HR-ketel of warmtepomp: welke oplossing past bij jouw woning?

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

In een tijd waarin energie-efficiëntie en duurzaamheid steeds belangrijker worden, staan woningeigenaren en huurbewoners voor de vraag: wat is de meest houdbare en duurzame verwarmingsoplossing voor hun woning? Twee veelvoorkomende opties zijn de HR-ketel en de warmtepomp. Beide systemen hebben hun voor- en nadelen, afhankelijk van factoren zoals energieprijzen, isolatiegraad van de woning, budget, en individuele behoeften.

In dit artikel bekijken we de voordelen en nadelen van zowel de HR-ketel als de warmtepomp, inclusief mogelijke combinaties en aanvullende technologieën zoals zonnepanelen en zonneboilers. Het doel is om woningeigenaren en bouwprofessionals in staat te stellen om een weloverwogen keuze te maken die past bij hun situatie en doelstellingen.

Wat is een HR-ketel?

De HR-ketel, ook wel condensatieketel genoemd, is een type cv-ketel die sinds 2016 als enige in Nederland mag worden verkocht. Deze ketel werkt met aardgas en maakt gebruik van condensatieprocessen om het rendement van het systeem te verhogen. Het verbrandingsproducten van het gas kondenseren in de ketel, wat extra warmte vrijkomt die in het systeem kan worden gebruikt.

De HR-ketel is een uitgebreidere en efficiëntere versie van de klassieke cv-ketel. Het rendement van HR-ketels ligt tussen 90 en 95%, wat betekent dat vrijwel alle verbrandingswarmte effectief wordt gebruikt voor de verwarming van het water. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor wie de woning niet volledig wil veranderen, maar toch energiebesparing wil behalen.

Voordelen van een HR-ketel

Hoge efficiëntie: De HR-ketel is technisch gezien een van de meest efficiënte ketels die op aardgas werken.
Kleine ingreep: Het vervangen van een oude ketel door een HR-ketel vereist meestal geen grote bouwwerkzaamheden.
Kostenefficiëntie: Het is mogelijk om tot €199 per jaar aan energiekosten te besparen bij een HR-ketel, vooral wanneer de woning goed is geïsoleerd.
Betrouwbaar: HR-ketels zijn technisch betrouwbaar en vereisen weinig onderhoud.

Nadelen van een HR-ketel

Aardgasafhankelijkheid: De HR-ketel is afhankelijk van aardgas, wat de duurzaamheid beperkt.
Klimaatimpact: Ondanks het hoge rendement, blijft aardgas een fossiele brandstof die CO2-uitstoot genereert.
Geen groene stroom: Er wordt geen duurzame energie geproduceerd bij het gebruik van een HR-ketel.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving (zoals de buitenlucht of ventilatielucht) haalt en deze gebruikt om de woning te verwarmen. Warmtepompen zijn elektrisch aangedreven en werken op basis van een proces waarbij warmte wordt overgedragen van een koele naar een warme ruimte. Dit maakt het systeem zeer efficiënt, vooral in combinatie met goede isolatie.

Voordelen van een warmtepomp

Hoog rendement: Een moderne warmtepomp heeft een COP (Coefficient of Performance) van 3 tot 5, wat betekent dat voor elke kWh elektriciteit die wordt verbruikt, 3 tot 5 kWh aan warmte wordt geproduceerd.
Lage CO2-uitstoot: Bij gebruik van duurzame elektriciteit (zoals van zonnepanelen of groene stroom) kan het systeem vrijwel koolstofneutraal werken.
Duurzaamheid: De warmtepomp maakt gebruik van gratis energie uit de omgeving.
Multifunctioneel: Buiten verwarming, kunnen warmtepompen ook airco-functie uitvoeren in de zomer.

