Instellen van de koelfunctie bij een NIBE warmtepomp: Handleiding voor gebruikers en installateurs

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is niet alleen een efficiënte bron van verwarming, maar ook een krachtige installatie voor het koelen van woningen. Bij NIBE warmtepompen is het mogelijk om het systeem zowel voor verwarming als voor koeling in te zetten, afhankelijk van het type installatie en de aanwezige bronnen. Voor een optimale werking en energiezuinig gebruik is het belangrijk dat de koelfunctie correct is ingesteld en onderhouden. Dit artikel biedt een gedetailleerde uitleg over hoe de koeling bij een NIBE warmtepomp wordt ingeschakeld, geconfigureerd en gebruikt, op basis van technische informatie uit betrouwbare bronnen.

Inleiding

NIBE warmtepompen zijn bekend om hun energie-efficiëntie en duurzaamheid. Deze installaties zijn in staat om warmte uit de buitenlucht of de aardbodem te halen en te gebruiken voor verwarming en warmtapwater. Daarnaast kunnen veel NIBE warmtepompen ook gebruikt worden voor het koelen van woningen, zowel actief als passief, afhankelijk van het type installatie.

Het instellen van de koelfunctie bij een NIBE warmtepomp vereist een goed begrip van de technische mogelijkheden van het systeem, de beschikbare bronnen en de juiste instellingen via het menu. Voor installateurs zijn er bovendien handige tools en handleidingen beschikbaar om het systeem correct aan te sluiten en in te stellen. Voor gebruikers is het handmatig instellen van de koeling eveneens mogelijk via de gebruikersinterface van de warmtepomp.

Soorten koeling bij NIBE warmtepompen

Passieve koeling

Passieve koeling wordt voornamelijk gebruikt bij water/water warmtepompen met een bodembron. Deze methode maakt geen gebruik van de compressor, wat het een energiezuinige optie maakt. De koelcapaciteit komt voort uit de aardbodem of een gesloten bron, en wordt geactiveerd via circulatiepompen.

Deze methode is ideaal in situaties waarin een aardbemondergrond aanwezig is. Een voordeel van passieve koeling is dat de warmte die tijdens het koelen naar de bron wordt afgevoerd, de bron opwarmt, wat op lange termijn het rendement van de verwarming in de winter vergroot.

Actieve koeling

Actieve koeling wordt gebruikt bij lucht/water warmtepompen en ventilatielucht/water warmtepompen. Hierbij wordt de compressor ingeschakeld om warmte uit de woning te onttrekken en af te voeren naar de buitenlucht of ventilatielucht. Dit is vergelijkbaar met het principe van een airco.

Actieve koeling is handig in situaties waar geen bodembron aanwezig is. Het is echter energie-intensiever dan passieve koeling, aangezien de compressor actief draait. Voor installateurs zijn er specifieke richtlijnen om deze modus correct aan te sluiten.

Nachtkoeling

Bij nachtkoeling wordt gebruikgemaakt van de lage buitentemperaturen 's nachts om de woning te koelen. Dit gebeurt vaak via ventilatie of met een lucht/water warmtepomp die in koelmodus werkt. Deze methode is energiezuinig en kan het comfort in de woning verbeteren.

Handmatig instellen van de koeling

NIBE warmtepompen bieden de mogelijkheid om de koeling handmatig in- of uit te schakelen. Dit is handig bijvoorbeeld om tijdelijk extra koelcapaciteit te bieden of om de automatische schakeling tussen verwarmen en koelen te voorkomen.

Stappenplan voor handmatig instellen

Open het menu 'Temperatuur'
Controleer of de optie ‘Koeling’ zichtbaar is. Als deze niet beschikbaar is, is de warmtepomp niet geschikt voor koelen.
Schakel koeling aan of uit
Als de optie beschikbaar is, kan de gebruiker koeling handmatig aan- of uitzetten. Bij handmatig aanzetten is het belangrijk om dit aan het einde van de zomer weer uit te schakelen om energieverbruik te voorkomen.
Pas de temperatuur aan
In de menuoptie ‘Instelling modus auto’ onder ‘Geavanceerd’ kan de gebruiker de temperatuur waarop de koeling automatisch in- of uitgaat, aanpassen. De standaardwaarde is ongeveer 20°C.
Verhouding koelen/verwarming
Het is aan te raden om de koeltemperatuur één of twee graden hoger in te stellen dan de verwarmingswaarde. Dit voorkomt dat de warmtepomp in de lente en herfst steeds wisselt tussen verwarmen en koelen.

Automatische schakeling tussen koelen en verwarmen

NIBE warmtepompen zijn zo ontworpen dat ze automatisch wisselen tussen verwarmen en koelen op basis van de buitentemperatuur. Deze schakeling is standaard ingesteld, maar kan worden aangepast via het geavanceerde menu.

Voorbeelden van automatische schakeling:

Wanneer de buitentemperatuur onder 20°C komt, schakelt de warmtepomp automatisch over naar verwarmingsmodus.
Bij temperaturen boven 20°C wordt koelen geactiveerd, tenzij dit handmatig is uitgeschakeld.

Installateurs kunnen deze instellingen aanpassen via softwaretools of via de hardware, afhankelijk van de versie van de warmtepomp.

Technische voorwaarden voor koeling

Niet alle warmtepompen kunnen koelen. De mogelijkheid hangt af van het type installatie en de aanwezigheid van een geschikte bron. Voor een correcte werking bij koelen zijn ook bepaalde technische voorwaarden van belang.

