Vergunningen voor water-water warmtepomp: wat je moet weten als eigenaar

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Bij de overstap naar duurzame verwarming is een water-water warmtepomp een efficiënte en duurzame keuze. Dit type warmtepomp maakt gebruik van grondwater of bodemwarmte om een woning te verwarmen (en te koelen). Maar een water-water warmtepomp vereist niet alleen een investering, het vraagt ook om aandacht voor de juridische en logistieke voorwaarden. Een van de belangrijkste vragen die eigenaren vaak stellen, is of er een vergunning nodig is. In dit artikel geven we een overzicht van de voorwaarden voor het plaatsen van een water-water warmtepomp, de soorten vergunningen die mogelijk nodig zijn, en welke factoren bepalen of een vergunning verplicht is.

Wat is een water-water warmtepomp?

Een water-water warmtepomp is een systeem dat warmte uit grondwater of bodem opneemt en deze gebruikt om een woning te verwarmen. In de zomer kan het systeem ook omgekeerd werken om de woning te koelen. Het werkt met een gesloten circuit van buizen die diep in de grond aangelegd worden of dat grondwater gebruikt. De warmte wordt via een warmtewisselaar overgedragen aan een koelmiddel, waarna deze gecomprimeerd wordt en uiteindelijk via een verwarmingsinstallatie in het huis wordt verspreid.

Deze warmtepompen zijn vooral geschikt voor woningen met voldoende grondoppervlak, omdat de installatie van buizen of boringen ruimte vereist. Er zijn twee soorten systemen: open en gesloten bronnen. Een open bron haalt grondwater op, verwarmt het en voert het weer terug, terwijl een gesloten bron een circuit gebruikt zonder dat er grondwater wordt verplaatst.

Voorwaarden voor het installeren van een water-water warmtepomp

De installatie van een water-water warmtepomp vereist niet alleen technische kennis, maar ook een aantal voorbereidingen. De belangrijkste factoren die bepalen of en welke vergunning nodig is, zijn:

Diepte van de boring of installatie: Boringen die dieper dan 50 meter gaan, vereisen vaak een vergunning.
Type vloeistof in het systeem: Als het systeem gevaarlijke stoffen bevat, zoals antivries, kan een milieuvergunning nodig zijn.
Vermogen van de warmtepomp: Als de drijfkracht van de warmtepomp meer dan 5 kW is, is een melding bij de gemeente vaak verplicht.
Locatie van de warmtepomp: Afhankelijk van de locatie kan er een omgevingsvergunning nodig zijn, vooral als het apparaat groter dan 1 meter is of een oppervlakte heeft van meer dan 2 vierkante meter.
Soort systeem: Open of gesloten bron kan bepalen of een vergunning nodig is.

Deze voorwaarden zijn niet uniform in Nederland. Het hangt per gemeente af welke voorwaarden er gelden. In veel gevallen is er slechts een meldingsplicht, waarbij de aanleg van de warmtepomp moet worden gemeld bij het Omgevingsloket van de gemeente.

Soorten vergunningen en meldingen

Er zijn verschillende soorten vergunningen en meldingen die bij het installeren van een water-water warmtepomp relevant kunnen zijn. Deze variëren per systeemtype en per situatie. De meest voorkomende zijn:

1. Melding bij het Omgevingsloket

In veel gevallen is een melding bij het Omgevingsloket voldoende. Dit geldt als:

De totale geïnstalleerde drijfkracht van de warmtepomp niet meer dan 5 kW is.
De boring of installatie niet dieper dan 50 meter gaat.
Het systeem gebruikmaakt van een mengsel van water en glycol (een schone vloeistof zonder gevaarlijke stoffen).

Deze melding is verplicht bij de meeste gemeenten en moet worden ingevuld op de website van de gemeente of via het nationale Omgevingsloket.

2. Milieuvergunning

Een milieuvergunning is nodig als het systeem gevaarlijke stoffen bevat. Dit is vaak het geval bij systemen die antivries gebruiken. De gemeente wil dan controleren of het systeem het milieu niet negatief beïnvloedt. Dit geldt bijvoorbeeld als:

Het systeem een mengsel van antivries en water gebruikt.
De boring of installatie grootschalig is en mogelijke vervuiling kan veroorzaken.

3. Omgevingsvergunning

Een omgevingsvergunning is vaak nodig bij het plaatsen van de buitenunit van de warmtepomp. Dit is het geval als:

De warmtepomp groter is dan 1 meter of een oppervlakte heeft van meer dan 2 vierkante meter.
De warmtepomp geluid of trillingen veroorzaakt die de omgeving kunnen hinderen.
De warmtepomp niet in lijn staat met het bestemmingsplan van de gemeente.

In dergelijke gevallen moet een omgevingsvergunning worden aangevraagd bij de gemeente, waarbij wordt gekeken of het project het milieu of de omgeving negatief beïnvloedt.

Open versus gesloten bron: wat zijn de verschillen?

