Kosten en voordelen van een grondwarmtepomp in een bestaande woning

De transitie naar duurzame energie is een van de belangrijkste trends in de bouw- en renovatiebranche. Voor eigenaren van bestaande woningen is het installeren van een grondwarmtepomp een aantrekkelijke oplossing om het energieverbruik te verlagen, CO₂-uitstoot te beperken en langere termijn een rendement te behalen. Echter, de investering in een grondwarmtepomp is aanzienlijk en vereist een goed overzicht van de kosten, het rendement en de voorwaarden voor een efficiënte installatie. In dit artikel geven we een gedetailleerde uitleg over de kosten van een grondwarmtepomp in een bestaande woning, op basis van actuele informatie uit betrouwbare bronnen.

Wat is een grondwarmtepomp en hoe werkt het?

Een grondwarmtepomp, ook bekend als geothermische warmtepomp, maakt gebruik van de constante temperatuur van de ondergrond om warmte op te wekken. Deze warmtepomp kan op twee manieren worden geïnstalleerd: via een horizontaal buizenstelsel of een verticaal boringssysteem. De keuze tussen deze varianten hangt af van de beschikbare terreinoppervlakte en de bodemeigenschappen.

• Horizontale grondwarmtepomp
  Bij een horizontale installatie worden buizen in de grond gelegd op een diepte van 1,5 tot 2 meter. Dit vereist een aanzienlijke terreinoppervlakte en is daarom meestal geschikt voor woningen met een grote tuin of weiland.

• Verticale grondwarmtepomp
  Bij een verticale installatie worden boorputten gemaakt op een diepte van 40 tot 100 meter. Deze methode is geschikt voor woningen met kleine tuinen of waar het terrein niet geschikt is voor horizontale boringen.

Hoewel de installatie van een grondwarmtepomp arbeidsintensief is, heeft het systeem een hoge efficiëntie en levert het in de loop van de jaren een aanzienlijke energiebesparing op. De warmtepomp verplaatst warmte uit de grond naar het huishouden, waardoor het mogelijk is om het huis te verwarmen en warm water te leveren zonder gebruik van gas.

Kosten van een grondwarmtepomp in een bestaande woning

De kosten van een grondwarmtepomp variëren sterk afhankelijk van het type installatie (horizontaal of verticaal), de grootte van het systeem, de complexiteit van de installatie en de eventuele nodige voorbereidingen van de woning. Hieronder geven we een overzicht van de gemiddelde kosten op basis van de meest actuele informatie.

Deze kosten zijn richtwaarden en kunnen afwijken afhankelijk van de locatie, de omvang van de woning, de technologie en de kwaliteit van de installatie. Bovendien zijn subsidies beschikbaar die de investering aanzienlijk kunnen verlagen.

Invloed van subsidies op de investering

De overheid biedt subsidies aan om de overgang naar duurzame verwarmingssystemen te stimuleren. Voor grondwarmtepompen zijn er verschillende subsidies beschikbaar, waaronder:

• Warmtepompsubsidie (RVO)
  De Rijksdienst voor Wegverkeer (RVO) biedt subsidies aan voor de installatie van warmtepompen. De subsidiebedragen variëren afhankelijk van het type warmtepomp en de omvang van het project. Voor grondwarmtepompen is de subsidie gemiddeld tussen € 1.950 en € 4.200.

• Energiezuinig Verwarmen (EzV)
  Deze subsidie is gericht op woningen die zijn geïsoleerd en waar de verwarming wordt vervangen door een duurzamer alternatief. De subsidies kunnen tot 30% van de totale investering bedragen, afhankelijk van het energieverbruik van de woning en de maatregelen die worden genomen.

Een voorbeeld: een verticale grondwarmtepomp kost ongeveer € 24.000. Met een subsidie van € 4.200 daalt de werkelijke investering naar € 19.800. In combinatie met de mogelijkheid om de warmtepomp met zonnepanelen te combineren, kan de terugverdientijd van het systeem behoorlijk worden verkort.

Invloed van de woningopbouw op de kosten en efficiëntie

Hoewel een grondwarmtepomp in principe geschikt is voor elke bestaande woning, is het belangrijk dat de woning goed is geïsoleerd. Een slecht geïsoleerde woning heeft immers meer energie nodig om op temperatuur te blijven, wat het rendement van de warmtepomp vermindert. Hieronder een overzicht van de voorwaarden die een rol spelen:

1. Isolatie van muren, dak en vloer
   De muren, het dak en de vloeren van de woning moeten minimaal voldoen aan de huidige bouwtechnische eisen (BTO-norm). Goede isolatie zorgt ervoor dat er minder warmteverlies optreedt en de warmtepomp minder hard hoeft te werken.

2. Isolerende ramen en kozijnen
   De ramen moeten voorzien zijn van HR++ of tripel glas. Dit verminderd het warmteverlies aanzienlijk en draagt bij aan een efficiënter warmtepompsysteem.

3. Ruimte voor de apparatuur
   Zowel binnen als buiten moet voldoende ruimte zijn voor de installatie van de warmtepompapparatuur. Dit is van belang om de technische prestaties van het systeem niet te beïnvloeden.

4. Geluidsoverlast en regelgeving
   Sinds 2021 zijn er nieuwe regels in werking getreden die het geluidsniveau van warmtepompen beperken. In de praktijk betekent dit dat er minder geluidsoverlast optreedt, vooral bij verticale installaties. Bij horizontale installaties is het noodzakelijk om rekening te houden met de afstand tot buurhuisjes.

Een grondwarmtepomp die in een goed geïsoleerde woning is geïnstalleerd, levert een hoger rendement en een kortere terugverdientijd dan een warmtepomp in een slecht geïsoleerde woning. Daarom is het verstandig om eerst eventuele isolatieverbeteringen uit te voeren voordat de warmtepomp wordt geïnstalleerd.

