Installatietijd van een warmtepomp: acties, innovaties en uitdagingen

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

De installatietijd van een warmtepomp is een cruciale factor bij de overgang naar duurzame verwarming in Nederland. Het Actieplan hybride warmtepompen, samengesteld door installatiebedrijven, fabrikanten en overheid, streeft naar een halvering van de benodigde arbeidstijd voor het installeren van een hybride warmtepomp. Dit artikel biedt een gedetailleerde inzicht in de huidige situatie, doelen, maatregelen en uitdagingen rond de installatietijd van warmtepompen. Alle informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen en de laatste ontwikkelingen in de sector.

Actieplan hybride warmtepompen en doelstellingen

Het Actieplan hybride warmtepompen, gelanceerd door Techniek Nederland en andere belanghebbenden in de sector, is een overkoepelende strategie om de opschaling van warmtepompen in Nederland te versnellen. Een van de belangrijkste doelen is het verkorten van de installatietijd van een hybride warmtepomp van ongeveer 32 uur naar 16 uur. Dit betekent dat twee monteurs in één werkdag zowel de gasketel als de warmtepomp kunnen installeren en in bedrijf stellen.

Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, benadrukt dat dit doel haalbaar is. Er zijn al installatiebedrijven die dit in de praktijk realiseren. Het halveren van de installatietijd is niet alleen belangrijk voor het verlagen van de overlast voor klanten, maar ook om het verschil in installatietijd ten opzichte van een conventionele cv-ketel te verkleinen. Bovendien helpt dit bij het oplossen van het technisch personeelstekort in de installatiesector.

De implementatie van dit doel is cruciaal voor de energietransitie in Nederland. Volgens de auteurs van het actieplan is grote opschaling van warmtepompen niet mogelijk zonder een significante verkorting van de installatietijd. Dit betekent dat het actieplan niet alleen gericht is op technische verbeteringen, maar ook op het optimaliseren van werkprocessen en de inzet van slimme hulpmiddelen.

Verkorting van de installatietijd: hoe wordt dat bereikt?

De halvering van de installatietijd van een warmtepomp wordt bereikt door een combinatie van productinnovaties en procesverbeteringen. Installatiebedrijven en fabrikanten werken samen aan het ontwikkelen van eenvoudiger te installeren warmtepompen. Deze apparaten vereisen minder tijd voor aansluiting en inbedrijfstelling.

Daarnaast worden slimme hulpmiddelen ingevoerd die installateurs helpen bij de werkvoorbereiding, intake en nazorg. Deze tools zijn vaak data-gebaseerd en automatiseren gedeelten van het installatieproces. Hierdoor wordt de kennisintensiviteit verlaagd, waardoor startende monteurs sneller aan de slag kunnen en hogere kwalificaties effectiever worden ingezet.

Het TDI500-project, een initiatief binnen het MOOI-subsidieprogramma, draagt ook bij aan deze doelstelling. Het project richt zich op het vergroten van de capaciteit van installatiebedrijven en het verlagen van installatietijd en kosten. Onder andere worden drie nieuwe of verbeterde installatieconcepten ontwikkeld, gericht op gestapelde woningen en betaalbaarheid voor een bredere groep gebouweigenaren.

Type warmtepomp en invloed op installatietijd

De installatietijd van een warmtepomp hangt sterk af van het type systeem. Volgens de informatie uit de bronnen varieert de installatietijd als volgt:

Hybride warmtepomp: Deze kan vaak binnen één tot twee dagen worden geïnstalleerd. Bij het Actieplan hybride warmtepompen is het doel om dit in één werkdag te realiseren.
All-electric warmtepomp: De installatie duurt langer, doorgaans tot maximaal enkele dagen. Dit komt doordat een all-electric warmtepomp ook het warm water voor zijn rekening neemt. Daarom moet een boilervat worden geïnstalleerd, tenzij er sprake is van een geïntegreerd systeem.
Warmtepomp met bodembron: Deze installaties nemen enkele dagen tot een week in beslag. De voorbereiding van leidingen, boringen en elektrische aansluitingen beïnvloedt de tijd die nodig is voor de installatie.

