Overstappen naar een warmtepomp: Voordelen, regelgeving en technische overwegingen

Published by Redactie on september 30, 2025 | Category warmtepomp

De overstap naar een warmtepomp wordt steeds vaker overwogen door eigenaren van woningen in Nederland. Met de opkomst van duurzaamheidsmaatregelen en de stijgende energieprijzen voor gas en stroom, is een warmtepomp een aantrekkelijke optie om de energiekosten te verlagen en het klimaatbeleid mee te steunen. In dit artikel bespreken we de voordelen van een warmtepomp, de technische werking, de regelgeving, subsidies, geluidsnormen en de verschillende types warmtepompen. De focus ligt op hybride en volledig elektrische warmtepompen, aangevuld met informatie over kosten, terugverdientijd en wettelijke verplichtingen.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt deze?

Een warmtepomp is een systeem dat warmte uit de omgeving haalt en deze gebruikt om een woning te verwarmen. Het principe lijkt qua werking op een koelkast of airconditioning. De warmtepomp haalt warmte uit de lucht, de bodem of grondwater en brengt deze via een koudemiddel in een kringloop. Deze kringloop bestaat uit een compressor die het koudemiddel onder hoge druk zet, waardoor het verdampt en warmte opwekt. De warmte wordt daarna afgegeven aan de woning via een warmtewisselaar.

De efficiëntie van een warmtepomp wordt uitgedrukt in het COP (Coefficient of Performance). Dit is het verhoudingstal tussen de hoeveelheid opgewekte warmte en de hoeveelheid elektriciteit die nodig is om de warmtepomp in werking te houden. Bijvoorbeeld: bij een COP van 3, levert de warmtepomp 3 kWh warmte per 1 kWh elektriciteit. De COP kan variëren afhankelijk van de omgevingstemperatuur en het type warmtepomp. De SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) is een uitbreiding van het COP, waarbij het gemiddelde over het hele jaar wordt genomen in plaats van een momentopname.

Hybride versus volledig elektrische warmtepompen

Er zijn twee hoofdcategorieën van warmtepompen: hybride en volledig elektrische. Beide typen hebben hun voor- en nadelen, afhankelijk van de situatie van de woning en de verwachtingen van de eigenaar.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp is een combinatie van een elektrische warmtepomp en een cv-ketel op aardgas. Dit systeem is ideaal voor bestaande woningen die nog niet volledig geïsoleerd zijn of waar de verwarmingsinstallatie niet direct kan worden vervangen. De hybride warmtepomp zorgt voor het grootste deel van het verwarmingvermogen, terwijl de cv-ketel als back-up fungeert op de koudste dagen van het jaar. Daarnaast zorgt de cv-ketel vaak ook voor warm tapwater. De aardgasverbruik wordt daarmee aanzienlijk verlaagd, maar de woning blijft niet volledig gasvrij.

Een hybride warmtepomp is gemakkelijk te installeren in veel bestaande woningen en is een tussentijdse oplossing voor de overstap naar een volledig elektrisch systeem. Het is een snelle manier om energiekosten te verlagen en klimaatdoelen te bereiken zonder direct volledig af te haken van gas. Volgens enkele installateurs is de hybride warmtepomp een "quick fix" voor woningen die nog niet goed geïsoleerd zijn.

Volledig elektrische warmtepomp

Een volledig elektrische warmtepomp vervangt de cv-ketel volledig en maakt de woning gasvrij. Deze oplossing is vooral geschikt voor woningen die goed geïsoleerd zijn en een laagtemperatuurverwarming (ltv) hebben. De elektrische warmtepomp zorgt zowel voor verwarming als voor warm tapwater. Het nadeel is dat de investering aanzienlijk hoger ligt dan bij een hybride warmtepomp, en de terugverdientijd is langer. Voor een rijtjeshuis kan de investering rond de € 18.000 liggen, met een terugverdientijd van 6 à 7 jaar. Een hybride warmtepomp is daarentegen goedkoper en heeft een terugverdientijd van ongeveer 5 jaar.

Regels en subsidies voor warmtepompen

Verplichte overgang

Vanaf 2026 is de hybride warmtepomp de standaardkeuze bij de vervanging van een cv-ketel in bestaande woningen, tenzij er een andere duurzame oplossing beschikbaar is. Dit betekent dat nieuwe cv-ketels alleen nog geplaatst mogen worden in combinatie met een warmtepomp of een ander duurzaam alternatief. Volledige verplichting van warmtepompen is echter nog niet ingesteld. De overheid stimuleert het gebruik van warmtepompen via subsidies en regelgeving die de overstap vergemakkelijken.

Subsidies

De overheid biedt subsidies aan om de aanschaf van een warmtepomp te ondersteunen. Deze subsidies zijn bedoeld om de investering voor de eigenaar betaalbaar te maken en de overgang naar duurzame verwarming te versnellen. De exacte subsidiebedragen en voorwaarden variëren per regio en per type warmtepomp. Het is daarom aan te raden om vooraf bij de gemeente te informeren welke subsidies beschikbaar zijn en wat de eisen zijn.

