Blokverwarming versus warmtepomp: wanneer is een vervanging haalbaar?

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

De keuze tussen blokverwarming en warmtepomp is voor veel woningeigenaren een cruciale beslissing, vooral in het licht van de plannen om aardgas te elimineren uit het woningbouwsektor. In dit artikel worden de mogelijkheden en beperkingen van het vervangen van blokverwarming door een warmtepomp besproken, op basis van de beschikbare informatie over het functioneren van beide systemen, de voordelen en nadelen, en de rol van overheidsbeleid in de toekomst.

Inleiding

Blokverwarming is een collectieve verwarmingsoplossing waarbij meerdere woningen worden verwarmd via een centrale warmtebron. Dit kan een gasgestookte cv-ketel zijn of een aansluiting op een warmtenet. In tegenstelling tot individuele verwarmingsinstallaties, zoals een warmtepomp, is blokverwarming gecentraliseerd, wat betekent dat er slechts één eigenaar is van de installatie. Dit heeft consequenties voor de flexibiliteit, het onderhoud, en de mogelijkheid om over te stappen op alternatieve verwarmingsmethoden.

Een warmtepomp is een alternatieve verwarmingsoplossing die geen aardgas gebruikt en dus een duurzamere optie is. Vooral vanaf 2026 wordt verwacht dat warmtepompen de nieuwe norm zullen worden, zoals aangekondigd door woonminister Hugo de Jonge. Toch zijn er uitzonderingen gemaakt voor bepaalde situaties, zoals woningen met monumentale status of woningen die binnen tien jaar op een warmtenet worden aangesloten.

In de context van deze overgang van aardgas naar duurzamere oplossingen, is de vraag gerechtvaardigd: Is het mogelijk om blokverwarming te vervangen door een warmtepomp? Dit artikel beoogt antwoord te geven op deze vraag, op basis van de beschikbare informatie over beide systemen en de huidige beleidsrichting.

Wat is blokverwarming?

Blokverwarming is een verwarmingsmethode waarbij meerdere woningen worden aangesloten op één centrale warmtebron. Deze centrale bron kan bestaan uit een gasgestookte cv-ketel of een aansluiting op een warmtenet. Het warme water uit deze centrale bron wordt via leidingen naar de afzonderlijke woningen geleid. Elke woning beschikt over een afleverset met een warmtewisselaar die het warme water door de radiatoren of warmwaterinstallaties in het huis leidt.

Voordelen van blokverwarming zijn onder andere:

Energie-efficiëntie: Door het gebruik van een centrale installatie is het mogelijk om warmte efficiënter te distribueren.
Lage onderhoudskosten per woning: Aangezien de installatie gecentraliseerd is, hoeft elk individu geen eigen cv-ketel te onderhouden.
Minder verantwoordelijkheid voor woningeigenaar: Het onderhoud van de centrale installatie valt onder verantwoordelijkheid van één eigenaar.

Nadelen zijn:

Beperkte keuzevrijheid: De woningeigenaar heeft geen keuze over de leverancier of de manier van verwarmen.
Mogelijke afhankelijkheid van aardgas: Als de centrale bron op gas werkt, is er geen directe duurzaamheid.
Onderhoud en reparaties door één partij: Reparaties of vervangingen van onderdelen worden beheerd door één partij, wat minder flexibiliteit biedt.

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een technologie die warmte uit de omgeving (lucht, bodem of water) haalt en gebruikt om een woning te verwarmen. In tegenstelling tot een gasgestookte cv-ketel, werkt een warmtepomp op elektriciteit en produceert dus geen CO2-uitstoot bij het verwarmen van de woning. Er zijn twee soorten warmtepompen:

Volledig elektrische warmtepomp (all-electric): Vervangt de cv-ketel volledig.
Hybride warmtepomp: Werkt samen met een gasgestookte cv-ketel, waarbij de warmtepomp de primaire verwarmingsbron is en de cv-ketel gebruikt wordt bij extra warmtebehoefte.

Voordelen van warmtepompen zijn:

Duurzaamheid: Geen aardgasverbruik, minder CO2-uitstoot.
Flexibiliteit: De woningeigenaar heeft controle over de installatie en kan kiezen voor groene stroom.
Toekomstgericht: Vanaf 2026 wordt een warmtepomp (hybride of all-electric) de norm.

Nadelen zijn:

Hogere aanschafkosten: Warmtepompen zijn duurder dan traditionele cv-ketels.
Afhankelijk van elektriciteit: De warmtepomp werkt alleen als er elektriciteit beschikbaar is.
Vereist goede isolatie: Voor een warmtepomp is het essentieel dat de woning goed geïsoleerd is om het energieverbruik te beperken.

Is het vervangen van blokverwarming door een warmtepomp mogelijk?

Het vervangen van blokverwarming door een warmtepomp is een complexe beslissing die afhankelijk is van meerdere factoren. In het licht van de beschikbare informatie uit de bronnen, zijn er enkele belangrijke overwegingen.