Nadelen van een warmtepomp

Hoog aankoop- en installatiekost: De initiële investering voor een warmtepomp is vaak hoger dan voor een HR-ketel.
Afhankelijk van elektriciteit: Bij een stroomstoring is er geen verwarming beschikbaar.
Lage efficiëntie bij lage buitentemperaturen: Op extreem koude dagen kan het rendement van de warmtepomp afnemen.
Vereist aanpassingen: Een warmtepomp vereist vaak aanpassingen aan het verwarmingsnetwerk van de woning, zoals lage temperatuur radiatoren of vloerverwarming.

HR-ketel versus warmtepomp: welke keuze is beter?

De keuze tussen een HR-ketel en een warmtepomp hangt af van meerdere factoren:

Factor	HR-ketel	Warmtepomp
Aankoopkosten	Laagere investering	Hogere investering
Rendement	90-95%	300-500% (COP)
CO2-uitstoot	Hoge uitstoot (aardgas)	Lage uitstoot (elektriciteit)
Isolatie vereist	Ja, maar minder cruciaal	Ja, zeer belangrijk
Duurzaamheid	Beperkt	Hoog (met groene stroom)
Aanpassingen	Minimaal	Vaak nodig
Onderhoud	Eenvoudig	Eenvoudig

HR-ketel: de juiste keuze in welke situaties?

De HR-ketel is een goede keuze in de volgende situaties:

Voor eigenaren van een goed geïsoleerde woning die niet direct willen overstappen naar een volledig elektrisch verwarmingsysteem.
Wanneer een minimale ingreep gewenst is, bijvoorbeeld in oude huizen waar een complete renovatie niet mogelijk of wenselijk is.
Bij een budgetbeperking, omdat de aankoop- en installatiekosten lager zijn dan bij een warmtepomp.
Voor huizen die geen toegang hebben tot duurzame elektriciteit of zonnepanelen.

Warmtepomp: de juiste keuze in welke situaties?

De warmtepomp is een betere keuze in de volgende situaties:

Voor woningeigenaren die zich sterk richten op duurzaamheid en CO2-reductie.
Wanneer de woning goed geïsoleerd is en een modern verwarmingsnetwerk (zoals vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren) heeft.
Voor woningen met toegang tot groene elektriciteit of zonnepanelen.
Wanneer de investering in de langere termijn wenselijk is, aangezien warmtepompen in de toekomst steeds voordeliger worden qua energiekosten.

Combinaties: HR-ketel of warmtepomp met zonneboiler en zonnepanelen

Zowel HR-ketels als warmtepompen kunnen worden gecombineerd met zonnepanelen en zonneboilers om het energieverbruik verder te verlagen en de duurzaamheid te verhogen.

Zonneboiler

Een zonneboiler is een systeem dat zonlicht gebruikt om warm water te genereren. Het bestaat uit zonnepanelen op het dak en een opslagtank voor warm water. De zonneboiler kan worden aangesloten op het bestaande verwarmingssysteem en is een uitstekende aanvulling op zowel HR-ketels als warmtepompen.

Voordelen: Verlaagt het verbruik voor warm water, werkt onafhankelijk van elektriciteit.
Nadelen: De efficiëntie hangt af van zonneschijnsuren en is niet geschikt voor verwarming van de woning.

Zonnepanelen

Zonnepanelen genereren elektriciteit en kunnen dus worden gebruikt om warmtepompen te voeden. In combinatie met een slimme netbeheeroplossing of opslagbatterijen kunnen zonnepanelen het energieverbruik van een woning sterk verlagen.

Voordelen: Volledig duurzame energiebron, kan het rendement van een warmtepomp verder verhogen.
Nadelen: Hoog aankoopbedrag, afhankelijk van zonneschijnsuren en dakgebruik.

Warmtepomp versus airco: wat is het verschil?

Hoewel een airco vaak wordt gebruikt voor koelen, kan het ook worden ingezet voor verwarming. Een airco is technisch gezien een warmtepomp die gericht is op specifieke ruimtes of kantoren. De COP van moderne airco’s ligt vaak rond de 3 tot 4, wat betekent dat het rendement vergelijkbaar is met dat van een warmtepomp.

