Kan de ketel in een hybride warmtepomp apart werken zonder de warmtepomp?

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Bij de overgang van een traditionele gasketel naar een duurzamere verwarmingsoplossing, zoals een warmtepomp, is het belangrijk om te begrijpen hoe verschillende systemen precies werken. Een hybride warmtepomp is een combinatie van een warmtepomp en een gasketel, waarbij de warmtepomp de primaire bron van verwarming is en de ketel een ondersteunende rol speelt. Een veelgestelde vraag is: kan de gasketel in een hybride warmtepomp apart werken zonder de warmtepomp? In deze artikel bespreken we de technische mogelijkheden, de werking van een hybride warmtepomp, en of de gasketel daadwerkelijk onafhankelijk van de warmtepomp kan functioneren. Daarnaast bekijken we de praktische toepassing, de voordelen en beperkingen, en de toekomstige ontwikkelingen in het kader van de verplichte overstap naar duurzamere verwarmingsoplossingen in Nederland.

Wat is een hybride warmtepomp en hoe werkt deze?

Een hybride warmtepomp is een verwarmingsinstallatie die bestaat uit twee componenten: een warmtepomp en een gasketel. Deze systemen zijn ontworpen om de voordelen van een warmtepomp te combineren met de betrouwbaarheid van een gasketel. De warmtepomp is verantwoordelijk voor de basisverwarming in de woning, terwijl de gasketel ingezet wordt op koude dagen of bij hoge warmtevraag, zoals bij het opwekken van warm water.

De werking van een hybride warmtepomp is geregeld door een intelligente beheermodule die continu de omstandigheden in de woning en de buitentemperatuur meet. Op basis van deze gegevens kiest het systeem automatisch de meest efficiënte en kosteneffectieve bron van warmte. In de zomer of in tussenseizoenen is de warmtepomp meestal voldoende, terwijl de gasketel inkomt wanneer de warmtepomp niet voldoende warmte kan opwekken of wanneer de warmtevraag hoger is dan de capaciteit van de warmtepomp toelaat.

Deze samenwerking zorgt voor een verminderde gasconsumptie en daarmee ook voor een lagere CO₂-uitstoot en lagere energiekosten in vergelijking met een enkel gasketel.

Kan de gasketel in een hybride warmtepomp zonder warmtepomp werken?

Deze vraag roept een aantal technische en praktische overwegingen op. Om deze in kaart te brengen, moeten we eerst begrijpen hoe de componenten van een hybride warmtepomp met elkaar verbonden zijn en of ze onderling afhankelijk zijn.

1. Technische samenwerking en afhankelijkheid

De gasketel in een hybride warmtepomp is niet volledig onafhankelijk van de warmtepomp. De beheermodule die het systeem stureert, is namelijk ontworpen om zowel de warmtepomp als de gasketel te reguleren en te coördineren. Deze module bepaalt wanneer welk onderdeel ingeschakeld moet worden en hoeveel warmte elk onderdeel moet leveren. Als de warmtepomp ontbreekt of defect is, is het systeem niet meer in staat om de gasketel efficiënt te gebruiken volgens de oorspronkelijke bedoeling van het hybride systeem.

In theorie zou de gasketel in principe kunnen blijven werken zonder de warmtepomp, mits de elektriciteitsvoorziening en de verwarmingsinstallatie in goede staat zijn. Echter, dit betekent niet dat de gasketel in een hybride warmtepomp op dezelfde manier werkt als een losstaande gasketel in een traditionele installatie. De aansturing en de regeling zijn ontworpen voor een hybride systeem, waarin de gasketel een ondersteunende rol speelt.

2. Praktische toepassing en onderhoud

In de praktijk is het niet aanbevolen om de gasketel in een hybride warmtepomp zonder warmtepomp te laten werken. Een aantal redenen:

Energie- en kostenongunstig: De warmtepomp is de hoofdbron van verwarming en heeft een hoger rendement dan een gasketel. Zonder warmtepomp zou de gasketel de volledige warmtevraag van de woning moeten afdekken, wat leidt tot hogere gas- en energiekosten.
Geen optimale regeling: De beheermodule van het hybridesysteem is ontworpen voor samenwerking. Als de warmtepomp ontbreekt, kan het systeem niet meer efficiënt reguleren en kan het leiden tot onnodige verbruik of ongemak in de woning.
Onderhoud en garantie: Het gebruik van de gasketel zonder de warmtepomp kan leiden tot afwijkingen in het systeem. In sommige gevallen kan dit leiden tot beperkte garanties of extra kosten bij onderhoud of reparatie.

