Isolatie van woningen gebouwd in 1990 voor een warmtepomp: Uitleg, kosten en aanbevelingen

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De transitie naar duurzame verwarmingssystemen is onmisbaar in de huidige context van klimaatverandering en stijgende energiekosten. Een warmtepomp is daarbij een veelbelovende oplossing voor het verwarmen van woningen. Echter, de efficiëntie van een warmtepomp hangt sterk af van de isolatie van de woning. Voor woningen die zijn gebouwd in 1990 is het mogelijk dat de isolatie niet optimaal is voor een warmtepomp. Dit artikel biedt een gedetailleerde uitleg van de isolatieveiligheid van dergelijke woningen, mogelijke verbeteringen en kosten, en hoe je deze keuze kunt maken binnen de huidige regelgeving en marktpraktijk.

Woningisolatie en warmtepomp-efficiëntie

Een warmtepomp haalt warmte uit de omgeving – zoals lucht, grond of water – en brengt deze in het huis. Om deze warmte zo efficiënt mogelijk te gebruiken, is een goed geïsoleerd huis cruciaal. Hoe beter de isolatie, hoe minder warmte verloren gaat, en hoe minder vermogen de warmtepomp nodig heeft om comfortabele temperaturen te garanderen.

Categorieën van woningisolatie

De kwaliteit van de isolatie kan worden beoordeeld aan de hand van het energieverbruik in kWh/m² per jaar. De bronnen onderscheiden vier categorieën:

Woningen met slechte of onvoldoende isolatie (80 kWh/m² of hoger)
Deze woningen hebben een hoge temperatuur (ca. 90°C) nodig om comfortabel warm te blijven, wat betekent dat ze niet ideaal zijn voor verwarming via een warmtepomp. De meeste woningen gebouwd vóór 1990 vallen hierin.
Woningen met een minimumisolatieniveau (65–80 kWh/m²)
Deze woningen kunnen comfortabel verwarmd worden met een maximumtemperatuur van 70°C. Het is mogelijk dat enkele radiatoren vervangen moeten worden om dit te bereiken. Bijna alle woningen gebouwd na 1990 voldoen aan dit niveau.
Woningen met een basisisolatieniveau (50–65 kWh/m²)
Deze woningen zijn geschikt voor verwarming bij zowel 70°C als 40°C. Voor verwarming op 40°C is het in sommige gevallen nodig om de radiatoren te vervangen. Dit maakt de woning toekomstbestendig en geschikt voor meerdere verwarmingstechnieken.
Woningen met een hoog isolatieniveau (20–50 kWh/m²)
Deze woningen zijn uitstekend geïsoleerd en kunnen gemakkelijk verwarmd worden bij een lage temperatuur (40°C). Dit maakt ze zeer geschikt voor een warmtepomp. Deze categorie omvat voornamelijk recente woningen.

Woningen gebouwd in 1990 vallen meestal in categorie 2 of 3. Dit betekent dat ze theoretisch geschikt zijn voor een warmtepomp, maar eventuele isolatieverbeteringen kunnen de efficiëntie verder verhogen.

Voorwaarden voor het installeren van een warmtepomp

Isolatieverbeteringen zijn meestal noodzakelijk

Een warmtepomp werkt efficiënter in een goed geïsoleerd huis. Als een woning slecht geïsoleerd is, moet de warmtepomp meer werken om het gewenste temperatuurniveau te behouden. Dit verhoogt het energieverbruik en vermindert het rendement. Daarom is het van groot belang om de isolatie van een woning te verbeteren voordat men overweegt om een warmtepomp te installeren.

Spouwmuurisolatie

Voor woningen met een spouwmuur is spouwmuurisolatie een veelbelovende maatregel. Woningen gebouwd tussen 1920 en 1990 hebben vaak een ongeïsoleerde spouw. Deze isolatie is relatief eenvoudig uit te voeren en kan aanzienlijk bijdragen aan een lagere warmte-uitstraling.

Kosten en besparing

De gemiddelde kosten voor spouwmuurisolatie lopen tussen €17 en €30 per m². Een woning met een spouwmuur van 100 m² kost zo tussen €1.700 en €3.000. De jaarlijkse energiebesparing kan tot €500 bedragen, afhankelijk van de grootte van de woning en het isolatieniveau vóór de verbetering.

Dakisolatie

Dakisolatie is een andere belangrijke maatregel, vooral voor woningen die niet recent zijn geïsoleerd. De kosten voor binnen- of buitenisolatie van het dak liggen tussen €40 en €80 per m². De jaarlijkse besparing kan tot €800 bedragen, wat het investeringen in dakisolatie aantrekkelijk maakt.

Vloer- en zoldervloerisolatie

Isolatie van de vloeren – vooral de zoldervloeren – kan ook aanzienlijke warmteverliezen voorkomen. De kosten per m² liggen tussen €20 en €45. De jaarlijkse besparing kan tot €300 bedragen.

Bodemisolatie

Woningen met een keldervloer of directe bodemcontact kunnen profiteren van bodemisolatie. De kosten zijn lager dan vloerisolatie, tussen €20 en €35 per m², met een jaarlijkse besparing van maximaal €250.