De installatietijd kan ook variëren afhankelijk van het type warmtebron. Een lucht-water warmtepomp vereist bijvoorbeeld geen diepe boringen, in tegenstelling tot een bodemwarmtepomp. Voor een bodemwarmtepomp wordt meestal tussen de 50 en 150 meter diep geboord, afhankelijk van de bodemgesteldheid en het vermogen van de installatie.

Werkvoorbereiding en intake

De werkvoorbereiding en intake zijn belangrijke stappen in het installatieproces van een warmtepomp. Deze fase bepaalt in grote mate de hoeveelheid tijd die nodig is voor de daadwerkele installatie. Door slimme tools en digitale workflows kan deze fase worden versneld.

Bijvoorbeeld, in het TDI500-project wordt gewerkt aan het verlagen van de kennisintensiteit door taken op te delen en te diversifiëren in complexiteit. Dit betekent dat startende monteurs sneller kunnen meewerken aan de installatieproces, terwijl hooggekwalificeerde medewerkers effectiever worden ingezet.

Het gebruik van digitale tools voor intake en werkvoorbereiding helpt ook bij het verlagen van fouten en het vergroten van de efficiëntie. Installateurs kunnen hiermee beter voorbereid worden op de installatie, wat leidt tot een snellere en betere uitvoering.

Installatieprocessen en onderhoud

De daadwerkelijke installatie van een warmtepomp omvat meerdere stappen. Deze beginnen met het aansluiten van de buitenunit aan de binnenunit via koelmiddelleidingen en elektriciteitskabels. Vervolgens wordt de warmtepomp gekoppeld aan de cv-installatie en het afgiftesysteem, zoals vloerverwarming. Een correcte afstelling is essentieel voor optimale werking van de warmtepomp.

Ook moet de warmtepomp vaak op een aparte elektrische groep worden aangesloten vanwege het stroomverbruik. Dit is vooral van toepassing op all-electric warmtepompen die hoge stroomverbruiken hebben.

Installatie van een all-electric warmtepomp vereist vaak ook een boilervat, tenzij het systeem geïntegreerd is. Een voorbeeld van zo’n geïntegreerd systeem is de Remeha Eria Tower Ace S. Daarnaast kan een aanpassing aan de meterkast nodig zijn, afhankelijk van de situatie.

Na de installatie is het belangrijk dat de warmtepomp correct werkt. Hierbij is het gebruik van slimme technologieën zoals prestatiemonitoring en service op afstand van belang. Deze technologieën zorgen ervoor dat de warmtepomp beter in regel wordt gehouden en eventuele problemen sneller worden opgespoord.

Kosten en standaardisatie

De installatiekosten van een warmtepomp worden in het TDI500-project doelbewust verlaagd. Het doel is om de kosten met 30% te verlagen door de installatietijd te verkorten en standaardisatie en seriematig werken te bevorderen. Hierbij speelt standaardisatie een grote rol, omdat standaardisatie leidt tot snellere en consistente installaties.

Daarnaast wordt er gewerkt aan het verlagen van energiegebruik door betere inregelmogelijkheden, prestatiemonitoring en service op afstand. Hierdoor kan het energieverbruik van warmtepompen met 15% worden teruggebracht, wat zowel voor de klant als voor het milieu een positief effect heeft.

Het verlagen van installatiekosten is van groot belang voor de opschaling van warmtepompen. Als de kosten verder dalen, wordt het voor een bredere groep gebouweigenaren aantrekkelijker om over te stappen op duurzame verwarming.

Marktperspectieven en tekorten

De opschaling van warmtepompen in Nederland wordt niet alleen belemmerd door de installatietijd, maar ook door tekorten aan materialen en installateurs. In de winter van 2021/2022 liepen levertijden op tot gemiddeld negen maanden vanwege tekorten aan onder andere chips. Deze tekorten belemmerden de installatie van warmtepompen, terwijl de vraag juist toeneemde door de hoge gasprijzen.

