Hoge temperatuur warmtepomp van Vattenfall: Duurzame verwarming voor oude woningen

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De energietransitie speelt een steeds grotere rol in de woningbouwsector, aangezien de noodzaak om koolstofuitstoot te verminderen steeds urgenter wordt. Vattenfall, een Nederlandse energieleverancier, werkt aan innovatieve oplossingen om duurzame verwarming aan te bieden, met een focus op warmtepompen en aardwarmte. Een van de recente ontwikkelingen is de toepassing van hoge temperatuur warmtepompen voor oude woningen, een technologie die mogelijk helpt om 2,8 miljoen woningen gasvrij te maken. Deze warmtepompen zijn geschikt voor woningen waarin geen ingrijpende renovatie nodig is, zoals het verwisselen van radiatoren of het aanleggen van vloerverwarming.

In dit artikel wordt ingegaan op de technologie achter hoge temperatuur warmtepompen, hun toepassing binnen warmtenetten, de kostenstructuur en de rol van geothermie en andere duurzame warmtebronnen. De nadruk ligt op feiten en technische specificaties die zijn afgeleid uit de beschikbare bronnen.

Hoge temperatuur warmtepomp: Technische principes en toepassing

Traditionele warmtepompen halen warmte uit de lucht of grond en pompen deze op naar een hogere temperatuur, waardoor ze geschikt zijn voor verwarming. Echter, in oude woningen, die vaak nog uitgerust zijn met standaardradiatoren, is de vereiste uitstroomschaal hoger dan wat een standaard warmtepomp efficiënt kan leveren. Dit heeft tot gevolg dat diepere isolatie of het vervangen van radiatoren noodzakelijk is. Vattenfall’s hoge temperatuur warmtepomp lost dit probleem op door direct warm water te leveren op een hogere temperatuur. Hierdoor kunnen bestaande radiatoren behouden blijven, zonder de noodzaak van ingrijpende verbouwingen.

De technologie werkt door middel van een geïntegreerde warmtepomp die op een hoger temperatuurniveau draait. Dit betekent dat de warmtepomp minder hoeft te pompen om het gewenste temperatuurniveau te bereiken. De warmtepomp is verbonden aan een warmtenet, waarin de warmte wordt verdeeld naar meerdere woningen. Dit maakt de oplossing geschikt voor woningcorporaties en gemeenschappelijke woningbouwprojecten, waar het niet haalbaar is om individueel te investeren in duurzame verwarming per woning.

Warmtenetten en geothermie: Duurzame basis voor warmtevoorziening

Hoewel warmtepompen op zichzelf een duurzame oplossing bieden, is Vattenfall ook actief in de ontwikkeling van warmtenetten die aangestuurd worden op duurzame warmtebronnen. Een van de kernconcepten hierbij is geothermie, die als basiswarmtebron kan fungeren. Geothermie maakt gebruik van de warmte die natuurlijk in de aarde zit en kan het hele jaar door warmte leveren. Dit maakt het een stabiele en duurzame bron voor warmtenetten, die op lange termijn een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de verduurzaming van de warmtevoorziening.

Het voordeel van geothermie ligt in de lage operationele kosten. Aangezien de grond al een hoge temperatuur heeft, is het relatief weinig energie nodig om de warmte op te pompen tot het gewenste niveau. Dit is gunstig voor het rendement van het warmtenet en helpt om de kosten voor de eindgebruiker te beheersen. Echter, geothermie vereist een aanzienlijke investering in het begin, zoals het boren van putten en het opzetten van warmtepompen. Deze kosten worden over de productie gespreid, waardoor de opbrengst per warmte-eenheid lager uitvalt.

Vattenfall werkt samen met lokale partners om geothermie toe te passen in gemeenschappen als Lelystad en Almere. Deze samenwerking is essentieel om zowel technisch als financieel haalbare oplossingen te realiseren. In Lelystad zijn al stappen genomen, zoals seismisch onderzoek om de ondergrond te begrijpen en de technische voorwaarden voor geothermie te bepalen. De uitdaging is echter om de investeringskosten te beheersen, aangezien deze in de afgelopen jaren zijn gestegen. Dit zet businesscases onder druk, vooral voor geothermieprojecten die relatief duur zijn om op te zetten, maar goedkoper in bedrijf zijn.

Kostenanalyse: Hoge temperatuur warmtepomp versus stadsverwarming

Een van de belangrijkste overwegingen bij de keuze voor een duurzame verwarmingssysteem is de kostenstructuur. In dit opzicht zijn warmtepompen en stadsverwarming verschillend van elkaar. In de context van Vattenfall en hun toepassingen, is het mogelijk om een vergelijking te trekken tussen een lucht/water warmtepomp en stadsverwarming.

Stadsverwarming heeft lage elektriciteitskosten. Het jaarlijkse verbruik ligt rond de 530 kWh, terwijl dit bij een warmtepomp kan oplopen tot 9.485 kWh. Dit verschil is het gevolg van het feit dat bij stadsverwarming alleen het transport van warmte via het netwerk en het aansturen van het systeem elektriciteit gebruiken. Bij een warmtepomp is de elektriciteitsverbruik groter, omdat het systeem actief moet pompen om de warmte op te tillen naar het gewenste niveau.

