Inductie en warmtepomp als duurzame oplossing voor gasvrij wonen

De overgang van gasgebruik naar elektriciteit is momenteel een van de meest vooruitstrevende ontwikkelingen in de energietransitie binnen de woningbouw. Voor zowel particuliere woningeigenaren als professionele bouwers en renovateurs betekent dit een ommekeer in bouw- en renovatiepraktijken. In dit artikel bespreken we twee kernconcepten die essentieel zijn in het proces van gasloos wonen: inductiekoken en warmtepompinstallaties. Beide technologieën spelen een cruciale rol bij het elimineren van aardgas in huizen en vormen samen een duurzame basis voor energiegebruik in het huidige en toekomstige wonen.

Inleiding

De Nederlandse overheid en energiebedrijven stimuleren de overgang naar gasloos wonen. Dit gebeurt onder andere door subsidies voor energiebesparende maatregelen, verplichte technische voorwaarden bij nieuwbouw en de opheffing van de gasnetwerken in bepaalde steden. Tegelijkertijd groeit het belang van elektrische oplossingen zoals inductiekookplaten en warmtepompen. Deze systemen zijn niet alleen duurzaam, maar ook efficiënter in gebruik van energie, waardoor ze een sleutelrol spelen in het realiseren van gasvrij wonen.

Deze artikelen gaan dieper in op de technische, praktische en financiële aspecten van het overgaan van aardgas naar elektriciteit, met een focus op inductie als alternatief voor gaskoken en warmtepompen als vervanger van traditionele cv-systemen. We bespreken de voor- en nadelen, de vereisten voor installatie, en de invloed op isolatie en elektriciteitsaansluiting.

Inductiekoken als alternatief voor gas

Wat is inductiekoken en hoe werkt het?

Inductiekoken is een elektrische kooktechnologie die gebruikmaakt van elektromagnetische inductie. In tegenstelling tot gas of elektrische kookplaten met gloeistaven, heet alleen het kookgerei op, niet het fornuis zelf. Dit leidt tot snellere opwarmtijd, grotere energieefficiëntie en een veiligere kookomgeving.

Voordelen van inductiekoken

• Snellere opwarmtijd: Dankzij directe warmteoverdracht is het koken op inductie sneller dan op gas of traditionele elektrische kookplaten.
• Veiligheid: Er is geen open vuur of gaslekken, en de temperatuur kan nauwkeuriger worden geregeld.
• Energieefficiëntie: Ongeveer 80-90% van de opgewekte warmte wordt gebruikt voor het koken, tegenover ongeveer 40-50% bij gas.
• Eenvoud van schoonmaak: Het gladde oppervlak van de inductiekookplaat maakt schoonmaken eenvoudiger.
• Geen schadelijke stoffen: Bij gaskoken worden CO2, NOx en andere schadelijke stoffen vrijgemaakt, die bij astmazieken en mensen met longklachten problemen kunnen veroorzaken.

Nadelen en beperkingen

• Pannen: Niet alle pannen zijn geschikt voor inductiekoken. Er is een ferromagnetisch materiaal nodig, zoals staal of ferromagnetisch roestvrij staal.
• Aansluiting: In sommige huizen is een aparte elektrische groep nodig in de meterkast, afhankelijk van de vermogensverdeling.
• Gebruik voor mensen met een pacemaker: De Hartstichting adviseert mensen met een pacemaker om dit te bespreken met hun cardioloog of pacemakertechnicus voor de overgang naar inductiekoken.

Subsidies en vergoedingen

Wanneer je een inductiekookplaat installeert als onderdeel van een groter project om gasloos wonen te realiseren, zijn er mogelijk subsidieopties beschikbaar. Deze subsidies hangen af van het type woning en de gekozen renovatiemaatregelen. Het is raadzaam om dit aan te vragen bij de gemeente of via energieleveranciers en bouwbedrijven.