Hoewel deze tekorten in de komende jaren worden verwacht te verminderen, is er nog steeds sprake van een tekort aan installateurs. Volgens de branche is het verder versnellen van de installatieprocessen essentieel om dit tekort te overbruggen. Het halveren van de installatietijd is daarom niet alleen een doel op zich, maar ook een noodzakelijke maatregel om de energietransitie op gang te houden.

Kritische kijk op de hybride warmtepomp

Hoewel de hybride warmtepomp een belangrijk stap is in de overgang naar duurzame verwarming, zijn er ook kritische stemmen in de sector. Maxine Tillij, directeur strategie energiesysteem op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, benadrukt dat de hybride warmtepomp mogelijk niet de meest efficiënte oplossing is voor een klimaatneutrale toekomst. De levensduur van een warmtepomp is namelijk zo’n 15 tot 20 jaar. Als de hybride warmtepomp nu wordt geïnstalleerd, kan het zijn dat deze in 2040 nog steeds draait, terwijl het klimaatneutrale energiesysteem dan al bijna volledig is opgebouwd.

De Nederlandse Vereniging Duurzame Energie benadrukt dat de hybride warmtepomp te veel het centrum van de energietransitie inneemt. Volgens hen is de all-electric warmtepomp een betere oplossing op de lange termijn, omdat deze volledig aardgasvrij is en minder afhankelijk is van fossiele brandstoffen. Het verhaal moet zijn, zo luidt het, dat we nu naar hybride oplossingen bewegen, maar uiteindelijk naar volledig all-electric warmtepompen willen.

Installatiebedrijven en kwalificaties

De kwalificatie van installateurs is een belangrijke factor in de installatietijd. In het Actieplan hybride warmtepompen wordt aandacht besteed aan het verlagen van de kennisintensiteit en het verdelen van taken. Hierdoor kunnen startende monteurs sneller aan de slag, terwijl hogere kwalificaties effectiever worden ingezet.

Remeha, bijvoorbeeld, heeft een "hybrid hero" netwerk opgezet. Dit zijn installateurs die speciaal getraind zijn in het installeren van hybride warmtepompen. Deze installateurs worden opgespoord via de "Vind een installateur tool" van Remeha, waardoor klanten een betrouwbare installateur kunnen vinden in hun regio.

De rol van slimme technologie

Slimme technologie speelt een steeds grotere rol in de installatie en onderhoud van warmtepompen. In het TDI500-project wordt gewerkt aan prestatiemonitoring en service op afstand, zodat het energieverbruik van warmtepompen kan worden geoptimaliseerd. Dit leidt tot lagere kosten en betere prestaties.

Daarnaast wordt er gewerkt aan het gebruik van digitale tools voor intake, werkvoorbereiding en nazorg. Deze tools zijn doorgaans data-gebaseerd en helpen installateurs om efficiënter te werken. Hierdoor kan de installatietijd worden verkort en het aantal fouten worden verlaagd.

Toekomstvisie en conclusie

De halvering van de installatietijd van een warmtepomp is een belangrijk doel om de energietransitie in Nederland te versnellen. Het Actieplan hybride warmtepompen, samen met initiatieven zoals het TDI500-project, draagt bij aan de ontwikkeling van eenvoudiger te installeren warmtepompen en slimme hulpmiddelen. Hierdoor kan de installatietijd worden verkort, kosten worden verlaagd en het aantal installateurs worden uitgebreid.

Hoewel er kritische stemmen zijn over de rol van de hybride warmtepomp in de energietransitie, blijft het een belangrijke tussenstap. Het doel is om uiteindelijk volledig over te stappen op all-electric warmtepompen, die volledig aardgasvrij zijn en betere prestaties bieden.

In de komende jaren is het essentieel om investeringen te doen in training, slimme technologie en standaardisatie. Hierdoor kan de opschaling van warmtepompen in Nederland worden versneld, wat van groot belang is voor de duurzame toekomst van het land.

Bronnen

installatietijd