Lucht-lucht warmtepomp in oud huis: Toepassing en uitdagingen bij thermische renovatie

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De overgang naar duurzame verwarmingssystemen heeft in de afgelopen jaren geleid tot een toenemende populariteit van warmtepompen. De lucht-lucht warmtepomp, in essentie vergelijkbaar met een airconditioning, is een techniek die warmte onttrekt uit de buitenlucht en deze gebruikt voor verwarming van ruimtes. Deze methode biedt een efficiënt alternatief voor traditionele gasverwarming, zeker in energiezuinige woningen. Echter, bij de installatie van een lucht-lucht warmtepomp in een oud huis moeten diverse factoren worden meegenomen, zoals het warmteverlies, de isolatiegraad en eventuele noodzakelijke thermische renovatie. In dit artikel worden de specifieke aspecten van het gebruik van een lucht-lucht warmtepomp in oude huizen besproken, met aandacht voor de technische vereisten, mogelijke uitdagingen en de economische haalbaarheid.

Wat is een lucht-lucht warmtepomp?

Een lucht-lucht warmtepomp onttrekt warmte uit de buitenlucht en gebruikt deze voor het verwarmen van een woning. In de zomer kan het systeem ook omgekeerd werken, waarbij warmte uit de binnenlucht wordt afgevoerd naar de buitenlucht, waardoor het systeem ook functioneert als airconditioning. Dit maakt de lucht-lucht warmtepomp een multifunctionele installatie die zowel verwarming als koeling kan bieden.

De efficiëntie van een lucht-lucht warmtepomp is afhankelijk van de buitentemperatuur. Op warme dagen werkt het systeem goed, maar op koude dagen, bijvoorbeeld onder nul graden, kan de efficiëntie sterk dalen. In extreme gevallen, zoals bij temperaturen onder -15°C, zijn aanvullende elektrische verwarmingselementen nodig om de warmtebehoefte van het huis te dekken. Dit heeft directe gevolgen voor het energieverbruik en de eventuele kosten.

Lucht-lucht warmtepomp als hoofdverwarming in een oud huis

Hoewel lucht-lucht warmtepompen in theorie een duurzame en energiezuinige oplossing bieden, zijn ze niet automatisch geschikt voor elke woning. Oudere huizen met hoge warmteverliezen en minder goede isolatie zijn vaak niet ideaal voor deze technologie. De efficiëntie van een lucht-lucht warmtepomp wordt immers beïnvloed door de warmtebehoefte van de woning. Hoe hoger het warmteverlies, hoe groter het elektriciteitsverbruik zal zijn om het gewenste comfort te waarborgen.

Invloed van isolatiegraad

Een lucht-lucht warmtepomp is meest efficiënt in woningen met een hoge isolatiegraad. In dergelijke huizen is het warmteverlies laag, waardoor de warmtepomp relatief weinig energie nodig heeft om de gewenste temperatuur te bereiken en te handhaven. In oude huizen met slechte isolatie is de situatie anders. Hier is het warmteverlies vaak aanzienlijk, wat betekent dat de warmtepomp continu moet werken om de binnenruimte warm te houden. Dit kan leiden tot verhoogde elektriciteitskosten en een lagere retour op de investering.

Thermische renovatie: essentieel voor succesvolle toepassing

Voor de installatie van een lucht-lucht warmtepomp in een oud huis is een grondige thermische renovatie vaak noodzakelijk. Deze renovatie omvat maatregelen zoals het isoleren van muren, daken en vloeren, het vervangen van ramen en deuren en het optimaliseren van het verwarmingssysteem. Deze maatregelen helpen om het warmteverlies van het huis te verminderen, wat de prestaties van de warmtepomp aanzienlijk verbetert.

Een warmteverliesaudit is een essentieel eerste stappen in het proces. Deze audit geeft inzicht in de huidige staat van het huis en maakt duidelijk waar verbeteringen mogelijk zijn. Hoewel de kosten van een dergelijke audit (rond de 350 tot 1000 euro) niet verwaarloosbaar zijn, levert het een waardevolle basis voor de thermische renovatie en helpt het om gerichte investeringen te doen.

Kosten en rendement

De kosten van een lucht-lucht warmtepomp variëren afhankelijk van de grootte van het huis en de aard van de installatie. Voor een klein appartement zijn meestal 1 tot 3 binnenunits nodig, terwijl grotere woningen meer apparaten vereisen. Bovendien kan de thermische renovatie zelf aanzienlijke kosten met zich meebrengen, afhankelijk van de huidige staat van het huis.

Hoewel de installatie van een lucht-lucht warmtepomp aantrekkelijk is vanwege de mogelijke energiebesparing, kan het in sommige gevallen niet rendabel zijn. Dit is vooral het geval in oude huizen met hoge warmteverliezen. In dergelijke situaties kan een hoger temperatuur warmtebron, zoals een CV-ketel, een tijdelijke en kostenefficiëntere oplossing zijn. Het is daarom belangrijk om zorgvuldig te berekenen of de investering in een lucht-lucht warmtepomp op lange termijn rendabel is.

