Grond-water warmtepomp: Werking, voordelen en installatie

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

De opkomst van duurzame energiebronnen in de woningbouw heeft geleid tot het toenemende gebruik van warmtepompen. Eén van de meest efficiënte opties is de grond-water warmtepomp, ook wel genoemd geothermische warmtepomp of aardwarmtepomp. Deze technologie maakt gebruik van de constante temperatuur van de aarde om woningen te verwarmen én te koelen. In dit artikel bespreken we hoe een grond-water warmtepomp werkt, wat de voordelen zijn, welke installatiemogelijkheden er zijn, en waarop je moet letten bij de installatie.

Hoe werkt een grond-water warmtepomp?

Een grond-water warmtepomp werkt volgens het principe van warmteoverdracht. Het systeem maakt gebruik van de warmte die zich in de aarde bevindt, die gedurende het jaar vrijwel constant is, ongeacht de buitentemperatuur. Hieronder wordt uitgelegd hoe het proces in zijn werk gaat.

1. Warmteopname uit de grond

Het systeem bestaat uit een netwerk van buizen, ook wel aardsondes genoemd, die in de grond zijn aangelegd. Deze buizen bevatten een vloeistof, meestal een mengsel van water en antivries. Deze vloeistof neemt warmte op uit de aarde via warmteuitwisseling. De buizen kunnen horizontaal of verticaal geplaatst zijn.

Horizontale captatie ligt tussen de 1 en 1,5 meter diep en is meestal verspreid over een groot oppervlak.
Verticale captatie kan tot wel 150 meter diep gaan. Deze optie is geschikt voor woningen met een klein perceel en biedt betere prestaties.

2. Transport naar de warmtepomp

De opgenomen warmte wordt via de buizen getransporteerd naar een warmtepomp, die zich binnen de woning bevindt. Deze warmtepomp verheft de temperatuur van de warmte, waardoor deze bruikbaar wordt voor het verwarmen van de woning.

3. Opwaardering van warmte

De warmtepomp gebruikt een proces van compressie en expansie van een koudemiddel om de temperatuur van de warmte te verhogen. Dit maakt het mogelijk om water te verwarmen tot een temperatuur die geschikt is voor verwarmingssystemen zoals vloerverwarming of radiatoren.

4. Toepassing in het huis

Het opgewarmde water wordt gebruikt om de woning te verwarmen. Bovendien kan het ook gebruikt worden voor het opwarmen van sanitair warm water. In de zomer kan het systeem ook worden omgekeerd om de woning te koelen, door warme lucht of water af te voeren naar de grond, waar het afkoelt.

Voordelen van een grond-water warmtepomp

Een grond-water warmtepomp biedt verschillende voordelen t.o.v. traditionele verwarmingsmethoden. Deze voordelen maken het systeem aantrekkelijk voor zowel particuliere huiseigenaren als professionele bouwers.

1. Hoge efficiëntie

Een grond-water warmtepomp heeft een hoge COP (Coefficient of Performance). Dit betekent dat voor elke eenheid stroom die wordt verbruikt, de warmtepomp meerdere eenheden warmte produceert. De COP van een grond-water warmtepomp kan tot wel 600% bereiken. Dit maakt het systeem zeer energiezuinig.

2. Duurzame verwarming

Omdat de warmtepomp gebruik maakt van de natuurlijke warmte uit de aarde, is het een duurzame verwarmingsoptie. Het systeem produceert geen CO₂-uitstoot en draagt bij aan het verlagen van het energieverbruik en de koolstofvoetafdruk van een woning.

3. Dubbele functie: Verwarmen en koelen

Een grond-water warmtepomp kan zowel gebruikt worden voor het verwarmen als het koelen van een woning. In de zomer kan de warmte uit de woning worden afgevoerd naar de grond, waar het afkoelt. Dit maakt het systeem een alleseizoensoplossing.

4. Weinig geluidsoverlast

In tegenstelling tot traditionele verwarmingsinstallaties of lucht-water warmtepompen, heeft een grond-water warmtepomp geen buitenunit en dus geen geluidsoverlast. Dit maakt het systeem geschikt voor woningen in dichtbevolkte gebieden of in de buurt van rustgezochte liggingen.

5. Geschikt voor kleine tuinen

De verticale boring is vaak de beste keuze voor woningen met een klein perceel, omdat deze minder oppervlakte inneemt. De buizen kunnen onder de tuin of oprit geplaatst worden, waardoor het systeem onzichtbaar blijft en het onderhoud eenvoudig is.

Installatie van een grond-water warmtepomp

Het installeren van een grond-water warmtepomp is een complex proces dat uitvoering vereist door een gespecialiseerde installateur. Het is geen project dat je als huiseigenaar of DIY-enthousiast zelf kunt uitvoeren. Hieronder worden de belangrijkste stappen in het installatieproces besproken.