1. Beperkingen van blokverwarming

Een blokverwarmingssysteem is gecentraliseerd en grotendeels niet aanpasbaar aan individuele wensen van woningeigenaren. Omdat de centrale installatie onder verantwoordelijkheid van één partij staat, is het vaak niet mogelijk om deze direct te vervangen door een individuele warmtepompinstallatie. Dit betekent dat een woningeigenaar meestal geen directe invloed heeft op de manier waarop de woning wordt verwarmd.

Daarnaast zijn er situaties waarin de centrale installatie op gas werkt, wat in tegenspraak is met de plannen om aardgas af te schaffen. In dergelijke gevallen is het belangrijk om te overwegen of het mogelijk is om de centrale bron te vervangen of om over te stappen op een warmtenet, een alternatieve duurzame oplossing.

2. Mogelijkheid van hybride systemen

Een hybride warmtepomp is een mogelijke tussenoplossing voor woningen die momenteel op een blokverwarmingssysteem staan. In een hybride systeem werkt de warmtepomp samen met de bestaande cv-ketel. Dit kan betekenen dat de warmtepomp de primaire verwarmingsbron wordt, terwijl de cv-ketel gebruikt wordt bij extra warmtebehoefte. Echter, dit vereist dat de centrale installatie aangepast kan worden om een hybride systeem mogelijk te maken, wat niet altijd het geval is.

Minister Hugo de Jonge heeft aangekondigd dat vanaf 1 januari 2026 hybride warmtepompen standaard kunnen worden gebruikt, met uitzonderingen voor woningen met monumentale status of woningen die binnen tien jaar op een warmtenet worden aangesloten. Dit betekent dat voor een deel van de woningen het gebruik van een hybride warmtepomp mogelijk is, maar niet voor alle woningen.

3. Overstap op een warmtenet

Een alternatieve oplossing is het aansluiten van een woning op een warmtenet. In regio’s zoals Drechtsteden is een warmtenet een veelvoorkomende manier om van het aardgas af te halen. Een warmtenet is een netwerk van leidingen onder de grond waar warm water doorheen stroomt, dat vervolgens naar de woning wordt geleid en gebruikt wordt voor verwarmen en warm water.

Een warmtenet heeft voorkeur boven elektrische warmtepompen in bepaalde wijken vanwege de lagere kosten en de efficiëntere warmtedistributie. Het is echter belangrijk om te overwegen of de woning op een warmtenet aansluitbaar is. Niet elke woning is geschikt voor aansluiting op een warmtenet, en het is afhankelijk van de infrastructuur in de regio.

4. Technische beperkingen

Een belangrijke technische beperking bij het vervangen van blokverwarming door een warmtepomp is dat de woning goed geïsoleerd moet zijn. Warmtepompen werken efficiënter in goed geïsoleerde woningen, waar minder warmte verloren gaat. Als een woning slecht geïsoleerd is, kan het energieverbruik van de warmtepomp aanzienlijk stijgen, wat de duurzaamheid en het rendement ondermijnt.

Daarnaast is het belangrijk om te controleren of de woning geschikt is voor een warmtepompinstallatie. Niet elke woning is technisch geschikt voor het aansluiten van een warmtepomp, en sommige woningen vereisen extra aanpassingen aan de verwarmingsinstallatie.

5. Financiële overwegingen

Het vervangen van blokverwarming door een warmtepomp kan relatief duur zijn. Een warmtepomp is een aanzienlijke investering, en de aanschafkosten zijn hoger dan die van een traditionele cv-ketel. Echter, er zijn subsidies beschikbaar voor woningen die overstappen op een duurzamere verwarmingsoplossing, wat de aanschafkosten kan verlagen.

Ook is het belangrijk om te overwegen dat de onderhoudskosten van een warmtepomp lager zijn dan die van een cv-ketel. Aangezien een warmtepomp langer meegaat dan een gasgestookte cv-ketel en minder onderhoud nodig heeft, kan het op de lange termijn een goedkope oplossing zijn.

Conclusie

Het vervangen van blokverwarming door een warmtepomp is een complexe beslissing die afhankelijk is van meerdere factoren. Aangezien blokverwarming gecentraliseerd is en grotendeels niet aanpasbaar is aan individuele wensen, is het vaak niet mogelijk om direct over te stappen op een individuele warmtepompinstallatie. Echter, er zijn alternatieve oplossingen beschikbaar, zoals hybride warmtepompen of aansluiting op een warmtenet.

De keuze voor een warmtepomp is een duurzame en toekomstgerichte oplossing, maar vereist wel dat de woning goed geïsoleerd is en technisch geschikt is voor een warmtepompinstallatie. Daarnaast zijn er financiële overwegingen, zoals de aanschafkosten en eventuele subsidies.

Voor woningeigenaren die overwegen om over te stappen van blokverwarming naar een warmtepomp, is het raadzaam om eerst te controleren of de woning geschikt is voor een warmtepompinstallatie, en of subsidies beschikbaar zijn voor een dergelijke overgang. Bovendien is het belangrijk om te overwegen of het verstandiger is om over te stappen op een warmtenet, een alternatieve duurzame oplossing die in sommige regio’s beter geschikt is.