Ventilatie en warmtepomp in de keuken: energiezuinig verhitten en ventileren

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

In het kader van energiebesparing en duurzaamheid wordt steeds vaker aandacht besteed aan de combinatie van ventilatie en warmtepomp in de keuken. Voorheen werd mechanische ventilatie gebruikt om de luchtkwaliteit in ruimtes zoals de keuken te verbeteren, maar dit had het nadeel dat veel warmte verloren ging via de afgevoerde lucht. Door het gebruik van een warmtepomp in combinatie met ventilatie wordt deze warmte gedeeltelijk of volledig terug gewonnen, waardoor de energie-efficiëntie aanzienlijk toeneemt. In deze artikel zullen we ingaan op de technische aspecten, de werking, de voordelen en de praktische toepassing van ventilatie in combinatie met een warmtepomp, met een focus op de keuken.

Werking van ventilatie in combinatie met warmtepomp

1. Mechanische ventilatie en warmteterugwinning

Ventilatie in de keuken kan op verschillende manieren werken. Een veelgebruikte oplossing is mechanische ventilatie met warmteterugwinning (WTW). Dit systeem zorgt ervoor dat de lucht die uit de keuken wordt afgevoerd, nog warmte kan afstaan aan de verse buitenlucht die naar binnen wordt geblazen. Zo wordt de temperatuur van de instromende lucht verhoogd, terwijl de luchtkwaliteit in de woning wordt verbeterd.

De werking van een WTW-systeem in de keuken kan bijvoorbeeld via een centrale afzuiger worden gerealiseerd, zoals bij de Inventum Spaarpomp. Dit systeem bestaat uit een warmtepomp die de warmte uit de afgevoerde lucht teruggewint en deze gebruikt om het CV-water op te warmen of om het in te blazen in andere ruimtes. Het systeem heeft bijvoorbeeld slechts één 16 cm-dakdoorvoer nodig en geen aparte buitenunit, wat het geschikt maakt voor retrofits in oude woningen.

2. Ventilatietype C en D

Er zijn verschillende ventilatiesystemen die in combinatie met een warmtepomp worden toegepast. Ventilatietype C gebruikt een mechanische afvoer van lucht via kanalen in ruimtes zoals de keuken, badkamer en toilet, terwijl de verse lucht natuurlijk wordt ingelaten via kieren, ramen of roosters. Bij ventilatietype D is zowel de toevoer als de afvoer mechanisch, wat betekent dat verse lucht actief wordt aangezogen en verspreid over de woning, terwijl de vervuilde lucht via kanalen wordt afgevoerd. Beide systemen kunnen worden uitgerust met warmteterugwinning, waarbij de warmte uit de afgevoerde lucht wordt gebruikt om de instromende lucht te verwarmen.

3. Warmtepomp met afvoer naar buiten

Een warmtepomp die in combinatie met ventilatie werkt in de keuken, kan de warmte uit de afgevoerde lucht gebruiken om het CV-water op te warmen of om het in te blazen in andere ruimtes. Het rendement van zo’n systeem wordt vaak gemeten in COP (Coefficient of Performance), wat aangeeft hoeveel warmte het systeem produceert ten opzichte van het opgenomen elektrische vermogen. Bijvoorbeeld een warmtepomp met een COP van 5 produceert 5 kW aan warmte bij een opgenomen vermogen van 1 kW.

De Inventum Spaarpomp is een voorbeeld van zo’n systeem. Het heeft een opgenomen vermogen van 0,3 kW en een COP van 5,0, wat resulteert in een warmteopbrengst van tot 1,7 kW. Deze warmte kan op verschillende manieren worden gebruikt, bijvoorbeeld om CV-water op te warmen of om lucht te verwarmen die in andere ruimtes wordt ingeblazen.

4. Praktische voorbeelden

In praktijkgebruik is het soms mogelijk om een zelfgemaakte oplossing toe te passen. Een gebruiker beschreef bijvoorbeeld hoe hij een dubbele buis aan zijn afzuigkap aangebracht had. De binnenbuis dient als afvoer en draagt de warmte over aan de buitenbuis, waarbij verse buitenlucht opgewarmd wordt en boven de keukenkastjes ingeblazen wordt. Deze aanpassing leidde tot een verbetering van de luchtkwaliteit, omdat de woonruimte niet volledig leeggezogen werd en de warmtepomp minder hard hoefde te werken.

Een belangrijk aspect bij deze soort oplossingen is het rendement. De warmtewisselaar in een zelfgemaakte oplossing is meestal minder efficiënt dan die in commerciële systemen. Daarom is het aan te raden om professionele systemen te kiezen, die op maat zijn ontworpen voor een optimale warmteterugwinning.

Voordelen van ventilatie in combinatie met warmtepomp

1. Energiebesparing

Een van de grootste voordelen van het combineren van ventilatie en warmtepomp in de keuken is energiebesparing. Normale ventilatie zorgt ervoor dat warme lucht uit de woning verdwijnt, wat leidt tot verhoogde verwarmingskosten. Door warmteterugwinning te gebruiken, wordt deze warmte gedeeltelijk teruggebracht in de woning, waardoor het verwarmingsverbruik kan worden verminderd. In het geval van een warmtepomp met een COP van 5, wordt er dus 5 keer zoveel warmte teruggebracht als het opgenomen elektrische vermogen.

