Geluidsoverlast door warmtepompen: Problemen, oplossingen en wettelijke kaders

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Warmtepompen worden steeds vaker ingezet als duurzame alternatief voor traditionele verwarmingsinstallaties. Ze zijn efficiënt, milieuvriendelijk en kunnen zowel verwarmen als koelen. Toch zijn warmtepompen niet zonder nadelen. Een van de voornaamste problemen die eigenaren van woningen en omwonenden tegenkomen, is geluidsoverlast. In dit artikel bespreken we op basis van recente casussen, onderzoeken en expertmeningen hoeveel geluid warmtepompen in werkelijkheid produceren, welke problemen daardoor kunnen ontstaan en wat er gedaan kan worden om geluidsoverlast te voorkomen of te beheersen.

Het artikel is gericht op woningeigenaren, bouwprofessionalen en woningbouwbedrijven die actueel willen blijven op dit terrein en de gevolgen van geluidsoverlast door warmtepompen willen begrijpen. De informatie is gebaseerd op recente publicaties, juridische beslissingen en technische gegevens uit betrouwbare bronnen.

Geluidsoverlast en woningwaardigheid

Geluidniveaus en hun impact

Volgens een rapport uit 2022, geluidsoverlast door warmtepompen is een groeiend probleem, vooral in dichtbebouwde steden. Een warmtepomp produceert gemiddeld geluid op een niveau van 60 tot 70 decibel (dB), wat gelijk is aan de geluidsniveaus van auto’s die op 15 meter afstand voorbijkomen. Dit geluid is continu en kan uren, dagen of zelfs weken aanhouden, afhankelijk van de omstandigheden.

Hoewel dit geluidniveau niet extreem hoog is, is het vanwege zijn continuïteit en de aard ervan (zoemend en brommend) vaak storend. Omdat het geluid niet natuurlijk is, valt het op en kan het leiden tot verstoord slapen, concentratieproblemen en zelfs gezondheidsklachten zoals hoofdpijn en stress.

Een juridische casus uit 2022 toont aan hoe ernstig deze problemen kunnen worden. In dit geval klagen de buren over geluidsoverlast veroorzaakt door een warmtepomp van een zwembad in hun directe omgeving. De eigenaar van de warmtepomp heeft de pomp een kwartslag gedraaid, rubberen demperplaatjes ondergezet en een afdakje bovenop geplaatst. Ook is hij overgegaan op een zwaardere warmtepomp, maar de klachten bleven bestaan. De buren lieten professionele geluidsmetingen uitvoeren, die uitkwamen op niveaus hoger dan de wettelijke norm van 40 dB aan de erfgrens. De rechter concludeerde dat de eigenaar de geluidsoverlast niet volledig kon voorkomen, maar dat hij wel verantwoordelijk was voor de gevolgen daarvan.

Gezondheidsklachten en juridische gevolgen

In de casus is ook duidelijk dat de buren gezondheidsklachten hebben geregistreerd. Deze werden bevestigd door verklaringen van hun huisarts, cardioloog en bedrijfsmaatschappelijk werker. De rechter stelde vast dat er voldoende bewijs was voor een link tussen de geluidsoverlast en de gezondheidsproblemen. Dit betekent dat de houder van een warmtepomp juridisch verantwoordelijk kan worden gemaakt voor de schade aan de woningwaardigheid en de gezondheid van naburige wonen.

De casus toont ook aan dat het niet voldoende is om een warmtepomp als “stil” te omschrijven. Wat telt, is de daadwerkelijke geluidsproductie aan de erfgrens. De locatie, de constructie van het bouwplan en eventuele geluidsafschermende maatregelen spelen een cruciale rol. In dit geval was de warmtepomp geplaatst in een nis met reflecterende wanden, zonder de afgesproken omkasting. Dit versterkte het geluid juist en zorgde ervoor dat het de buren extra bereikte.

Technische aspecten van geluidsoverlast door warmtepompen

Hoe werkt een warmtepomp?

Een warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze om een zwembad of een woning te verwarmen. De pomp bestaat uit een binnen- en een buitenunit. De buitenunit, waarin de ventilator zit, is verantwoordelijk voor de meeste geluidsproductie. Hoe harder de ventilator draait, hoe luidere geluiden er ontstaan.

De werking van de warmtepomp hangt ook af van de buitentemperatuur. Als het kouder is, moet de pomp harder werken, wat leidt tot meer geluid. Bovendien kan condenswater ontstaan, wat niet alleen visueel storend is, maar ook kan leiden tot trillingen als de pomp niet stabiel op een vlakke ondergrond staat. Dit kan het geluid verder verergeren.

Geluidsproductie en omgevingsfactoren

Volgens geluidsmetingen die door een deskundig bureau zijn gedaan, overschrijdt de geluidsproductie van warmtepompen vaak de wettelijke norm van 40 dB aan de erfgrens. De buren in de casus hebben zelf ook geluidsmetingen gedaan met mobiele apparaten en een Datalogger Laserline Sound Testmaster. Deze metingen zijn in overeenstemming met de professionele metingen, met een afwijking van minder dan 1 dB.

De locatie van de warmtepomp telt ook mee. In dichtbebouwde stadsomgevingen of in buurwoningen met geringe afstand kan het geluid sneller en verder bereiken. Reflectieve wanden en een ontbrekende omkasting versterken het geluid ook, wat ervoor zorgt dat het geluid niet alleen luid is, maar ook langer duurt.

