Jaartemperatuur voor bodemwarmtepompen: Uitleg, eisen en praktische toepassing

Inleiding

Bodemwarmtepompen vormen een steeds populaardere oplossing voor duurzame warmte- en koeltechniek in woningen en gebouwen. Ze gebruiken de constante temperatuur van de bodem om warmte te verplaatsen, waardoor ze energiezuinig en milieuvriendelijk zijn. In het kader van de Verordening Duurzaamheidslening Wijchen 2017 zijn diverse duurzaamheidsmaatregelen vastgelegd, waaronder warmtepompinstallaties. Deze verordening legt niet alleen het kader voor de financiering van duurzame projecten, maar ook de technische eisen en voorwaarden die aan dergelijke maatregelen moeten worden voldaan.

Deze artikel richt zich op de jaartemperatuur voor bodemwarmtepompen, een essentieel aspect bij het bepalen van de efficiëntie en prestaties van deze installaties. Wij zullen de technische achtergrond, eisen uit de verordening, en praktische toepassing bespreken, met nadruk op het gebruik van bodemwarmtepompen in de context van de duurzame renovatie en woningbouw.

Jaartemperatuur en bodemwarmtepompen

Wat is de jaartemperatuur?

De jaartemperatuur is een gemiddelde temperatuur die over een kalenderjaar wordt berekend en wordt gebruikt om de werking van warmtepompen in relatie tot de omgevingstemperatuur te bepalen. Voor bodemwarmtepompen is dit een belangrijke parameter, omdat de temperatuur van de bodem op een diepte van ongeveer 2 meter vrij constant is gedurende het jaar. Deze constante temperatuur maakt bodemwarmtepompen energiezuinig, omdat er minder energie nodig is om de warmte te pompen.

De jaartemperatuur voor bodem is in Nederland meestal tussen de 7 en 11 graden Celsius. Deze waarde kan licht variëren afhankelijk van de locatie, bodemstructuur en klimaatcondities.

Belang van de jaartemperatuur voor warmtepompen

De efficiëntie van een warmtepomp wordt gemeten met de Coefficient of Performance (COP), die aangeeft hoeveel warmte de warmtepomp levert per geïnvesteerde eenheid energie. Hoe dichter de bron- en de luchttemperatuur bij elkaar liggen, hoe hoger de COP. In de winter, wanneer de buitentemperatuur lager is, is de COP van lucht-water warmtepompen lager dan in de zomer. Bij bodemwarmtepompen, die profiteren van de constante jaartemperatuur, blijft de COP stabiel en hoger gedurende het jaar.

Dit maakt bodemwarmtepompen een aantrekkelijke keuze voor energiezuinige renovaties en nieuwbouw. Binnen de Verordening Duurzaamheidslening Wijchen 2017 worden warmtepompsystemen zoals bodemwarmtepompen erkend als duurzame maatregel, mits aan bepaalde technische eisen wordt voldaan.

Technische eisen voor warmtepompinstallaties

Algemene eisen uit de Verordening Duurzaamheidslening Wijchen 2017

De verordening legt duidelijke eisen op voor warmtepompinstallaties die in aanmerking komen voor subsidie of lening. Deze eisen zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat de gekozen duurzame maatregelen zowel efficiënt als milieuvriendelijk zijn. Voor bodemwarmtepompen zijn de eisen als volgt:

• Warmtepompsysteem (WKO, warmtepompboiler, lucht-waterpomp) wordt erkend als duurzame maatregel.
• De installatie moet voldoen aan de technische normen en standaarden die gelden voor warmtepompen in Nederland.
• De jaartemperatuur van de bodem moet binnen het bereik van 7 tot 11 graden Celsius liggen, afhankelijk van de regio.
• De warmtepomp moet geschikt zijn voor gebruik in een stedelijke omgeving, zodat het systeem ook op kleinere terreinen of in dichtbebouwde gebieden kan worden geïnstalleerd.
• Er moet voldoende aandacht zijn voor de duurzaamheid van het grondwater en de structuur van de bodem bij de installatie van bodemwarmtepompen.

Bij het uitvoeren van een warmtepompinstallatie is het belangrijk om deze eisen in overleg met een gecertificeerd adviseur te verifiëren. Deze adviseurs zijn opgenomen op de website van QBISnl.nl, waarbij men kan zoeken op BRL 9500 deel 4. Deze standaarden en richtlijnen zijn essentieel voor het behouden van de kwaliteit en efficiëntie van de installatie.

Praktische toepassing van bodemwarmtepompen

Bouw- en renovatieprojecten

Bodemwarmtepompen zijn geschikt voor zowel nieuwbouwprojecten als renovatieprojecten. In nieuwbouw kan het systeem tijdens de bouwfasen worden ingebouwd, wat efficiënter is dan later aanpassing. Bij renovatieprojecten is het belangrijk om rekening te houden met de huidige structuur van de grond en eventuele bestaande installaties.

De eisen van de verordening leggen uit dat warmtepompen moeten worden ingezet in combinatie met andere duurzame maatregelen. Dit betekent dat bijvoorbeeld dakisolatie, vloerisolatie, HR++ glas en lage temperatuur centrale verwarmingssystemen vaak worden aangeraden als aanvullende maatregel.