3. Alternatieve oplossingen

Als de warmtepomp defect raakt of moet worden vervangen, zijn er twee mogelijke oplossingen:

Tijdelijke herstelling of vervanging van de warmtepomp: In de meeste gevallen is het beter om de warmtepomp zo snel mogelijk te herstellen of te vervangen. Dit zorgt voor een volledig werkend hybridesysteem en voorkomt een terugval naar een traditionele gasketelwerking.
Totale vervanging van het hybridesysteem: Als de warmtepomp niet herstelbaar is en het systeem niet meer optimaal werkt, kan overgegaan worden naar een volledig elektrische warmtepomp of een warmtenetaansluiting. Deze opties zijn duurzamer en voldoen aan de huidige en toekomstige regelgeving.

Wat zijn de voor- en nadelen van een hybride warmtepomp?

Een hybride warmtepomp heeft verschillende voordelen boven een enkele gasketel of een volledig elektrische warmtepomp. Echter, deze keuze heeft ook beperkingen. De volgende overwegingen zijn van belang:

Voordelen van een hybride warmtepomp

Verlaagde gasconsumptie en CO₂-uitstoot: Door de samenwerking tussen gasketel en warmtepomp wordt het gasverbruik met circa 60% gereduceerd, wat gunstig is voor zowel de omgeving als de portemonnee.
Hogere energieefficiëntie: De warmtepomp heeft een hoger rendement dan een gasketel, vooral bij lage buitentemperaturen en in goed geïsoleerde woningen.
Toegankelijker dan volledig elektrische warmtepompen: Een hybride warmtepomp is in de meeste woningen toepasbaar, ook wanneer de isolatie niet perfect is of de radiatoren niet zijn aangepast aan lage aanvoertemperaturen.
Gebruik van bestaande infrastructuur: In de meeste gevallen is het mogelijk om de bestaande gasketel aan te sluiten op een warmtepomp, waardoor de investering beperkt blijft.

Nadelen van een hybride warmtepomp

Afhankelijkheid van elektriciteit: Zowel de warmtepomp als het hybridesysteem werken op elektriciteit. Bij stroomuitval is de verwarming mogelijk niet volledig mogelijk, afhankelijk van de aanwezigheid van een gasgesteunde gasketel.
Beperkte duurzaamheid: Hoewel de gasconsumptie lager is, blijft het systeem afhankelijk van aardgas. Een volledig elektrische warmtepomp is duurzamer, maar vereist vaak aanzienlijke aanpassingen aan de woning.
Hoog investeringsbedrag: Een hybride warmtepomp kost gemiddeld tussen € 6.000 en € 8.000 inclusief installatie, afhankelijk van de keuze voor een nieuwe gasketel of het gebruik van een bestaande ketel.
Niet geschikt voor alle woningen: Een hybride warmtepomp werkt meest efficiënt in woningen met goede isolatie en geschikte afgiftesystemen (zoals vloerverwarming of laagtemperatuurradiatoren).

Wat zijn de alternatieven voor een hybride warmtepomp?

In de toekomst wordt de hybride warmtepomp waarschijnlijk een overgangsoplossing, gezien de verplichting vanaf 2026 om de gasketel te vervangen door een duurzamere verwarmingsoplossing. Volgens de huidige regelgeving zijn hybride warmtepompen tijdelijk toegestaan, maar de richting is duidelijk: volledig elektrische warmtepompen, warmtenetten of duurzamere alternatieven zullen de nieuwe norm worden.

1. Volledig elektrische warmtepomp

Een volledig elektrische warmtepomp is een toekomstige oplossing die volledig onafhankelijk is van gas. Het systeem werkt exclusief op elektriciteit en is daardoor 100% aardgasvrij. Dit type warmtepomp is meest efficiënt in goed geïsoleerde woningen met vloerverwarming of laagtemperatuurradiatoren.

De voordelen van een volledig elektrische warmtepomp zijn duidelijk:

Zero gasverbruik: Geen aardgas gebruikt, wat leidt tot een nul CO₂-uitstoot bij gebruik van groene stroom.
Hogere energieefficiëntie: Omdat het systeem volledig op elektriciteit werkt, kan het gebruik worden geregeld en optimaliseren op basis van stroomprijzen en beschikbare groene stroom.
Lager onderhoud: Een volledig elektrische warmtepomp vereist in de regel minder onderhoud dan een hybride systeem.

Echter, dit type warmtepomp vereist aanzienlijke aanpassingen aan de woning, zoals het installeren van vloerverwarming of het vervangen van radiatoren. Bovendien kan het rendement dalen bij lage buitentemperaturen of bij hoge warmtevraag.

2. Warmtenet

Een warmtenet is een collectieve verwarmingsoplossing waarbij woningen aangesloten worden op een centrale warmtebron, zoals een geothermische bron of een industriële restwarmteinstallatie. De warmte wordt via een netwerk van leidingen geleverd aan huishoudens. Dit type systeem is gunstig voor gemeenschappen of buurten die gezamenlijk duurzame verwarming willen realiseren.

De voordelen van een warmtenet zijn:

Duurzame en centrale warmtebron: Geen individuele warmtepompen of gasketels nodig.
Laag onderhoud: De infrastructuur wordt door een beheerder onderhouden.
Schaalbaar en toekomstgericht: Warmtenetten zijn flexibel en kunnen worden uitgebreid naarmate de vraag groeit.