2. Verbeterde luchtkwaliteit

Ventilatie is essentieel om de luchtkwaliteit in de keuken te verbeteren, vooral bij het koken of het gebruik van olie. Een mechanisch ventilatiesysteem zorgt ervoor dat vervuilde lucht wordt afgevoerd en vervangen door verse lucht. In combinatie met een warmtepomp wordt bovendien de temperatuur van de instromende lucht verhoogd, waardoor het comfort in de woning toeneemt.

3. Duurzame verwarming

Een warmtepomp die in combinatie met ventilatie wordt gebruikt, is een duurzame oplossing voor verwarming. Het systeem maakt gebruik van de warmte uit de afgevoerde lucht om het CV-water op te warmen of om lucht te verwarmen. Dit vermindert het aangewend van fossiele brandstoffen, zoals aardgas, en draagt bij aan het verlagen van CO2-uitstoot.

4. Flexibiliteit in installatie

Een warmtepomp in combinatie met ventilatie biedt veel flexibiliteit in de installatie. Het is mogelijk om een centrale afzuiger te gebruiken met warmteterugwinning of om decentrale systemen te kiezen. Dit laat toe om het systeem aan te passen aan de specifieke omstandigheden van de woning, zoals het aanwezige bouwvolume of de mogelijke locaties voor het installeren van een WTW-unit.

Praktische toepassing in de keuken

1. Installatie van een WTW-systeem in de keuken

In een jaren 70-woning met hoge plafonds en beperkte mogelijkheden voor retrofitting, is het soms mogelijk om een WTW-unit boven het toilet of in een kast te installeren. Dit is een efficiënte manier om de luchtkwaliteit te verbeteren zonder grote bouwwerken te moeten uitvoeren. De lucht die in de keuken wordt afgevoerd, kan worden gebruikt om de instromende lucht te verwarmen, terwijl de lucht die in andere ruimtes wordt ingeblazen, comfortabel blijft.

2. Centrale afzuiger met warmteterugwinning

Een centrale afzuiger met warmteterugwinning, zoals de Ecolution Modul-Air van Inventum, is een populaire keuze voor woningen waarbij geïntegreerde ventilatie gewenst is. Dit systeem kan worden uitgerust met meerdere afmontmogelijkheden, waaronder een ‘full-electric’-modus. Dit betekent dat de warmte die uit de afgevoerde lucht wordt teruggewonnen, volledig elektrisch kan worden gebruikt, wat het systeem geschikt maakt voor woningen die volledig aardgasvrij willen worden.

3. Decentrale oplossingen

Niet altijd is een centrale ventilatiesystem het meest efficiënte. In sommige gevallen is het beter om decentrale WTW-units te kiezen, bijvoorbeeld in de keuken, de badkamer en de wc. Deze units zijn kleiner in volume en kunnen makkelijk worden geïnstalleerd zonder dat er dubbele buizen of grote bouwwerken nodig zijn. Deze oplossing is vooral geschikt voor woningen met beperkte bouwruimte of oude constructies.

4. Condensafvoer en accessoires

Bij het installeren van een warmtepomp in combinatie met ventilatie is het belangrijk om rekening te houden met de condensafvoer. Een warmtepomp creëert veel condens tijdens het proces, en als deze niet correct wordt afgevoerd, kan het leiden tot natte vloeren of andere problemen. Daarom is het aan te raden om een professionale afvoer te installeren.

Daarnaast zijn er accessoires die het gebruik van een warmtepomp en ventilatiesysteem comfortabeler maken. Bijvoorbeeld silent blocks om trillingen te dempen, of warmtepompbeugels voor de buitenunit. Deze accessoires zorgen voor minder lawaai en meer veiligheid, vooral bij zwaardere warmtepompen.

Conclusie

Het combineren van ventilatie en warmtepomp in de keuken is een efficiënte en duurzame oplossing voor energiebesparing en verbeterde luchtkwaliteit. Met systemen zoals een WTW-unit of een centrale afzuiger met warmteterugwinning kan warmte uit de afgevoerde lucht worden gebruikt om de instromende lucht te verwarmen of om het CV-water op te warmen. Dit vermindert het energieverbruik en draagt bij aan een comfortabelere leefomgeving.

Er zijn verschillende ventilatiesystemen beschikbaar, zoals systeem C, D of E, die kunnen worden uitgerust met warmteterugwinning. Ook is het mogelijk om decentrale oplossingen te kiezen, wat geschikt is voor woningen met beperkte bouwruimte of oude constructies. Het installeren van een warmtepomp in combinatie met ventilatie vereist echter wel aandacht voor condensafvoer en accessoires om het systeem optimaal te laten werken.

Voor een professionale installatie is het aan te raden om contact op te nemen met een ervaren installateur, die een maatwerkoplossing kan bieden die aansluit bij de specifieke omstandigheden van de woning.