Technische aspecten van lucht-lucht warmtepompen

COP en efficiëntie

De efficiëntie van een warmtepomp wordt vaak uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance), een maat voor de verhouding tussen de warmte-uitvoer en de elektriciteitsinvoer. Een hogere COP betekent dat de warmtepomp efficiënter werkt. De COP is echter afhankelijk van de buitentemperatuur en de warmtebehoefte van het huis. Bij koude weersomstandigheden kan de COP aanzienlijk dalen, wat de efficiëntie van de warmtepomp ondermijnt.

Warmteverlies en de rol van de warmtepomp

Een warmtepomp werkt meest efficiënt wanneer het warmteverlies van het huis laag is. In oude huizen met hoge warmteverliezen (meer dan 60 W/m²) is het noodzakelijk om een warmtepomp met een hoger vermogen te kiezen. Dit zorgt wel voor een betere verwarming, maar brengt ook hogere aankoop- en gebruikskosten met zich mee. Bovendien kan zelfs een krachtiger warmtepomp het probleem van hoge warmteverliezen niet volledig oplossen, wat leidt tot een hoger elektriciteitsverbruik en dus hogere kosten.

Lucht-lucht versus lucht-water of grondwarmtepompen

Tegenover de lucht-lucht warmtepomp staan technologieën zoals de lucht-water warmtepomp en de grondwarmtepomp. Deze laatsten zijn vaak efficiënter, vooral in oude huizen met hoge warmtebehoefte. De grondwarmtepomp maakt gebruik van de constante temperatuur in de grond, wat leidt tot een hogere COP dan bij een lucht-lucht warmtepomp. Echter, de investeringskosten voor een grondwarmtepomp zijn vaak aanzienlijk hoger, vooral als er ingrijpende werken aan de woning nodig zijn.

Praktische overwegingen bij de installatie

Aantal binnenunits

Het aantal benodigde binnenunits hangt af van de grootte van de woning en het gewenste comfortniveau. In kleinere woningen, zoals appartementen, zijn meestal 1 tot 3 units voldoende. In grotere woningen of bij de verwachting van zowel verwarming als koeling in meerdere ruimtes is een meer complexe installatie nodig. Het is daarom belangrijk om vooraf een professionele analyse te laten uitvoeren om te bepalen hoeveel units nodig zijn voor een optimale werking.

Geluid en ruimte

Een lucht-lucht warmtepomp kan in sommige gevallen lawaai veroorzaken, vooral als het systeem niet goed is afgesteld of geïsoleerd. Het is daarom belangrijk om rekening te houden met de locatie van de buitenunit, bijvoorbeeld in een tuin of op een terras. Binnenunits zijn in de regel minder lawaaierig, maar moeten wel op strategische plekken worden geplaatst om een gelijkmatige warmteverdeling te waarborgen.

Elektriciteitsverbruik en kosten

Het elektriciteitsverbruik van een lucht-lucht warmtepomp is afhankelijk van de COP, de buitentemperatuur en het warmteverlies van het huis. Bij hoge COP-waarden en lage warmtebehoefte is het verbruik laag. In oude huizen met hoge warmteverliezen kan het verbruik echter snel stijgen, vooral bij koude weersomstandigheden. Het is daarom belangrijk om rekening te houden met de seizoensafhankelijke variaties in het verbruik en de mogelijke impact op de energierekening.

Subsidies en overheidssteun

Het gebruik van subsidies voor het installeren van een warmtepomp is een aantrekkelijke optie voor veel eigenaren. Echter, in sommige gevallen kan het uitgeven van subsidies voor warmtepompen in oude huizen controversieel zijn. Als een thermische renovatie niet is uitgevoerd en het warmteverlies nog steeds hoog is, kan de subsidie in feite leiden tot een inefficiënte of zelfs misplaatste investering. Dit geldt vooral voor situaties waarin de warmtepomp op koude dagen een extreem hoog elektriciteitsverbruik vertoont, zoals 120-150 kWh per dag, zonder dat het huis daadwerkelijk warm wordt. In dergelijke gevallen is het moeilijk om te spreken van een duurzame of kostenefficiënte oplossing.

Conclusie

De installatie van een lucht-lucht warmtepomp in een oud huis kan een duurzame en energiezuinige oplossing zijn, mits een grondige thermische renovatie is uitgevoerd. De efficiëntie van het systeem is sterk afhankelijk van de isolatiegraad en het warmteverlies van het huis. In huizen met hoge warmteverliezen kan een lucht-lucht warmtepomp minder geschikt zijn, waardoor het noodzakelijk is om alternatieven te overwegen. De COP is een belangrijke parameter om de efficiëntie van de warmtepomp te bepalen, evenals de keuze voor de juiste aantallen binnen- en buitenunits. Bovendien is het belangrijk om de elektriciteitskosten en seizoensafhankelijkheid te overwegen. Het is aan te raden om een warmteverliesaudit uit te voeren voordat een beslissing wordt genomen over de installatie van een warmtepomp, om ervoor te zorgen dat de investering rendabel is en het gewenste comfortniveau wordt bereikt.