Een nadeel is dat het aanleggen van een warmtenet aanzienlijke investeringen en tijd vereist. In veel gevallen duurt het jaren voordat een warmtenet beschikbaar is voor particuliere huishoudens.

3. Overige alternatieven

Daarnaast zijn er ook andere duurzame verwarmingsoplossingen, zoals:

Zonne-energie: Het gebruik van zonnepanelen in combinatie met een warmtepomp of opslaginstallatie.
Biomassa: Het gebruik van hout of ander biologisch materiaal als brandstof voor verwarming.
Stadswarmte: In sommige steden is er al een warmtenet beschikbaar dat direct op schaal kan worden uitgebreid.

Hoewel deze alternatieven beschikbaar zijn, zijn ze in de praktijk minder geschikt voor individuele huishoudens dan een hybride of volledige warmtepomp.

Wat zijn de juridische en regelgevende aspecten?

In Nederland is er een duidelijke richting vanaf 2026: de gasketel wordt verboden en moet worden vervangen door een duurzamere verwarmingsoplossing. Dit is geregeld in de Nationale Verwarmingsovergangsregeling (NVOR), die bepaalt welke systemen toegestaan zijn en welke uitzonderingen gelden.

Hybride warmtepompen zijn voorlopig toegestaan, omdat ze een overgangsoplossing bieden. Echter, vanaf 2026 is de gasketel volledig verboden en moeten eigenaren een volledig elektrische warmtepomp of een alternatieve oplossing kiezen.

Uitzonderingen

Er zijn enkele situaties waarin de verplichting om een gasketel te vervangen niet van toepassing is:

Monumentale woningen: Eigenaars van monumentale woningen zijn in sommige gevallen vrijgesteld van de verplichting, mits de renovatie niet mogelijk is zonder schade aan het monument.
Appartementen: Eigenaars van appartementen zijn afhankelijk van goedkeuring van een Vereniging van Eigenaren en kunnen soms niet op eigen initiatief een verwarmingsinstallatie vervangen.
Rechtstreeks ongunstige financiële verhoudingen: Wanneer de terugverdientijd van een warmtepomp langer is dan zeven jaar, is de verplichting niet van toepassing.
Collectieve oplossingen: Wanneer een gemeente binnen tien jaar overstapt op een warmtenet, is de verplichting voor huishoudens die in het netwerk terechtkomen niet van toepassing.
Technische beperkingen: Wanneer er geen ruimte is voor een warmtepomp of wanneer er geluidsoverlast optreedt die niet binnen de toegestane grenzen ligt, kan de verplichting worden uitgesteld.

Een hybride warmtepomp kan dus voorlopig nog worden gebruikt, maar vanaf 2026 moet de gasketel definitief worden vervangen. Eigenaren moeten zich daarom al op de toekomst voorbereiden.

Wat is de invloed op de waarde van de woning?

De keuze voor een hybride warmtepomp of een volledig elektrische warmtepomp heeft een directe invloed op de marktwaarde van de woning. In de huidige realiteit is een woning met een hybride warmtepomp aantrekkelijker voor kopers dan een woning met een gasketel. Dit komt doordat:

Energiekosten lager zijn.
De woning duurzamer is.
De woning toekomstbestendig is.

Echter, vanaf 2026 zal de markt zich vollständig richten op woningen met volledig elektrische warmtepompen of aangesloten op een warmtenet. Een woning met een hybride warmtepomp kan dan nog steeds een goede waarde behouden, maar een woning met een gasketel zal niet meer verkoopbaar zijn.

Conclusie

De vraag "kan de ketel in een hybride warmtepomp apart werken zonder de warmtepomp" is in de praktijk niet aanbevolen of technisch efficiënt. Hoewel de gasketel in theorie nog zou kunnen functioneren zonder de warmtepomp, is de samenwerking van beide onderdelen essentieel voor het optimaal functioneren van het hybridesysteem. De gasketel speelt een ondersteunende rol en is niet ontworpen om de volledige warmtevraag van de woning te dekken.

Voor eigenaars is het belangrijk om bewust te kiezen voor een hybride warmtepomp of een volledig elektrische warmtepomp, afhankelijk van de situatie van de woning en de toekomstige regelgeving. Een hybride warmtepomp is een overgangsoplossing die tijdelijk toegestaan is, maar vanaf 2026 moet de gasketel volledig worden vervangen. Eigenaren moeten zich daarom al op de toekomst voorbereiden en eventueel overwegen om nu al een volledig elektrische warmtepomp aan te schaffen.

De keuze voor een duurzamere verwarmingsoplossing heeft niet alleen gunstige financiële gevolgen, maar ook positieve impact op de marktwaarde van de woning en de duurzaamheid van de woning in de toekomst.