Afvoerlucht-warmtepompen: energiezuinige oplossing voor verwarming, ventilatie en warm water

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

Afvoerlucht-warmtepompen vormen een steeds populaire oplossing in de woningbouwsector, met name in nieuwbouwprojecten. Deze systemen gebruiken de warmte uit de afgevoerde lucht van een woning en hergebruiken deze voor verwarming, warm water en ventilatie. Het rendement en de energiezuinigheid van deze systemen maken ze een aantrekkelijke keuze in de overstap naar duurzame woningbouw. In dit artikel bespreken we de werking van afvoerlucht-warmtepompen, de verschillende ventilatietypes (type C en D), de voordelen en beperkingen, en de technische specificaties van enkele populaire modellen. Ook wordt ingegaan op de invloed van isolatie en het geluidsniveau.

Werking van afvoerlucht-warmtepompen

Afvoerlucht-warmtepompen zijn een vorm van lucht/water warmtepompen die specifiek worden ontworpen voor woningen en appartementen. In tegenstelling tot traditionele warmtepompen die warmte uit de buitenlucht halen, gebruiken afvoerlucht-warmtepompen de warmte die in de lucht zit die uit een woning wordt afgevoerd. Deze afvoerlucht is meestal warm, vooral in wintermaanden, en bevat ook energie die anders verloren zou gaan. Door deze warmte te recupereren en te gebruiken voor verwarming of warm water, wordt de energiezuinigheid van het systeem vergroot.

De werking van deze warmtepompen is gebaseerd op het principe van warmtewisseling. De afgevoerde lucht passeert een warmtewisselaar waarbij de warmte wordt overgedragen aan een koelmiddel. Dit koelmiddel circuleert door de warmtepomp, waarbij het wordt gecomprimeerd en afgekoeld om warmte af te geven aan het verwarmingssysteem of het warmwaterreservoir.

Een belangrijk voordeel van afvoerlucht-warmtepompen is dat ze meestal geïntegreerd worden in een ventilatiesysteem. Dit betekent dat ze niet alleen warmte uit de afvoerlucht halen, maar ook voorzien in ventilatie van de woning. Hierdoor kan men verder rekenen op een gezond en comfortabel leefmilieu, zonder de noodzaak van aparte ventilatieunits.

Afvoerlucht-warmtepompen in combinatie met ventilatie

De combinatie van afvoerlucht-warmtepompen en ventilatie is een krachtige oplossing voor energiezuinig wonen. Er zijn twee voornaamste ventilatietypes die gebruikt worden in combinatie met afvoerlucht-warmtepompen: ventilatietype C en ventilatietype D.

Ventilatietype C: natuurlijke toevoer en mechanische afvoer

Bij ventilatietype C wordt de afvoerlucht mechanisch uit de woning geblazen, terwijl de toevoerlucht op natuurlijke manier plaatsvindt via openingen in de gevel of muren. De warmte uit de afvoerlucht wordt in dit geval gebruikt voor verwarming en warm water. Een belangrijk nadeel van ventilatietype C is dat de toevoerlucht niet voorverwarmd wordt, wat kan leiden tot minder comfort in de woning.

Ventilatietype D: mechanische toevoer en mechanische afvoer

Ventilatietype D is een geavanceerdere vorm van ventilatie waarbij zowel toevoer als afvoer mechanisch gebeurt. Dit betekent dat verse lucht wordt aangezogen van buiten via een ventilator en via een systeem van buizen en inblaasventielen in de woning wordt geblazen. De afvoerlucht wordt eveneens mechanisch afgevoerd. Hierdoor is de ventilatie beter gereguleerd en kan de toevoerlucht voorverwarmd worden, wat comfort en energiezuinigheid vergroot.

De warmte die uit de afvoerlucht wordt teruggewonnen, wordt gebruikt voor cv-verwarming en het bereiden van warm water. Daarbij zorgt de mechanische ventilatie voor de circulatie van de warme lucht. Ventilatiesysteem type D is dus energiezuiniger en comfortabeler dan type C, maar het is wel duurder in aankoop en installatie.

Voordelen van afvoerlucht-warmtepompen

Afvoerlucht-warmtepompen bieden een aantal aanzienlijke voordelen die maken dat ze een steeds populaire keuze worden in nieuwbouwprojecten:

Energiezuinigheid: Omdat afvoerlucht-warmtepompen gebruikmaken van de warmte die anders verloren zou gaan, is het rendement vaak hoger dan bij traditionele warmtepompen die alleen afhankelijk zijn van de buitentemperatuur.
Gezond en comfortabel leefmilieu: Door het gebruik van een gecontroleerde ventilatie is de luchtkwaliteit in de woning verbeterd. De toevoerlucht kan bovendien voorverwarmd worden, wat comfort verhoogt.
Klimaatbeheersing: Sommige systemen bieden de mogelijkheid tot omkeerbaar gebruik, wat betekent dat men ook in de zomer koeling kan verkrijgen. Dit maakt de warmtepomp een flexibele oplossing voor klimaatbeheersing.
Lage CO₂-uitstoot: Afvoerlucht-warmtepompen draaien op elektriciteit en produceren dus geen CO₂-uitstoot, mits de elektriciteit uit duurzame bronnen komt.
Integratie met fotovoltaïsche systemen: Het is mogelijk om afvoerlucht-warmtepompen te koppelen aan zonnepanelen, wat leidt tot een verdere vermindering van de energiekosten.
Compacte installatie: Veel modellen zijn ontworpen om ruimtebesparend te zijn, wat van belang is in appartementen of woningen met beperkte installatieruimte.

