Lucht-lucht warmtepomp: de aantrekkelijke optie voor woningverwarming en -koeling

De lucht-lucht warmtepomp is steeds vaker in beeld bij eigenaars die op zoek zijn naar een duurzame en efficiënte oplossing voor woningverwarming en -koeling. Tegenover traditionele verwarmingssystemen zoals een gascv-ketel of een hybride warmtepomp biedt de lucht-lucht warmtepomp een aantal aantrekkelijke voordelen, zoals een lage aanschafprijs, eenvoudige installatie en het vermogen om zowel in de winter als in de zomer comfort te bieden. Maar deze technologie heeft ook haar beperkingen. In deze artikel geven we een gedetailleerde en feitelijke overzicht van de lucht-lucht warmtepomp, haar werking, voordelen, nadelen en geschiktheid voor verschillende situaties.

Wat is een lucht-lucht warmtepomp?

Een lucht-lucht warmtepomp is een verwarmingssysteem dat direct de lucht in een woning verwarmt of afkoelt. In tegenstelling tot een lucht-water warmtepomp, die warmte gebruikt om CV-water te verwarmen, of een hybride warmtepomp, die een combinatie maakt van warmtepomp en gasketel, levert een lucht-lucht warmtepomp warmte in de vorm van lucht. Het werkt op basis van het principe van warmteoverdracht: warmte wordt onttrokken aan de buitenlucht en geconcentreerd om daarmee de binnenlucht te verwarmen. In de zomer kan het systeem ook omgekeerd werken om warmte uit de woning te onttrekken en naar buiten af te voeren, waardoor het ook als airconditioning fungeert.

Het systeem bestaat uit twee hoofddeelcomponenten:

1. Buitenunit: Deze unit onttrekt warmte uit de omgevingslucht. Zelfs bij lage temperaturen, zoals onder het vriespunt, kan een lucht-lucht warmtepomp nog warmte onttrekken aan de buitenlucht.
2. Binnenunits: Deze units blazen de verwarmde of gekoelde lucht in de woning. Meerdere binnenunits kunnen aan één buitenunit worden aangesloten, waardoor meerdere ruimtes tegelijk kunnen worden verwarmd of afgekoeld.

Er is ook een variant van de lucht-lucht warmtepomp die geen aparte buitenunit nodig heeft. In dat geval zijn de componenten geïntegreerd in één unit die binnen in de woning wordt geplaatst. De warmte-uitwisseling met de buitenlucht gebeurt via ventilatiekanalen in een buitenmuur. Deze oplossing is ideaal voor appartementen of historische woningen waar het plaatsen van een buitenunit niet wenselijk of mogelijk is.

Hoe werkt een lucht-lucht warmtepomp?

De werking van een lucht-lucht warmtepomp is gebaseerd op een serie stappen die ervoor zorgen dat warmte onttrokken wordt aan de buitenlucht en gebruikt wordt om de lucht in de woning te verwarmen of af te koelen. Hieronder een overzicht van de werking:

1. Warmte opnemen uit de buitenlucht: De buitenunit haalt warmte uit de omgevingslucht. Dit kan zelfs gebeuren bij temperaturen onder nul graden Celsius.
2. Warmteoverdracht via koudemiddel: De opgenomen warmte wordt getransporteerd via een koudemiddel, dat door de warmtepomp wordt gecomprimeerd en zo de warmte verder kan verwerken.
3. Verwarmen of koelen van lucht: De binnenunits blazen de verwarmde of gekoelde lucht in de woning. De lucht wordt hierbij direct in de ruimte uitgestoten, wat leidt tot een snelle opwarming of afkoeling.
4. Omgekeerde werking in de zomer: Tijdens warme periodes kan het systeem worden omgezet in koelmodus. Hierbij wordt de warmte uit de woning onttrokken en afgevoerd naar buiten.

Het proces is energie-efficiënt, omdat het gebruik maakt van omgevingswarmte. Een warmtepomp kan zo’n 3 tot 5 kWh warmte genereren per 1 kWh elektriciteit. Dit maakt het systeem aantrekkelijk in vergelijking met traditionele verwarmingssystemen.

Voordelen van een lucht-lucht warmtepomp

1. Energiebesparing en duurzaamheid

Een lucht-lucht warmtepomp maakt gebruik van hernieuwbare energie, namelijk de warmte uit de buitenlucht. Omdat het slechts een fractie van de energie nodig heeft om de warmte over te dragen, levert het een aanzienlijke energiebesparing. In vergelijking met een gascv-ketel is de CO2-uitstoot met een warmtepomp lager, en deze uitstoot neemt verder af naarmate meer duurzame stroom op de markt komt. Volgens milieuexperts kan het gebruik van een warmtepomp leiden tot een CO2-vermindering van 30% tot 65% in vergelijking met een traditionele gasinstallatie.