Installatieprocessen

De installatie van een bodemwarmtepomp vereist een grondige voorbereiding:

1. Grondonderzoek: Voor de installatie moet een grondonderzoek worden gedaan om te bepalen of de bodem geschikt is voor een warmtepompinstallatie. Dit onderzoek bepaalt ook de jaartemperatuur van de bodem.
2. Vermogensberekening: Op basis van het grondonderzoek wordt het benodigde vermogen van de warmtepomp bepaald.
3. Boring en aansluiting: Aan de hand van de berekening wordt bepaald waar de boringen moeten worden gedaan en hoe de warmtepomp in het huis of gebouw moet worden aangesloten.
4. Certificering en onderhoud: Na de installatie moet de warmtepomp worden gecontroleerd en gecertificeerd door een gecertificeerd adviseur.

De verordening legt verder een nadrukkelijke rol toe aan de Energie Prestatie Advies (Maatwerkadvies), die uitgevoerd moet worden door een gecertificeerd adviseur. Dit advies moet ervoor zorgen dat de gekozen maatregel voldoet aan de doelstellingen van energiezuinigheid en duurzaamheid.

Duurzame maatregelen en combinaties

Combinatie met andere duurzame technieken

De verordening stelt dat warmtepompen moeten worden gebruikt in combinatie met andere duurzame maatregelen. Dit heeft als doel om de energiezuinigheid van het geheel te maximaliseren. Voorbeelden van dergelijke maatregelen zijn:

• Dakisolatie met een Rc-waarde van minimaal 3,5 m²K/W.
• Vloer-/bodemisolatie met dezelfde Rc-waarde.
• Spouwmuurisolatie met een warmteweerstand van tenminste 1,3 m²K/W.
• Gevelisolatie met een Rd-waarde van minimaal 2,5 m²K/W.
• HR++ glas of beter, met een U-waarde van maximaal 1,2 W/m²K.
• Installatie voor het terugwinnen van warmte uit ruimteventilatielucht, inclusief kanaalwerk en luchtbehandelingskast.

Bij woningen met een beschermde status, zoals rijksmonumenten of beeldbepalende panden, moeten de maatregelen worden afgestemd op de monumentale waarde. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat zonnepanelen en windturbines slechts in bepaalde locaties zijn toegestaan of dat zichtbare elementen worden uitgesloten.

Aandacht voor de structuur van het grondwater

Bij het installeren van bodemwarmtepompen is het belangrijk om rekening te houden met de structuur van het grondwater. De warmtewisseling in het grondwater kan invloed hebben op de waterkwaliteit en het hydrologische evenwicht. Daarom moeten installaties altijd worden uitgevoerd door ervaren installateurs die ervaring hebben met grondwaterstructuren.

Onderhoud en efficiëntie

Na de installatie is het belangrijk om de warmtepomp regelmatig te onderhouden. Dit helpt bij het behouden van de efficiëntie en vermindert de kans op storingen. De verordening vermeldt een Hotfill set voor (af)wasmachine en een installatie om warmte uit douchewater terug te winnen als aanvullende maatregel. Deze technieken helpen bij het optimaliseren van het energieverbruik en verhogen de duurzaamheid van het gehele systeem.

Advies en begeleiding bij het implementeren van warmtepompinstallaties

De rol van gecertificeerde adviseurs

De Verordening Duurzaamheidslening Wijchen 2017 benadrukt de rol van gecertificeerde adviseurs bij het implementeren van warmtepompinstallaties. Deze adviseurs zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van een Energie Prestatie Advies, waarin wordt gecontroleerd of de gekozen maatregel voldoet aan de eisen van de verordening en het energiebeleid van het land.

De website van QBISnl.nl biedt een overzicht van deze adviseurs en helpt bij het vinden van een gecertificeerd professional. Het is aan te raden om dit advies in te schakelen bij het begin van een renovatie- of bouwproject, zodat eventuele problemen op vroegtijdig worden opgemerkt en opgelost.

BRL 9500 deel 4

Een belangrijk document dat wordt genoemd in de verordening is BRL 9500 deel 4. Dit document bevat richtlijnen voor energieprestaties en duurzame maatregelen in woningen en gebouwen. Het is een essentieel leesstuk voor adviseurs, installateurs en bouwmeesters bij het uitvoeren van renovatieprojecten.

Conclusie

Bodemwarmtepompen zijn een duurzame en efficiënte oplossing voor warmte- en koeltechniek in woningen en gebouwen. De constante jaartemperatuur van de bodem maakt deze systemen geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. In de Verordening Duurzaamheidslening Wijchen 2017 zijn duidelijke eisen opgenomen voor de installatie en werking van deze warmtepompen, waaronder het gebruik van gecertificeerde adviseurs en het uitvoeren van een Energie Prestatie Advies.

De toepassing van bodemwarmtepompen vereist een grondige voorbereiding, met aandacht voor de structuur van het grondwater, de jaartemperatuur en de combinatie met andere duurzame maatregelen. Het is essentieel om deze maatregelen aan te passen aan de specifieke situatie van het pand, met name bij woningen met een beschermde status.

Voor eigenaren, DIY-enthusiast en constructieprofessionals is het belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de technische eisen en de praktische toepassing van bodemwarmtepompen. Dit helpt bij het maken van een duurzame keuze die zowel efficiënt als duurzaam is.

Bronnen

1. Verordening Duurzaamheidslening Wijchen 2017