Wettelijke kaders en reguleringen

Huidige normen en voorgestelde wijzigingen

De huidige wettelijke norm voor geluidsproductie bij warmtepompen ligt op 40 dB aan de erfgrens, zoals vermeld in het sinds april 2021 aangepaste Bouwbesluit. Dit betekent dat een warmtepomp niet harder mag zijn dan 40 dB op 0,5 meter afstand van de erfgrens. In de casus bleek dat deze norm was overschreden, wat leidde tot juridische aansprakelijkheid.

Minister Ollongren heeft echter besloten om deze normen niet aan te passen, zoals blijkt uit een brief aan de Tweede Kamer. Dit betekent dat de huidige regels blijven gelden, ondanks de klachten van woningeigenaren en buren.

Daarnaast heeft de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) een grootschalig monitoringstraject gestart om praktijkprestaties van warmtepompen in Nederlandse woningen te onderzoeken. Dit onderzoek kan leiden tot aanpassingen van de huidige normen en richtlijnen.

De rol van de markt

Hoewel de wettelijke normen duidelijk zijn, is er discussie tussen de markt en de overheid. De markt vindt de eis van 35 dB aan geluidsoverlast te streng, zoals vermeld in een artikel uit 2019. Warmtepompfabrikanten en installateurs vrezen dat het aantal installaties zal dalen als de normen worden aangescherpt. Ze stellen dat het niet technisch of economisch haalbaar is om warmtepompen te produceren die geluidsniveaus onder de 35 dB behouden.

Toch zijn er initiatieven om het tekort aan warmtepompinstallateurs aan te pakken. Verschillende opleidingsprogramma’s en opleidingen zijn opgericht om het aantal monteurs te vergroten, zodat het gebruik van warmtepompen verder kan toenemen. Hierbij is het belangrijk om ook geluidsproblemen op te lossen, want anders kan het gebruik van warmtepompen negatief uitwerken op de woningwaardigheid en gezondheid van de inwoners.

Oplossingen en voorbeelden

Technische maatregelen

Er zijn verschillende technische maatregelen die kunnen worden genomen om geluidsoverlast door warmtepompen te beheersen. In de casus is de eigenaar van de warmtepomp al een aantal stappen ingezet, zoals het draaien van de pomp, het plaatsen van rubberen demperplaatjes en het installeren van een afdakje. Ook is hij overgegaan op een zwaardere warmtepomp. Hoewel deze maatregelen hebben geleid tot enige verbetering, bleek het geluidsniveau nog steeds te hoog.

Een andere oplossing is het plaatsen van geluidsabsorberende omkasten. In de casus was er sprake van dat een omkasting niet geplaatst was, ondanks dat dat was afgesproken. De eigenaar heeft later onderzocht of een grotere omkasting geplaatst kon worden, maar dit bleek niet mogelijk vanwege ruimtelijke beperkingen. In andere gevallen kan het installeren van een goed ontworpen omkast echter veel helpen bij het afvangen van geluid.

Daarnaast is het belangrijk om de warmtepomp op een vlakke ondergrond te plaatsen. Als de ondergrond oneffen is, kan de pomp gaan trillen, wat het geluid verder verergert. In de casus werd dit als een mogelijke oorzaak genoemd.

Planten en geluidsbarrières

In de casus zijn ook planten geplaatst, zoals leibeuken en een laurierheg. Hoewel planten visueel een positief effect hebben, bleek het geluidsniveau onveranderd. Dit suggereert dat planten en hegen in sommige gevallen niet voldoende zijn om geluidsoverlast volledig op te lossen. De casus toont aan dat technische maatregelen vaak beter werken dan visuele of natuurlijke barrières.

Conclusie

Geluidsoverlast door warmtepompen is een reëel en groeiend probleem, vooral in dichtbebouwde steden. De geluidsproductie van warmtepompen ligt vaak boven de wettelijke norm van 40 dB aan de erfgrens, wat leidt tot overlast, verstoord slapen en zelfs gezondheidsklachten. Hoewel er technische maatregelen zijn om geluidsoverlast te beheersen, zoals het plaatsen van rubberen demperplaatjes, afdakjes en geluidsabsorberende omkasten, blijkt dat deze niet altijd voldoende zijn.

De wettelijke normen blijven voorlopig op 40 dB, maar er is discussie over of deze normen aangepast moeten worden. De markt vindt de eis van 35 dB te streng, terwijl de overheid ziet dat er juridische aansprakelijkheid kan ontstaan als de geluidsproductie de norm overschrijdt.

Voor woningeigenaren is het belangrijk om rekening te houden met geluidsproblemen bij het installeren van warmtepompen. Het is aan te raden om geluidsoverlast te voorkomen door goed advies in te huren, professionele geluidsmetingen te laten uitvoeren en passende maatregelen te nemen. In sommige gevallen kan het geluidsniveau pas worden beheerst door een complete omkasting of het verplaatsen van de warmtepomp naar een plek met minder geluidsreflectie.

De toekomst van warmtepompen hangt grotendeels af van hoe goed geluidsproblemen worden opgelost. Zolang geluidsoverlast niet volledig wordt beheerst, kan het gebruik van warmtepompen negatief uitwerken op de woningwaardigheid en gezondheid van inwoners.

Bronnen

vliegen
last