2. Verwarmen en koelen in één systeem

Een belangrijk voordeel van de lucht-lucht warmtepomp is dat het zowel verwarming als airconditioning biedt. In de winter verwarmt het de woning, en in de zomer verwijdert het warmte en vocht uit de lucht, wat comfortabele koeltemaandag maakt. Hierdoor is het systeem geschikt voor alle seizoenen en biedt het een complete oplossing voor het binnenklimaat.

3. Lagere aanschaf- en installatiekosten

In vergelijking met andere warmtepompmodellen, zoals een lucht-water of bodemwarmtepomp, is een lucht-lucht warmtepomp relatief goedkoop. De aanschafkosten liggen tussen €3.000 en €7.000, afhankelijk van het type en het aantal benodigde binnenunits. Installatiekosten variëren tussen €1.000 en €2.000. Daarnaast zijn de installatie- en montagearbeiden meestal minder ingrijpend dan bij andere systemen, omdat er geen verbinding met een CV-installatie nodig is.

4. Snelle opwarming

Omdat het systeem direct de lucht verwarmt, is de opwarming sneller dan bij een CV-systeem, waarbij eerst het water moet worden verwarmd en vervolgens via radiatoren of vloerverwarming in de ruimte wordt afgegeven. Dit is vooral gunstig in ruimtes waar direct comfort gewenst is.

5. Verbeterde luchtkwaliteit

Vele modellen van lucht-lucht warmtepompen zijn uitgerust met ingebouwde luchtfilters die allergenen, stofdeeltjes en pollen uit de lucht verwijderen. Dit maakt het systeem een gezonde optie voor mensen met allergieën of astma.

6. Flexibiliteit in de installatie

De lucht-lucht warmtepomp is flexibel in de toepassing. Het kan geïnstalleerd worden in ruimtes die geen bestaand verwarmingssysteem hebben. Bovendien kunnen meerdere binnenunits worden aangesloten op één buitenunit, wat het systeem geschikt maakt voor meerdere ruimtes of extra woningdelen.

Nadelen van een lucht-lucht warmtepomp

Hoewel de lucht-lucht warmtepomp veel voordelen biedt, zijn er ook beperkingen die in overweging genomen moeten worden.

1. Geen warm tapwater

Een lucht-lucht warmtepomp verwarmt exclusief de lucht in een woning. Het levert geen warm tapwater, wat betekent dat je een aparte voorziening nodig hebt voor sanitair water. Dit is een belangrijk verschil met een lucht-water warmtepomp of een hybride warmtepomp.

2. Geen subsidie beschikbaar

In tegenstelling tot andere warmtepompmodellen, zoals de lucht-water warmtepomp of de bodemwarmtepomp, is er geen subsidie beschikbaar voor de lucht-lucht warmtepomp. Dit betekent dat de investering in dit type warmtepomp niet kan worden ondersteund via de ISDE-subsidie of andere overheidsfinanciële hulpmiddelen.

3. Geluidsniveau

Zowel de buitenunit als de binnenunits van een lucht-lucht warmtepomp kunnen geluid produceren, wat in sommige gevallen als storend kan worden ervaren. Dit is vooral van toepassing in rustige woonomgevingen of bij gevoelige gebruikers.

4. Minder geschikt voor grote woningen

Hoewel de lucht-lucht warmtepomp geschikt is voor het verwarmen van individuele ruimtes of kleinere woningen, is het minder geschikt voor grotere huizen of woningen met een behoefte aan centrale verwarming voor het hele huis. In zulke gevallen is een lucht-water warmtepomp of een hybride warmtepomp een betere keuze.

5. Hoger stroomverbruik in de zomer

Wanneer de lucht-lucht warmtepomp wordt gebruikt als airconditioning in de zomer, kan het stroomverbruik aanzienlijk stijgen. Hoewel de warmtepomp efficiënter is dan traditionele airco-systemen, kan het toch leiden tot hogere elektriciteitsrekening in de warmste maanden.

Toepassing en geschiktheid

De geschiktheid van een lucht-lucht warmtepomp hangt af van een aantal factoren, zoals de grootte van de woning, de aanwezigheid van een bestaand verwarmingssysteem en de specifieke behoeften van de gebruiker.

1. Geschikt voor woningen zonder bestaande verwarming

De lucht-lucht warmtepomp is een uitstekende oplossing voor ruimtes of woningen die geen bestaand verwarmingssysteem hebben. Het is een stand-alone systeem dat direct luchtverwarming biedt zonder dat er een CV-installatie of radiatoren nodig zijn. Dit maakt het ideaal voor uitbreidingen, kelders of appartementen die worden opgeknapt of herbouwd.

2. Niet geschikt voor CV-systemen

Als je woning al is uitgerust met een CV-systeem, is een lucht-lucht warmtepomp niet de meest logische keuze. In dit geval is een lucht-water warmtepomp of een hybride warmtepomp beter aangewezen, omdat deze systemen kunnen worden aangesloten op het bestaande verwarmingssysteem.