Warmtepompinstallatie: duurzame verwarming en warm water

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een elektrisch apparaat dat warmte uit de lucht, de grond of het water haalt en deze gebruikt om een woning te verwarmen en warm water te genereren. Dit is een efficiënte manier om te verwarmen zonder aardgas. Warmtepompen zijn beschikbaar in verschillende varianten, waaronder:

• Hybride warmtepomp: Werkt samen met een traditionele cv-ketel. Ideaal als de woning nog niet volledig is geïsoleerd. Het bespaart 60-80% gasverbruik.
• Volledige warmtepomp: Volledig elektrisch, vereist goede isolatie en een verwarmingssysteem dat werkt op lage temperaturen.
• Lucht-lucht warmtepomp: Geeft verwarming en koeling in specifieke ruimtes, zoals een kamer of woonkamer.

Voorwaarden voor een warmtepompinstallatie

• Isolatie: Goede isolatie is essentieel voor het optimaliseren van de prestaties van een warmtepomp. Zonder voldoende isolatie verlaagt dit de efficiëntie van het systeem.
• Elektriciteitsaansluiting: Bij een volledige warmtepomp is vaak een 3x25A aansluiting nodig. Deze aansluiting is nodig om tegelijkertijd apparaten zoals een inductiekookplaat te bedienen.
• Verwarmingssysteem: Verwarming via vloerbedekkingen of wandverwarming is meestal geschikter voor warmtepompen, omdat deze werken op lage temperaturen.

Voordelen van warmtepompen

• Duurzaam: Geen aardgas, dus geen CO2-uitstoot.
• Energiebesparing: Door het gebruik van omgevingswarmte verbruikt een warmtepomp minder elektriciteit dan traditionele verwarmingsmethoden.
• Laag onderhoud: In vergelijking met cv-ketels is een warmtepomp langer van duur en vereist minder onderhoud.
• Flexibiliteit: Een warmtepomp kan ook worden gebruikt voor het opwekken van warm water, waardoor een gasboiler overbodig wordt.

Nadelen en beperkingen

• Hoge investeringskosten: De aanschaf en installatie van een warmtepomp zijn relatief duur, vooral als extra isolatiemaatregelen nodig zijn.
• Isolatievereisten: Een woning moet goed geïsoleerd zijn voor het gebruik van een volledige warmtepomp. Dit kan leiden tot extra kosten voor isolatie van muren, daken of ramen.
• Verwarmingssnelheid: Verwarming via warmtepomp werkt vaak langzaam, omdat het op lage temperaturen werkt. Dit betekent dat het langer kan duren om de woning op temperatuur te krijgen.
• Aansluiting en vermogen: Bij een volledige elektrische warmtepomp is het vaak nodig om de elektriciteitsaansluiting te versterken.

Subsidies en vergoedingen

De overheid en energiebedrijven bieden subsidies aan voor de installatie van warmtepompen. Deze subsidies zijn afhankelijk van het type warmtepomp, de isolatiegraad van de woning en de financieringsoptie. Het is belangrijk om te controleren welke subsidies beschikbaar zijn en hoe deze worden toegepast in jouw situatie.

Samenwerking van inductiekoken en warmtepompinstallatie

Elektriciteit als centrale energiebron

Bij het overstappen naar elektriciteit als enige energiebron in een woning, is het belangrijk om rekening te houden met het totale energieverbruik. Zowel inductiekoken als warmtepompen verbruiken aanzienlijk elektriciteit. Dit betekent dat het is verstandig om een zonnepaneelinstallatie te overwegen, zodat een groot deel van de verbruikte elektriciteit lokaal wordt opgewekt.

Zonnepanelen en accu

Een installatie van zonnepanelen op het dak kan het energieverbruik van een inductiekookplaat en een warmtepomp grotendeels dekken. Een voorbeeld: een woning in Deurne met 12 zonnepanelen levert ongeveer 4.500 kWh per jaar op. Dit is voldoende om het extra energieverbruik van 3.000–4.000 kWh per jaar te dekken, die nodig zijn bij het overstappen naar elektriciteit.

Een extra voordeel is het gebruik van een thuisaccu, waarmee het energieverbruik kan worden opgeslagen en gebruikt in tijden dat er geen zonlicht is. Dit vermindert de afhankelijkheid van het energienet en helpt bij het optimaliseren van de opbrengst van zonnepanelen.