Daarentegen zijn de eenmalige investeringskosten bij stadsverwarming aanzienlijk lager. Dit maakt het voor woningcorporaties en woningeigenaars aantrekkelijker, vooral bij projecten met beperkte middelen. Echter, stadsverwarming biedt enkel warmte. Voor koeling in de zomer is een aanvullend systeem nodig, zoals een airco of warmtepomp, wat extra kosten met zich meebrengt. Dit is een nadeel in vergelijking met warmtepompen, die zowel verwarming als koeling kunnen leveren.

Voor woningen die zonnepanelen hebben, is het een nadeel dat bij stadsverwarming geen gebruik gemaakt wordt van deze elektriciteit. Dit is een beperking voor de flexibiliteit van de oplossing, vooral in het licht van veranderende salderingsregels. Koeltechnieken zoals zonwering kunnen hier een oplossing bieden, zonder aanvullende installaties die het elektriciteitsgebruik verhogen.

Duurzame warmtebronnen: Geothermie, restwarmte en e-boiler

Naast warmtepompen en warmtenetten, zijn er ook andere duurzame warmtebronnen die Vattenfall onderzoekt en ontwikkelt. Een daarvan is geothermie, zoals eerder besproken. Een andere bron is restwarmte uit datacenters. In Amsterdam-West wil Vattenfall een subsidie aanvragen om deze restwarmte te gebruiken voor het warmtenet. Hierbij is het idee om het overtollige warmte van datacenters te recupereren en te gebruiken voor woningen. Dit is een innovatieve aanpak die helpt om energieverlies te beperken en duurzame oplossingen te creëren.

Een ander project is de e-boiler in Diemen, een van de grootste installaties van Europa. Deze boiler kan elektriciteit opslaan als warmte in een thermoskan en deze op het moment dat het nodig is teruggespeeld worden naar het warmtenet. Deze technologie is vooral nuttig op momenten waarop er veel zon- en windstroom beschikbaar is. Echter, zijn de netkosten gestegen, wat het project financieel uitdagender maakt. Vattenfall is in overleg met TenneT en de overheid om dit probleem te omzeilen.

Samenwerking en regionale initiatieven

Vattenfall werkt samen met verschillende partijen om duurzame warmteprojecten te realiseren. In Lelystad en Almere werkt het bedrijf samen met HVC, een energie- en afvalbedrijf dat exclusief rechten heeft op aardwarmte in bepaalde gebieden. Deze samenwerking helpt om zowel de duurzame warmtevoorziening te versterken als investeringen te delen. In Almere is het project nog in de fase van verkennende studies, waarbij seismisch onderzoek wordt uitgevoerd om de ondergrond te begrijpen en de technische uitvoering van geothermieprojecten te bepalen.

In Amsterdam Noord is Vattenfall bezig met de bouw van een hulpwarmtecentrale om het groeiende warmtenet te ondersteunen. De centrale is bedoeld om zowel het huidige als toekomstige warmteverbruik te dekken en is een essentieel onderdeel van het plan om de warmtevoorziening volledig verduurzamend te maken.

Uitdagingen en toekomstvisie

Hoewel de ontwikkelingen op het gebied van duurzame verwarming veelbelovend zijn, blijven er uitdagingen. De hoofdproblemen zijn de hoge investeringskosten voor geothermie en warmtenetten, en de toekomstige financiering van projecten. In het geval van biomassacentrales, zoals die in Diemen, is de vergunning geweigerd, wat leidt tot het opzoeken van alternatieven.

De toekomstvisie van Vattenfall is gericht op het volledige verduurzamen van de warmtevoorziening. Dit omvat de integratie van geothermie, restwarmte en e-boilers in warmtenetten, evenals samenwerking met lokale partners om regionale oplossingen te ontwikkelen. De focus ligt op het creëren van stabiele en betaalbare warmtebronnen, die ook bijdragen aan de doelen op klimaat- en energiegebied.

Conclusie

De hoge temperatuur warmtepomp van Vattenfall biedt een duurzame en praktische oplossing voor oude woningen, waarbij ingrijpende renovaties niet nodig zijn. Deze technologie maakt het mogelijk om bestaande radiatoren te behouden en dus snel over te stappen van gasverwarming naar een duurzame alternatief. Het is een onderdeel van een bredere strategie van Vattenfall om warmtenetten te verduurzamen, met behulp van geothermie, restwarmte en e-boilers.

De kostenstructuur van deze oplossing verschilt per systeem. Terwijl warmtepompen een hoger elektriciteitsverbruik vereisen, hebben ze lage eenmalige kosten. Stadsverwarming biedt daarentegen een lage elektriciteitsverbruik, maar vereist investeringen in extra installaties voor koeling. De keuze hangt dus af van de specifieke behoeften van de woning en de beschikbare middelen.

In de toekomst is samenwerking met lokale partijen en innovatie in technologie essentieel om duurzame oplossingen te realiseren. Vattenfall blijft hierin investeren en samenwerken om de energietransitie vooruit te helpen, zowel voor woningcorporaties als voor individuele woningeigenaren.