Geluidsnormen en plaatsing van de buitenunit

Een belangrijk aspect bij het plaatsen van een warmtepomp is het geluidsniveau. De buitenunit van een warmtepomp mag maximaal 40 dB aan geluid produceren op de erfgrens van een woning. Dit is vergelijkbaar met zacht gefluister in een stille kamer. In de praktijk ervaren de meeste eigenaren geen geluidsoverlast, maar het kan voorkomen, vooral bij woningen in dichtbebouwde gebieden.

Om binnen de geluidsnorm te blijven, is het belangrijk dat de buitenunit op een slimme plek wordt geplaatst en eventueel geluiddempende maatregelen worden genomen. De installateur kan vooraf controleren of het geluid van de buitenunit binnen de wettelijke norm blijft. Voor woningen in de buurt van monumenten of beschermde dorpsgezichten kan het zijn dat aanvullende regels gelden voor de plaatsing van de warmtepomp. Het is daarom aan te raden om vooraf bij de gemeente te informeren of een vergunning vereist is voor de installatie.

Is een vergunning nodig voor een warmtepomp?

In de meeste gevallen is er geen vergunning nodig voor het plaatsen van een warmtepomp, mits deze voldoet aan de geldende regelgeving voor geluidsnormen en plaatsing. Voor een lucht-water warmtepomp die buiten wordt geplaatst, gelden specifieke eisen over de afstand tot de buren en de erfgrens. Een warmtepomp die binnenshuis of in een afgesloten ruimte wordt geplaatst, heeft doorgaans geen vergunning nodig.

Bij monumentale panden en beschermde stads- en dorpsgezichten kan het zijn dat er wel een vergunning nodig is. Ook in sommige gemeenten gelden aanvullende regels voor het plaatsen van een warmtepomp. Het is daarom aan te raden om vooraf bij de gemeente te informeren of een vergunning vereist is voor jouw specifieke situatie.

Voordelen en nadelen van een warmtepomp

Voordelen

Energiebesparing: Een warmtepomp kan aanzienlijk besparen op het gasverbruik, vooral bij hybride systemen.
Duurzaamheid: Door gebruik te maken van elektriciteit en duurzame energiebronnen zoals zonnestroom of windenergie, draagt een warmtepomp bij aan een lagere CO₂-uitstoot.
Lage energiekosten: Hoewel elektriciteit duurder is dan gas, is het gebruik van een warmtepomp efficiënter, wat leidt tot lagere energiekosten op de lange termijn.
Subsidies: Er zijn subsidies beschikbaar die de aanschaf van een warmtepomp ondersteunen.
Lange levensduur: Een warmtepomp heeft meestal een lange levensduur van 15 tot 20 jaar.

Nadelen

Hoge aanschafkosten: De investering in een warmtepomp is aanzienlijk, vooral bij volledig elektrische systemen.
Afhankelijk van de omgevingstemperatuur: De efficiëntie van een warmtepomp is afhankelijk van de omgevingstemperatuur, wat in extreme kou kan leiden tot een lager COP.
Plaatsingsbeperkingen: De buitenunit moet op een slimme plek worden geplaatst om binnen de geluidsnorm te blijven.
Back-up nodig: Bij een volledig elektrisch system is een back-up noodzakelijk in geval van stroomuitval.

Overwegingen bij de aanschaf van een warmtepomp

Bij de keuze voor een warmtepomp zijn er meerdere aspecten die in overweging moeten worden genomen. De situatie van de woning, de energievoorziening, de budgettaire mogelijkheden en de verwachtingen van de eigenaar spelen allemaal een rol in de keuze voor een hybride of volledig elektrische warmtepomp.

Energievoorziening

De beschikbaarheid van duurzame energie, zoals zonnestroom of windenergie, is een belangrijk aspect bij de aanschaf van een warmtepomp. Een warmtepomp die aangedreven wordt door duurzame energie draagt meer bij aan een lagere CO₂-uitstoot dan een warmtepomp die aangedreven wordt door reguliere stroom.

Budget

De aanschafkosten van een warmtepomp kunnen variëren afhankelijk van het type en de uitvoering. Een hybride warmtepomp is goedkoper en heeft een kortere terugverdientijd dan een volledig elektrische warmtepomp. Het is belangrijk om te berekenen hoe lang de terugverdientijd is en of de investering op de lange termijn rendabel is.

Isolatie van de woning

De efficiëntie van een warmtepomp is afhankelijk van de isolatie van de woning. Een goed geïsoleerde woning benut de warmtepomp effectiever dan een slecht geïsoleerde woning. Het is daarom aan te raden om eerst de isolatie van de woning te verbeteren voordat een warmtepomp wordt aangeschaft.

Conclusie

De overstap naar een warmtepomp is een aantrekkelijke optie voor eigenaren van woningen die hun energiekosten willen verlagen en bij willen dragen aan het klimaatbeleid. Zowel hybride als volledig elektrische warmtepompen hebben hun voor- en nadelen, afhankelijk van de situatie van de woning en de verwachtingen van de eigenaar. Het is belangrijk om vooraf te informeren over de regelgeving, subsidies en geluidsnormen, zodat de installatie voldoet aan de wettelijke eisen en de buitentoezicht is minimaliseerd. Met de juiste keuze en installatie kan een warmtepomp een duurzame en efficiënte oplossing zijn voor de verwarming van een woning.