Nadelen en beperkingen

Hoewel afvoerlucht-warmtepompen veel voordelen bieden, zijn er ook enkele beperkingen waarmee rekening moet worden gehouden:

Niet geschikt voor alle woningen: Afvoerlucht-warmtepompen zijn vooral geschikt voor nieuwbouwprojecten die goed geïsoleerd zijn. De prestaties van deze systemen zijn afhankelijk van een goede isolatie en luchtdichtheid van de woning. In bestaande woningen die niet op maat zijn gepland, kan het rendement lager zijn.
Onderhoudsintensief: Hoewel de systemen meestal automatisch werken, vereisen ze wel regelmatig onderhoud. Dit betreft onder andere de reiniging van filters en ventilatoren.
Geen directe warmwatervoorziening: Niet alle modellen leveren direct warm water. Soms is een aparte boiler of warmwaterreservoir nodig.
Hoog geluidsniveau: Hoewel de geluidsniveaus van moderne modellen behoorlijk zijn verlaagd, kan het geluidsniveau toch nog rond de 50 dB liggen, wat gelijk is aan een normaal gesprek. In sommige gevallen is extra isolatie nodig om geluidsoverlast te voorkomen.
Hoog aankoop- en installatiekosten: De installatie van een ventilatiesysteem type D is meestal duurder dan van type C. Bovendien zijn er twee ventilatoren nodig in plaats van één, wat de kosten verder opdrijft.

Technische specificaties en voorbeelden van modellen

Een van de bekendere modellen op de markt is de WPL 09 ICS van Stiebel Eltron. Deze lucht/water warmtepomp is ontworpen voor inwendige installatie en maakt gebruik van invertertechnologie, wat leidt tot een hogere efficiëntie en lagere energiekosten. Het toestel is getest bij KIWA en voldoet aan de NEN 7120 en NTA 8800-standaarden.

De WPL 09 ICS is compact en eenvoudig te installeren, dankzij de hoge mate van integratie van de componenten. Het toestel is ontworpen voor woningen tot 200 m² en vereist een aparte boiler voor de opslag van warm water. Daarnaast is het toestel uitgerust met een silent mode om het geluidsniveau verder te verlagen, wat het geschikt maakt voor woningen waar geluidsoverlast een probleem kan zijn.

Een andere bekende fabrikant is NIBE, die ook een reeks afvoerlucht-warmtepompen biedt. Deze modellen zijn ontworpen voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten en kunnen werken met ventilatietypes C en D. De NIBE-systemen onttrekken niet alleen warmte aan de afvoerlucht, maar ook aan eventuele condensatie die in de lucht zit. Dit zorgt voor een hoger rendement in vergelijking tot traditionele WTW-units.

NIBE’s warmtepompen zijn ook in staat om buitenlucht aan te zuigen, wat extra warmte ter beschikking stelt. In combinatie met een goed geïsoleerde woning kan dit leiden tot aanzienlijke energiebesparingen.

Invloed van isolatie op het rendement

De prestaties van afvoerlucht-warmtepompen zijn sterk afhankelijk van de isolatiekwaliteit van de woning. Zowel nieuwbouw als renovaties moeten voldoen aan hoge isolatie-eisen om een optimale werking van het systeem te garanderen. In nieuwbouwprojecten wordt vaak rekening gehouden met een luchtdichte constructie, wat zorgt voor een efficiënter werking van de ventilatie en warmtepomp.

In bestaande woningen is het vaak nodig om extra isolatiemaatregelen te nemen, zoals het aanbrengen van dubbel glas, het isoleren van muren en plafonds, en het herstellen van luchtlekken. Deze maatregelen zijn niet alleen goed voor het rendement van de warmtepomp, maar ook voor het comfort en de energiekosten van de woning in het algemeen.

Geluid en akoestiek

Het geluidsniveau is een belangrijke overweging bij de keuze en installatie van afvoerlucht-warmtepompen. Moderne modellen zijn ontworpen met invertertechnologie en geluidsarme componenten om de akoestiek in de woning zo gunstig mogelijk te maken. Echter, het geluidsniveau kan nog steeds rond de 50 dB liggen, wat gelijk is aan een normaal gesprek. In sommige gevallen kan extra akoestische isolatie nodig zijn om geluidsoverlast te voorkomen, vooral bij woningen in de buurt van buurhuis of openbare ruimtes.

Conclusie

Afvoerlucht-warmtepompen zijn een veelbelovende oplossing voor energiezuinige woningbouw, met name in nieuwbouwprojecten. Door de warmte uit de afgevoerde lucht te recupereren en te gebruiken voor verwarming en warm water, wordt de energiezuinigheid aanzienlijk vergroot. In combinatie met gecontroleerde ventilatie levert dit een gezonder en comfortabeler leefmilieu op.

Hoewel de systemen voordelen bieden in termen van energiebesparing, klimaatbeheersing en luchtkwaliteit, zijn er ook beperkingen. De systemen zijn niet geschikt voor alle woningen, vereisen een goede isolatie en kunnen soms onderhoudsintensief zijn. Daarnaast zijn er kosten verbonden aan de installatie, vooral bij ventilatiesysteem type D.

Toch blijft de afvoerlucht-warmtepomp een steeds populaire keuze in de woningbouwsector. Door technologische ontwikkelingen en het verhogen van de efficiëntie is het steeds aantrekkelijker om deze systemen in te zetten, met name in combinatie met zonnepanelen en andere duurzame oplossingen.

Voor de toekomstige woningbouw is het belangrijk om zowel de technische kant van de warmtepompen als de bouwkundige aspecten in overweging te nemen. Een goed geïsoleerde, luchtdichte woning met een gecontroleerde ventilatie en een efficiënte warmtepompinstallatie is de sleutel tot een energiezuinige en comfortabele woning.

Bronnen

afvoer
air