Terugverdientijd en energiebesparing

De terugverdientijd van een grondwarmtepomp is een belangrijk aspect bij het bepalen van de haalbaarheid van de investering. In de praktijk variëren deze terugverdientijden afhankelijk van de prijs van elektriciteit, gas, de isolatiegraad van de woning en de omvang van het warmtepompsysteem.

Een voorbeeld berekening:

• Huidige energiekosten (gas en elektriciteit): € 3.215 per jaar
• Nieuwe energiekosten met warmtepomp: € 2.488 per jaar
• Jaarlijkse besparing: € 727 per jaar

Op basis van deze gegevens kan de investering in een warmtepomp in ongeveer 25 tot 30 jaar worden terugverdiend. Wanneer subsidies worden gecombineerd met zonnepanelen, kan deze terugverdientijd tot 15 jaar verkort worden.

Bij een grondwarmtepomp is de investering groter dan bij andere warmtepompsoorten, maar is het rendement over de langere termijn aanzienlijk. Vooral in koude winters is de efficiëntie van een grondwarmtepomp hoger dan die van een lucht-water warmtepomp, die afhankelijk is van de buitentemperatuur.

Voordelen van een grondwarmtepomp

Naast de energiebesparing en de subsidies zijn er nog andere voordelen die een grondwarmtepomp aantrekkelijk maken voor eigenaren van bestaande woningen:

1. Duurzame energieopwekking
   Een grondwarmtepomp maakt gebruik van de constante temperatuur van de ondergrond, wat een milieuvriendelijke oplossing biedt in vergelijking met gasverwarming.

2. Minder onderhoud nodig
   Tegenover gasverwarming staat dat een grondwarmtepomp minder onderhoud vereist. Het systeem heeft geen brandstof nodig en werkt elektrisch, wat minder slijtage veroorzaakt.

3. Langere levensduur
   Een goed geïnstalleerde grondwarmtepomp heeft een levensduur van 25 tot 30 jaar. De buizen in de grond kunnen zelfs tientallen jaren meegaan zonder vervanging.

4. Stille werking
   Een grondwarmtepomp produceert weinig geluid, vooral bij verticale installaties. Dit maakt het systeem geschikt voor woningen in dichtbebouwde gebieden of nabij buurhuisjes.

5. Toekomstbestendigheid
   Aangezien de overheid richting gaat naar een all-electric energievoorziening, is een warmtepomp een toekomstbestendige investering. Een grondwarmtepomp is geschikt voor het verwerken van zonnestroom en kan worden ingezet in een volledig elektrisch huishouden.

Nadele of beperkingen

Ondanks de voordelen zijn er ook beperkingen en uitdagingen die bij de keuze van een grondwarmtepomp moeten worden meegenomen.

1. Hoog investeringsbedrag
   De installatie van een grondwarmtepomp is een kostenintensieve investering. Bij verticale installaties zijn de kosten het hoogst vanwege de boringen en het materiaal.

2. Voorbereidende werkzaamheden
   Het is belangrijk dat de woning goed is geïsoleerd voordat de warmtepomp wordt geïnstalleerd. Dit betekent dat er extra werkzaamheden kunnen zijn nodig, zoals isolatieverbeteringen of het vervangen van ramen.

3. Bodemonderzoek
   Voordat een grondwarmtepomp kan worden geïnstalleerd, is vaak een bodemonderzoek nodig. Dit is vooral belangrijk bij verticale installaties om te bepalen of de ondergrond geschikt is voor boringen.

4. Beperkte toepassing bij extreme winters
   In extreme koude winters kan een grondwarmtepomp minder efficiënt werken, vooral bij systemen die volledig op elektriciteit werken. In dergelijke gevallen is het noodzakelijk om extra verwarming aan te schakelen.

5. Tijdens de installatie is er onderbreking van het huishouden
   De installatie van een grondwarmtepomp kan enkele weken duren, afhankelijk van de omvang van de bouwwerkzaamheden. Dit kan leiden tot een tijdelijke onderbreking van het normale huishouden.

Vergelijking met andere warmtepompsoorten

Een grondwarmtepomp is niet de enige optie voor duurzame verwarming. Andere soorten warmtepompen, zoals lucht-water en hybride warmtepompen, zijn ook beschikbaar. Een overzicht van de kenmerken en kosten van deze systemen:

De keuze tussen deze systemen hangt af van de situatie van de woning, de voorkeuren van de eigenaar en de beschikbare subsidies.

Conclusie

De installatie van een grondwarmtepomp in een bestaande woning is een aanzienlijke investering, maar het biedt op de lange termijn een aanzienlijke energiebesparing en een milieuvriendelijke oplossing voor de verwarming. De kosten variëren afhankelijk van het type installatie, de omvang van de woning en de voorbereidende werkzaamheden. Door subsidies en een goed geïsoleerde woning kan de investering behoorlijk worden verlaagd en de terugverdientijd verkort.

Hoewel een grondwarmtepomp meer kost dan andere warmtepompsoorten, biedt het een hogere efficiëntie, een langere levensduur en een betere toekomstbestendigheid. Voor eigenaren die op zoek zijn naar een duurzame oplossing voor hun verwarmingssysteem is een grondwarmtepomp een serieuze optie, mits de voorwaarden voor de installatie voldaan zijn.

Bronnen

1. Bobex.nl – Warmtepomp in bestaande woning
2. Warmtepompenadvies.nl – Kosten warmtepomp
3. Van Langen – Warmtepomp kosten
4. Duurzaamheidsvergelijker.nl – Grond-water warmtepomp
5. Slimster.nl – Grond-water warmtepomp