1. Kies tussen open en gesloten systeem

Er zijn twee types systemen: open en gesloten.

Open systeem: Pompt grondwater op, haalt warmte eruit en leidt het weer terug. Dit vereist voldoende grondwater en een vergunning van de overheid.
Gesloten systeem: Gebruikt een gesloten buizencircuit gevuld met een vloeistof die warmte uit de grond opneemt. Dit systeem is toepasbaar in vrijwel alle situaties, mits er voldoende ruimte is voor de boringen.

Het keuze van het systeem hangt af van de grond- en wateromstandigheden op de locatie.

2. Boringen en buizen

De installatie begint met het boren van gaten in de grond. Bij een verticale captatie kan het boren tot wel 150 meter diep gaan. Bij een horizontale captatie liggen de buizen ongeveer 1 tot 1,5 meter diep. De buizen worden met een vloeistof gevuld, meestal een mengsel van water en antivries.

De keuze voor verticale of horizontale boring hangt af van het beschikbare terrein en de bodemeigenschappen. Een verticale boring is vaak de beste keuze voor woningen met een klein perceel.

3. Installatie van de warmtepomp

De warmtepomp zelf wordt meestal geïnstalleerd binnen de woning. Het is belangrijk dat de installateur de juiste grootte en vermogen van de warmtepomp bepaalt, afhankelijk van het energieverbruik van het huis en de verwachtingen t.o.v. verwarming en koeling.

4. Vergunningen en meldingen

Voor een open systeem is een vergunning nodig bij de gemeente, omdat de overheid wil controleren of het grondwater niet wordt uitgeput of vervuild. Voor een gesloten systeem is vaak alleen een melding nodig, maar dit kan per regio variëren.

Kostprijs en terugverdientijd

De installatie van een grond-water warmtepomp is een aanzienlijke investering, maar het kan in de toekomst leiden tot aanzienlijke besparingen op energiekosten.

1. Installatiekosten

De kosten variëren afhankelijk van de grootte van het systeem, de boringdiepte, en de soort systeem (open of gesloten). In Nederland liggen de kosten van een volledige grond-water warmtepompinstallatie tussen €20.000 en €35.000.

De hoogste kosten zijn meestal het gevolg van de boringen, die aanzienlijk zijn. Daarnaast zijn er kosten voor de aankoop van de warmtepomp, de leidingen en het onderhoud.

2. Subsidies en kredieten

In Nederland zijn er subsidies beschikbaar voor duurzame verwarmingsinstallaties. Deze subsidies zijn echter alleen beschikbaar voor installaties die uitgevoerd zijn door een gecertificeerde installateur. Het is daarom belangrijk om je installatie uit te voeren door een erkend bedrijf.

Daarnaast zijn er mogelijkheden om het project financieel te verlichten via duurzame kredieten of energiepremies.

3. Terugverdientijd

De terugverdientijd van een grond-water warmtepomp ligt meestal tussen 7 en 15 jaar. De exacte tijd hangt af van factoren zoals het vermogen van de warmtepomp, de isolatie van het huis, en het verbruik van het huishouden.

Een goed geïsoleerd huis met een efficiënte warmtepomp kan de terugverdientijd korter maken. Bovendien levert het systeem meer comfort en lagere energiekosten in de toekomst.

Waarom niet zelf installeren?

Hoewel de idee van zelf installeren aantrekkelijk kan zijn vanwege de hoge investeringskosten, is het niet aan te raden om een grond-water warmtepomp zelf te plaatsen. De techniek is complex, en er zijn vele vergunningen en veiligheidsvoorschriften die moeten worden nageleefd.

Bovendien is het systeem verbonden met het grondwater of de bodem, wat betekent dat foutieve installatie kan leiden tot schade aan het systeem of de omgeving. Het is daarom verstandig om te kiezen voor een gespecialiseerde installateur.

Conclusie

Een grond-water warmtepomp is een duurzame, efficiënte en veelzijdige verwarmingsoptie voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Het systeem maakt gebruik van de natuurlijke warmte van de aarde om woningen te verwarmen en te koelen, en biedt een hoge COP en lage energiekosten in de toekomst.

De installatie van een grond-water warmtepomp is een investeringsproject dat uitvoering vereist door een gespecialiseerde installateur. Het is geen DIY-project dat zelf uitgevoerd kan worden. De keuze tussen een open of gesloten systeem, de boringdiepte, en de vermogenskeuze zijn belangrijke factoren bij de planning.

Hoewel de installatiekosten hoog zijn, levert een grond-water warmtepomp in de toekomst een aanzienlijke terugverdientijd, vooral in goed geïsoleerde woningen. Met subsidies en duurzame kredieten is het project financieel verder te verlichten.