3. Ideaal voor appartementen en historische woningen

De compacte opzet en de mogelijkheid om een lucht-lucht warmtepomp zonder buitenunit te installeren, maakt het systeem ideaal voor appartementen of woningen met beperkte mogelijkheden voor aanpassingen aan de buitenkant. De integratie van de buitenunit in een binnenunit, met ventilatie via een buitenmuur, is een praktische oplossing voor dergelijke situaties.

4. Gezondheidsvoordeel

De ingebouwde luchtfilters van veel modellen maken een lucht-lucht warmtepomp een gezonde keuze voor mensen met allergieën of ademhalingsproblemen. Het systeem zorgt voor een betere luchtkwaliteit in de woning door het verwijderen van stofdeeltjes en allergenen.

Kostprijs en investering

De aanschafkosten van een lucht-lucht warmtepomp liggen tussen €3.000 en €7.000, afhankelijk van het type, het vermogen en het aantal benodigde binnenunits. De installatiekosten variëren tussen €1.000 en €2.000, afhankelijk van de complexiteit van de installatie en de locatie van de woning. Het totaalbedrag voor een volledige installatie ligt dus tussen €4.000 en €9.000.

Het is belangrijk om niet alleen de aanschafkosten in overweging te nemen, maar ook de langere termijn kosten, zoals energieverbruik en onderhoud. Ondanks de lagere aanschafprijs en het energie-efficiënte karakter, kan het elektriciteitsverbruik in de zomerperiode hoger liggen, vooral als het systeem als airconditioning wordt gebruikt.

Subsidies en financiële ondersteuning

Helaas is er geen officiële subsidie beschikbaar voor een lucht-lucht warmtepomp. In tegenstelling tot de lucht-water warmtepomp of de hybride warmtepomp, die vaak ondersteund worden door overheidsprogramma’s zoals de ISDE-subsidie, is de lucht-lucht warmtepomp hier buiten. Dit betekent dat de investering volledig op eigen kosten moet worden gedaan.

Alternatieven en vergelijking met andere warmtepompmodellen

1. Lucht-water warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp verwarmt het CV-water in een woning. Het is geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Deze warmtepomp kan ook worden aangesloten op bestaande verwarmingssystemen, zoals radiatoren of vloerverwarming. Het is een betere keuze voor woningen met een CV-installatie, omdat het zowel verwarming als warm tapwater kan leveren. De aanschafkosten liggen hoger dan bij een lucht-lucht warmtepomp, maar er is wel subsidie beschikbaar via de ISDE-uitkering.

2. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp is een combinatie van een lucht-water warmtepomp en een gasketel. In de meeste gevallen wordt de verwarming geleverd door de warmtepomp, maar de gasketel springt in als het nodig is. Deze oplossing is geschikt voor woningen die nog niet optimaal geïsoleerd zijn of waarbij het verwarmingsvermogen van de warmtepomp niet voldoende is. Het is een transitieloplossing tussen een traditionele gasinstallatie en een volledig elektrische warmtepomp.

3. Bodem- en geothermische warmtepompen

Bodem- en geothermische warmtepompen gebruiken de warmte uit de aarde of diepere lagen van de bodem. Deze systemen zijn energie-efficiënter dan lucht-lucht warmtepompen, maar de aanschafkosten zijn aanzienlijk hoger. Daarnaast vereisen ze ingrijpende werkzaamheden zoals grondboorinstallaties. Deze opties zijn dus niet geschikt voor appartementen of woningen met beperkte mogelijkheden voor grondwerken.

Samenvatting en conclusie

De lucht-lucht warmtepomp is een aantrekkelijke optie voor woningen die geen bestaande CV-installatie hebben of die op zoek zijn naar een kostenefficiënte en duurzame oplossing voor verwarming en koeling. Het is een stand-alone systeem dat direct luchtverwarming biedt, zonder het gebruik van water of radiatoren. Het is geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten, en het kan worden geïnstalleerd in ruimtes of woningen die geen bestaande verwarming hebben.

De voordelen van de lucht-lucht warmtepomp omvatten energiebesparing, snelle opwarming, verbeterde luchtkwaliteit en lage installatiekosten. Echter, het heeft ook beperkingen zoals het feit dat het geen warm tapwater levert, geen subsidie ontvangt en minder geschikt is voor grotere woningen of complexe verwarmingssystemen.

Als je overweegt om een lucht-lucht warmtepomp aan te schaffen, is het belangrijk om goed te informeren over de specifieke behoeften van je woning en de beschikbare alternatieven. Het vergelijken van meerdere offertes van installateurs en het inzichtelijk maken van de langdurige kosten en voordelen is een essentieel onderdeel van het beslissingsproces.

Bronnen

1. Homedeal.nl - Lucht-lucht warmtepomp
2. Milieucentraal.nl - Warmtepomp
3. Verwarming-plaatsen.nl - Lucht-lucht warmtepomp
4. Warmtepompenadvies.nl - Bron van warmtepomp