of hoge temperatuur), de isolatiegraad van het gebouw en de mogelijkheid van bijstook eveneens essentieel om een efficiënte oplossing te garanderen.

De installatie van een lucht-water warmtepomp is een investering met langdurige voordelen, zoals lage energiekosten en een positieve impact op het milieu. Dankzij premies en technische vooruitgang is de toegankelijkheid van warmtepompen gestegen, wat deze technologie steeds aantrekkelijker maakt voor zowel particuliere als commerciële toepassingen.