Voorwaarden voor koeling:

Type warmtepomp
Alleen water/water, lucht/water en ventilatielucht/water warmtepompen kunnen koelen. Radiatoren leveren bijvoorbeeld niet genoeg koelvermogen en zijn niet geschikt voor koeling.
CV-systeem geschikt voor lage temperaturen
Bij koeling is het noodzakelijk dat het CV-systeem in staat is om met lage temperaturen te werken. Bijvoorbeeld, bij lucht/water warmtepompen kan het CV-water worden afgekoeld tot 7°C. Dit vereist een CV-systeem met ventilatorconvectoren of vloerverwarming.
Ventiloconvectoren
Ventiloconvectoren, ook wel “fan coils” genoemd, zijn geschikt voor zowel verwarming als koeling. Ze zijn beter afgestemd op koeltoepassingen dan radiatoren en kunnen ook lucht vocht afnemen, wat het binnenklimaat verbetert.
Condensafvoer en isolatie
Bij koeling kan condens ontstaan. Daarom is het belangrijk dat de installatie voorzien is van een condensafvoer en dat de buizen die koud water transporteren, geïsoleerd zijn om lekkage of condensvorming te voorkomen.

Aanpassing van de koelcurve

De koelcurve bepaalt hoe de warmtepomp reageert op veranderingen in buitentemperatuur en het koelvermogen dat nodig is. Voor geavanceerde gebruikers en installateurs is het mogelijk om deze curve aan te passen.

Voorbeeld van koelcurve-instellingen:

Minimale aanvoer temperatuur voor koelen verlagen
Dit kan het koelvermogen verhogen, maar kan ook leiden tot condensvorming. Het is dus belangrijk om dit zorgvuldig aan te passen en te testen.
Verlagen van de koelcurve
Door de koelcurve te verlagen kan de warmtepomp sneller reageren op koelvraag. Echter, dit kan leiden tot verhoogd energieverbruik.
Nachtinstellingen
Het is aan te raden om de koelcurve in de nacht lager te houden om gebruik te maken van de lage buitentemperaturen.

Onderhoud en testen van de koelfunctie

Naast het instellen van de koelfunctie is het ook belangrijk om regelmatig te testen of de koeling werkt zoals verwacht. Installateurs kunnen dit doen via softwaretools of testprotocollen.

Onderhoudstips:

Test de schakeling tussen verwarmen en koelen
Controleer of de warmtepomp correct over schakelt tussen de modi.
Controleer de CV-systeemtemperatuur
Zorg dat de aanvoer- en retourtemperatuur in het CV-systeem binnen de gewenste bereik ligt.
Inspecteer de condensafvoer
Zorg dat er geen lekkage of verstoppingen zijn in de condensafvoer.
Test de compressor
De compressor is alleen nodig bij actieve koeling. Controleer of deze correct werkt en geen geluiden maakt die wijzen op slijtage.

Technische tools voor installateurs

NIBE biedt diverse tools aan voor installateurs om de koelfunctie correct aan te sluiten en in te stellen. Deze tools zijn onder andere beschikbaar via softwaremodules en hardwaremodules.

Technische tools:

Modbus communicatie
Voor geavanceerde communicatie tussen de warmtepomp en andere systemen.
Modbus manager
Voor het opzoeken van adressen en het beheren van communicatieparameters.
Externe aansturing
Via zoneregelingen kan de warmtepomp automatisch tussen verwarmen en koelen schakelen.
Smart Home accessoires
Voor het koppelen van slimme thermostaten en andere toestellen.

Veiligheid en energiezuinigheid

Het instellen van de koelfunctie bij een NIBE warmtepomp moet met aandacht voor veiligheid en energiezuinigheid gebeuren. Bij koeling is het belangrijk om condensvorming te voorkomen en de temperatuur van het CV-systeem te controleren.

Veiligheidstips:

Voorkom condensvorming
Laag temperatuurverloop in de woning kan leiden tot condensvorming, vooral in natte ruimtes. Zorg voor goede isolatie en condensafvoer.
Zorg voor voldoende luchtcirculatie
Koelen kan leiden tot luchtstagnatie. Zorg voor voldoende luchtcirculatie via ventilatie of luchtkappen.
Instellen van de maximaalthermostaat
De maximaalthermostaat bepaalt de maximale temperatuur die de warmtepomp kan leveren. Zorg dat deze juist is ingesteld voor zowel verwarmen als koelen.

Conclusie

Het instellen van de koelfunctie bij een NIBE warmtepomp vereist een goed begrip van de technische mogelijkheden van het systeem, de beschikbare bronnen en de juiste instellingen via het menu. Voor gebruikers is het handmatig instellen van de koeling mogelijk, terwijl installateurs geavanceerde tools kunnen gebruiken voor het aanpassen van de koelcurve en het beheren van de communicatie.

De keuze tussen passieve en actieve koeling hangt af van het type warmtepomp en de aanwezige bronnen. Bij water/water warmtepompen is passieve koeling efficiënter, terwijl lucht/water warmtepompen actieve koeling vereisen. Ventiloconvectoren zijn beter geschikt voor koelen dan radiatoren en kunnen het binnenklimaat verbeteren.

Voor een energiezuinig en effectief gebruik van de koelfunctie is het belangrijk om de temperatuurinstellingen correct aan te passen, de CV-systeemtemperatuur te controleren en regelmatig de installatie te onderhouden. Installateurs en gebruikers kunnen gebruik maken van de beschikbare tools en handleidingen om de warmtepomp optimaal in te zetten voor zowel verwarming als koeling.