Het type systeem – open of gesloten bron – bepaalt vaak of een vergunning nodig is. Hier is een overzicht van de belangrijkste verschillen:

Soort systeem	Omschrijving	Vergunningen	Voorwaarden
Open bron	Haalt grondwater op, verwarmt het en voert het weer terug	Vaak een vergunning nodig	Voldoende grondwater beschikbaar, minder geschikt voor kleine woningen
Gesloten bron	Gebruikt een gesloten buizencircuit met glycol of water	Vaak slechts een melding nodig	Werkt bijna altijd, mits voldoende ruimte is

Open bronnen vereisen vaak een vergunning vanwege de mogelijke impact op grondwaterreservoirs. De overheid wil voorkomen dat het grondwater uitdroogt of vervuild raakt. Gesloten bronnen zijn minder risicovol en voldoen vaak aan de meldingsplicht. De keuze tussen open en gesloten bron moet daarom ook rekening houden met de juridische en ecologische aspecten.

Invloed van de locatie en het bestemmingsplan

De locatie van de warmtepomp en de bestemmingsplanregels van de gemeente spelen ook een rol bij de vergunningplicht. In sommige gevallen is het plaatsen van een warmtepomp vergunningplichtig, bijvoorbeeld:

Als het apparaat buiten het perceel geplaatst moet worden.
Als het apparaat geluid of trillingen veroorzaakt die de omgeving kunnen hinderen.
Als het apparaat groter is dan de wettelijke normen.

De bestemmingsplanregels kunnen bepalen of de warmtepomp op een bepaalde locatie geplaatst mag worden. In dergelijke gevallen is het verstandig om contact op te nemen met de gemeente om duidelijkheid te krijgen over de voorwaarden.

Invloed van geluid en trillingen

Een water-water warmtepomp kan geluid en trillingen veroorzaken, vooral bij grotere modellen of modellen zonder geluiddemping. In zulke gevallen kan het nodig zijn om een geluiddempende kast of trillingsdempers aan te brengen. Dit heeft invloed op de omvang van het apparaat en kan leiden tot een verplichte omgevingsvergunning.

Een arrest van het Gerechtshof Arnhem duidt erop dat geluid- en trillingshinder kan leiden tot het tijdelijk uitschakelen van het systeem. Het is daarom belangrijk om al voor de installatie zorg te nemen voor voldoende geluiddemping en trillingscontrole.

Kosten en investering

Hoewel de vergunningverplichtingen belangrijk zijn, is het ook nodig om rekening te houden met de kosten van een water-water warmtepomp. De investering is aanzienlijk, met gemiddelde kosten van:

Aanschaf en installatie: €20.000 tot €30.000
Onderhoud: Jaarlijks ongeveer €150 tot €300

Hoewel de initieel hoge kosten sommige eigenaren afschrikken, zijn de lange termijnvoordelen groot. Dankzij de hoge efficiëntie van een water-water warmtepomp zijn de energiekosten aanzienlijk lager dan bij een conventionele verwarming. Daarnaast verlaagt het systeem de CO₂-uitstoot en draagt het bij aan een duurzame toekomst.

Voordelen en nadelen van een water-water warmtepomp

Voordat je overweegt om een water-water warmtepomp te installeren, is het belangrijk om de voordelen en nadelen te overwegen:

Voordelen:

Hoge efficiëntie: Dankzij de stabiele temperatuur van grondwater is een water-water warmtepomp zeer energiezuinig.
Koelen en verwarmen: Het systeem werkt in beide richtingen, waardoor je zowel in de winter als in de zomer comfortabel blijft.
Duurzaam: Het verlaagt de CO₂-uitstoot en draagt bij aan een duurzame toekomst.
Lange levensduur: Een goed geïnstalleerd systeem kan jarenlang meegaan.
Geschikt voor grote woningen: Het is ideaal voor woningen met hoge warmtebehoeften.

Nadelen:

Hoge installatiekosten: Het aanleggen van een bron in de grond is kostbaar.
Ruimte nodig: Voor de boringen is een flink stuk grond nodig.
Vergunning nodig: Voor een open bron moet vaak een vergunning worden aangevraagd, wat tijd kost.
Niet geschikt voor elk huis: Woningen zonder voldoende grondoppervlak kunnen het systeem niet gebruiken.
Afhankelijk van grondwater: Open systemen vereisen voldoende grondwater, wat niet overal beschikbaar is.

Conclusie

De installatie van een water-water warmtepomp is een belangrijke beslissing die zowel technische als juridische aspecten omvat. Of er een vergunning nodig is, hangt af van factoren zoals de diepte van de boring, het type vloeistof in het systeem, het vermogen van de warmtepomp, de locatie en het bestemmingsplan. In veel gevallen is slechts een melding bij de gemeente verplicht, maar in sommige situaties is een milieuvergunning of omgevingsvergunning nodig.

Voor eigenaren die overwegen om over te stappen naar een duurzamere verwarming, is het verstandig om eerst een grondonderzoek te laten uitvoeren en contact op te nemen met de gemeente om duidelijkheid te krijgen over de voorwaarden. Een water-water warmtepomp kan een duurzame en efficiënte keuze zijn, maar vereist wel een zorgvuldige voorbereiding en planning.