Voordelen van een airco

Lage investering: Airco’s zijn meestal goedkoper dan een centrale warmtepomp.
Flexibel: Ideaal voor het verwarmen van specifieke ruimtes.
Zuinig: Bij goedkopere elektriciteit (zoals via zonnepanelen) is het gebruik van airco’s erg zuinig.

Nadelen van een airco

Lokale oplossing: Niet geschikt voor het verwarmen van het hele huis.
Minder efficiënt bij koude weersomstandigheden.
Vereist meerdere apparaten: Voor het verwarmen van meerdere ruimtes zijn meerdere airco’s nodig.

Welke verwarmingsoplossing past bij jouw woning?

De keuze tussen HR-ketel en warmtepomp hangt dus sterk af van de situatie van de woning en de voorkeuren van de woningeigenaar. Hieronder een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten:

1. Duurzaamheid en CO2-reductie

Als duurzaamheid en klimaatneutraal wonen een prioriteit zijn, is een warmtepomp de betere keuze. De combinatie met zonnepanelen versterkt dit nog verder. Een HR-ketel, hoewel efficiënter dan oudere modellen, blijft gebaseerd op aardgas en heeft dus een hogere CO2-uitstoot.

2. Investering en terugverdientijd

De warmtepomp is in de startfase duurder, maar heeft in de langere termijn een lager energieverbruik. Bij een HR-ketel is de startkost lager, maar het energieverbruik blijft hoger. De keuze hangt dus af van budget en financiële doelstellingen.

3. Isolatiegraad van de woning

Een HR-ketel kan ook goed werken in slecht geïsoleerde woningen, terwijl een warmtepomp het meeste baat heeft bij een goed geïsoleerde woning. Bij slechte isolatie kan het rendement van de warmtepomp afnemen.

4. Toegang tot groene elektriciteit of zonnepanelen

Als een woning toegang heeft tot duurzame elektriciteit of zonnepanelen, is een warmtepomp een aantrekkelijke keuze. In het geval van afhankelijkheid van niet-groene elektriciteit, kan een HR-ketel in sommige gevallen voordeliger zijn.

De rol van de HR-ketel in het transitionele verhaal

De HR-ketel speelt in Nederland een belangrijke rol in het transitieproces van het verwarmingslandschap. Het is een tussentijdse oplossing die woningeigenaren in staat stelt om energiebesparing te behalen zonder direct over te stappen naar een volledig elektrisch systeem. Ondertussen kunnen woningen worden voorbereid op een volledige overgang naar warmtepompen of andere duurzame technologieën.

Omdat HR-ketels sinds 2016 de enige toegestane ketels zijn in Nederland, is het verstandig om een HR-ketel als een tijdelijke oplossing te beschouwen. Vooral in woningen die op de lange termijn volledig elektrisch willen worden, is het verstandig om al te rekenen op de toekomstige mogelijkheden.

Samenvatting

Twee populaire opties voor verwarming zijn de HR-ketel en de warmtepomp. Beide systemen hebben hun voor- en nadelen, afhankelijk van de situatie van de woning en de doelstellingen van de woningeigenaar.

De HR-ketel is een tijdelijke, kostenefficiënte oplossing met hoge efficiëntie, maar hangt af van aardgas en genereert CO2.
De warmtepomp biedt een hoog rendement en is een duurzamere optie, maar vereist een hogere investering en goede isolatie.
Zonnepanelen en zonneboilers kunnen zowel HR-ketels als warmtepompen aanvullen en het energieverbruik verder verlagen.

De keuze tussen HR-ketel en warmtepomp is dus afhankelijk van factoren zoals budget, isolatiegraad, duurzaamheid, en toegang tot groene elektriciteit. In de toekomst zal de overgang naar elektrische verwarmingssystemen waarschijnlijk steeds sneller gaan, maar in de huidige situatie kan een HR-ketel nog steeds een verstandige keuze zijn.