Elektrische groepen en aansluiting

Bij een volledig elektrische opstelling met inductiekoken en een warmtepomp is het vaak nodig om de elektriciteitsaansluiting te versterken. In veel gevallen is een 3x25A aansluiting vereist, vooral wanneer de inductiekookplaat en warmtepomp tegelijk worden gebruikt. Het is verstandig om dit te bespreken met een erkend installateur en eventueel de elektriciteitsmaatschappij.

Praktische overwegingen en bouwmaatregelen

Isolatie en bouwtechnieken

Bij het overstappen naar elektrische verwarming met een warmtepomp is het essentieel om rekening te houden met de isolatie van de woning. Een warmtepomp werkt het efficiëntst wanneer de woning goed is geïsoleerd, zodat er minder warmteverlies optreedt. Dit betekent dat bouwmaatregelen zoals:

• Dubbele of driedubbele glasvezelisolatie op ramen,
• Externe of interne muurisolatie,
• Vloerisolatie in kelders of bovenverdiepingen,
• Dakisolatie met hoge isolatiegraad,

vaak noodzakelijk zijn. Deze maatregelen kunnen de efficiëntie van een warmtepomp sterk verhogen, maar ook de totale investering vergroten.

Aansluiting op het warmtenet

Een alternatieve oplossing is aansluiting op een warmtenet, wat mogelijk is wanneer het in de buurt beschikbaar is. Een warmtenet zorgt voor centrale opwekking van warmte, die via een netwerk wordt afgevoerd naar woningen. Dit kan een efficiëntere oplossing zijn dan een warmtepomp, vooral in stadsgebieden. Het nadeel is dat het niet overal beschikbaar is en dat de aansluiting meestal jaren kan duren.

Een hybride warmtepomp kan in de tussentijd worden gebruikt als tijdelijke oplossing. Dit is handig als de overgang naar een warmtenet nog niet direct mogelijk is.

Kostenoverzicht en terugverdientijd

De investeringen in inductiekoken en warmtepompen kunnen relatief hoog zijn, maar de opbrengsten in energiebesparing kunnen de kosten op lange termijn terugverdienen.

Voorbeeld van investeringskosten

Totale investeringen kunnen gemiddeld tussen €20.000 en €50.000 liggen, afhankelijk van de omvang van de renovatie. De terugverdientijd hangt af van het energieverbruik, de prijs van elektriciteit en de subsidies die beschikbaar zijn.

Subsidies en vergoedingen

• Energiebesparingssubsidie (EBS): Voor isolatie en warmtepompinstallaties.
• Klimaatinvesteringssubsidie (KIS): Voor zonnepanelen en andere duurzame investeringen.
• Woning voorzien van duurzame energie (WvDE): Voor woningen die volledig duurzaam zijn ingericht.

De totale subsidies kunnen tot 50% van de investering bedragen, afhankelijk van de maatregel en de omstandigheden van de woning.

Conclusie

De overstap naar gasloos wonen is een essentieel onderdeel van de energietransitie in de woningbouw. Met moderne technologieën als inductiekoken en warmtepompen is het nu mogelijk om duurzaam en efficiënt te wonen zonder aardgas. Deze systemen vereisen wel investeringen in isolatie, elektriciteitsaansluiting en eventueel zonnepanelen.

De keuze voor elektrische oplossingen biedt voordelen in termen van energiebesparing, veiligheid en gezondheid. Tegelijkertijd is het belangrijk om rekening te houden met de huidige kosten en de terugverdientijd van deze investeringen. Voor woningeigenaren is het verstandig om gebruik te maken van subsidies en professionele advies om een duurzame woning te realiseren.

Zowel inductiekoken als warmtepompinstallaties vormen samen een duurzame en toekomstbestendige oplossing voor gasvrij wonen. Met de juiste planning en uitvoering kan het gas uit de woning worden verwijderd en elektriciteit de centrale energiebron worden voor koken, verwarming en warm water.

Bronnen

1. Verduurzamendeurne.nl: Van gas naar elektrisch
2. Regiobank.nl: Gasloos wonen
3. Liander.nl: Warmtepomp
4. Hier.nu: Aardgasvrij wonen
5. Oogvoorwarmte.nl: Varianten van warmtepompen