Keuze van de juiste warmtepomp

De keuze van de warmtepomp hangt onder andere af van de bron waaruit de warmte gehaald wordt. Drie typen worden vaak genoemd:

Lucht-water warmtepomp
De meest populaire keuze vanwege de relatief lage aanschafkosten en gemakkelijke installatie. De Consumentenbond testte tien modellen en stelde de Panasonic Aquarea als Beste uit de Test. Deze warmtepomp werkt zowel met radiatoren als met vloerverwarming en is geschikt voor woningen met een basis- of hoog isolatieniveau.
Aarde-water warmtepomp
Deze warmtepomp haalt warmte uit de grond. De aanschaf is duurder, maar het rendement is hoger. Installatie vereist meer werk, zoals grondwerken en boringen.
Water-water warmtepomp
Gebruikt grondwater als bron. Het rendement is hoog, maar de aanschaf en installatie zijn kostbaar en vereisen toestemming van de waterautoriteiten.

Voor woningen gebouwd in 1990 is een lucht-water warmtepomp meestal de meest haalbare optie, vooral als de isolatie verbeterd wordt naar een basisniveau. Een hybride warmtepomp – waarbij gas en elektriciteit gecombineerd worden – is ook een optie, zeker als de woning niet volledig geïsoleerd is.

Overwegingen bij individuele en collectieve aanpakken

De overstap naar een warmtepomp kan zowel individueel als collectief plaatsvinden. In de praktijk is elektrisch verwarmen vaak een individuele oplossing. Voor netwerkbewaking en planning zijn collectieve projecten vaak eenvoudiger voor netbeheerders zoals Stedin. De gemeente en woningbouwcorporaties kunnen samenwerken met Stedin om grootschalige projecten te realiseren. Voor individuele projecten moet de gemeente de netbeheerder informeren zodat capaciteitsproblemen op tijd worden voorkomen.

Netcapaciteit en impactanalyse

Stedin blijft de netcapaciteit nauwlettend monitoren. Het is in deze fase lastig om uitspraken te doen over de impact op het elektriciteitsnet en de eventuele maatregelen die genomen moeten worden. Impactanalyses zijn tijdsgebonden en kunnen per dag anders uitvallen. Voor individuele huishoudens is het belangrijk om dit in kaart te brengen met de netbeheerder.

Subsidies en financiering

Subsidies en financieringsmogelijkheden kunnen het aanschaffen en installeren van een warmtepomp en isolatie aantrekkelijker maken. Bij VerduurzaamNu kun je bijvoorbeeld automatisch subsidies aanvragen zodra isolatiemaatregelen zijn uitgevoerd. De aanvraag moet binnen 24 maanden na installatie worden ingediend, dus het is verstandig om hier snel mee te beginnen.

Aanvraagproces

Isolatiemaatregel uitvoeren
Bij VerduurzaamNu wordt een kosteloze gevelinspectie uitgevoerd, eventueel met een endoscoopcamera of warmtebeeld, om de geschiktheid van de spouw te bepalen.
Subsidieaanvraag
De organisatie ondersteunt bij de aanvraag op de website van RVO. Er wordt een ondertekende factuur en een verklaring van uitvoering aangemaakt.
Subsidie ontvangen
Na goedkeuring krijg je binnen enkele weken het subsidiebedrag op je rekening.

Veelvoorkomende vragen

Is isolatie altijd nodig voor een warmtepomp?

Ja, isolatie is een essentieel onderdeel van de efficiëntie van een warmtepomp. Zonder voldoende isolatie moet de warmtepomp meer werken, wat het energieverbruik verhoogt en het rendement vermindert.

Wat zijn de kosten van isolatie?

De kosten variëren per isolatietype en grootte van de woning. Voor een woning gebouwd in 1990 is spouwmuurisolatie vaak de meest kostenefficiënte keuze. De gemiddelde kosten zijn:

Spouwmuurisolatie: €17 – €30 per m²
Dakisolatie (binnen): €40 – €60 per m²
Vloerisolatie: €20 – €40 per m²
Zoldervloerisolatie: €25 – €45 per m²

Wat zijn de voor- en nadelen van een warmtepomp?

Voordelen: - Lagere energiekosten door vermindering van gasgebruik - Duurzamer dan gasverwarming - Lage onderhoudskosten - Toekomstbestendig dankzij het gebruik van elektriciteit

Nadelen: - Hogere aanschaf- en installatiekosten - Afhankelijk van de netcapaciteit - Noodzakelijke isolatieverbeteringen - Mogelijke geluidsoverlast

Wat is een hybride warmtepomp?

Een hybride warmtepomp combineert elektrische en gasverwarming. Dit is een goede oplossing voor woningen die nog niet volledig geïsoleerd zijn, omdat het gasgebruik kan worden verminderd zonder volledig over te stappen naar elektriciteit.

Conclusie

Woningen gebouwd in 1990 kunnen geschikt zijn voor verwarming via een warmtepomp, maar het is belangrijk om eerst de isolatie te verbeteren. Spouwmuur-, dak-, vloer- en zoldervloerisolatie zijn maatregelen die aanzienlijk bijdragen aan een betere warmte-opslag en vermindering van energieverlies. De keuze van de warmtepomp hangt onder andere af van de bron van de warmte en de isolatiegraad. Een lucht-water warmtepomp is meestal de meest haalbare keuze, terwijl een hybride warmtepomp een tussentijdse oplossing kan zijn. Het is ook belangrijk om rekening te houden met subsidies en financieringsmogelijkheden, die het aanschaffen van isolatie en warmtepomp aantrekkelijker maken. De transitie naar duurzame verwarming is kostbaar, maar levert op de lange termijn aanzienlijke besparingen op, zowel financieel als op het gebied van duurzaamheid.