Lucht-water warmtepomp: Werking, installatie en voordelen van de buitenunit

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp is een duurzame en energie-efficiënte oplossing voor het verwarmen en koelen van een woning, evenals het leveren van warm tapwater. De centrale rol in dit systeem wordt gespeeld door de buitenunit, die verantwoordelijk is voor het onttrekken van warmte uit de omgevingslucht. Deze buitenunit is cruciaal voor de efficiëntie en het functioneren van het gehele warmtepompsysteem. In deze artikel leggen we de werking van een lucht-water warmtepomp uit, geven we details over de installatie van de buitenunit en bespreken we de voordelen en nadelen van deze technologie.

Wat is een lucht-water warmtepomp?

Een lucht-water warmtepomp is een verwarmingssysteem dat warmte uit de buitenlucht opwekt en gebruikt om water te verwarmen. Dit warme water kan vervolgens worden ingezet voor vloerverwarming, radiatoren en sanitair warm water. In tegenstelling tot traditionele verwarmingssystemen zoals gas of elektrische verwarming, maakt een lucht-water warmtepomp gebruik van warmte die al in de omgeving aanwezig is, wat resulteert in een aanzienlijke energiebesparing.

De warmtepomp bestaat uit twee onderdelen: een binnenunit en een buitenunit. De buitenunit bevat de compressor, de verdamper en de ventilator, die samenwerken om warmte uit de lucht te onttrekken. De binnenunit, aangesloten op het verwarmingssysteem, zorgt voor de warmteoverdracht naar het water in de woning.

De werking van het systeem kan samengevat worden in de volgende stappen:

Warmte onttrekken aan de lucht: De ventilator van de buitenunit zuigt lucht aan, die via de verdamper wordt geleid. Het koelmiddel in de verdamper neemt warmte op uit de lucht.
Compressie van koelmiddel: De compressor verhoogt de druk van het koelmiddel, waardoor de temperatuur aanzienlijk stijgt.
Warmteoverdracht naar het water: De warmte uit het gecomprimeerde koelmiddel wordt overgedragen aan het water via een tweede warmtewisselaar in de binnenunit.
Verdeling van het warme water: Het warme water wordt verder verdeeld via het verwarmingssysteem van de woning, zoals vloerverwarming of radiatoren.

Deze technologie is vooral geschikt voor bestaande woningen, aangezien geen ingrijpende bouwkundige aanpassingen nodig zijn. Een lucht-water warmtepomp kan een jaarlijkse besparing van ongeveer 25% opleveren op de verwarmingskosten.

Werking van de buitenunit

De buitenunit speelt een centrale rol in het functioneren van een lucht-water warmtepomp. Deze unit bevat alle onderdelen die nodig zijn om warmte uit de buitenlucht te onttrekken en om te zetten in bruikbare energie voor de woning. De werking van de buitenunit kan als volgt worden beschreven:

Aanzuigen van lucht: De ventilator van de buitenunit zuigt omgevingslucht aan, die vervolgens wordt geleid naar de verdamper.
Warmteoverdracht aan koelmiddel: In de verdamper neemt het koelmiddel warmte op uit de lucht. Dit proces maakt dat het koelmiddel verdampt.
Compressie van koelmiddel: De compressor verhoogt de druk van het koelmiddel, wat leidt tot een aanzienlijke temperatuurstijging.
Afvoeren van warmte naar binnenunit: Het gecomprimeerde koelmiddel wordt via koelvloeistofleidingen naar de binnenunit gebracht, waar de warmte overgedragen wordt aan het water in het verwarmingssysteem.

De buitenunit kan worden geïnstalleerd op verschillende locaties, zoals op het dak, tegen de gevel of op een aparte fundering. De keuze van de locatie hangt af van de beschikbare ruimte en de akoestische eisen. Het is belangrijk dat de buitenunit op een goed bereikbare en veilige locatie wordt geplaatst om eventuele onderhouds- of reparatiearbeid te faciliteren.

Installatie van de buitenunit

De installatie van de buitenunit van een lucht-water warmtepomp is een essentieel onderdeel van het systeem. De buitenunit moet op een geschikte locatie worden geïnstalleerd, waarbij een aantal technische en logistieke aspecten in overweging worden genomen. De installatieproces omvat meerdere stappen, die als volgt zijn:

Voorbereiding van de locatie: De buitenunit vereist een stevige fundering of montageplatform. De locatie moet zowel toegankelijk zijn voor transport en installatie als geschikt voor langdurige exploitatie. Het is belangrijk om te controleren of de locatie voldoet aan de akoestische eisen en of er geen hinderlijke geluiden zullen worden gegenereerd voor buren.
Aanleg van koelvloeistofleidingen: Koelvloeistofleidingen worden gelegd tussen de buitenunit en de binnenunit om de warmteoverdracht mogelijk te maken. Deze leidingen moeten zorgvuldig geïsoleerd worden om energieverlies te voorkomen.
Elektrische aansluiting: De warmtepomp vereist een elektrische aansluiting, die moet worden aangelegd door een erkende elektricien. De elektrische aansluiting moet voldoen aan de lokale elektriciteitsnetvoorschriften en veiligheidsnormen.
Aansluiting op het hydronisch systeem: Als de warmtepomp wordt geïntegreerd met een hydronisch verwarmingssysteem, zoals vloerverwarming, moet de installateur de warmtepomp aansluiten op het distributiesysteem. Dit zorgt voor een correcte circulatie en warmte-uitwisseling binnen het systeem.
Test en afstelling: Na de installatie moet het systeem worden getest en afgepast om ervoor te zorgen dat alles correct werkt en dat de warmtepomp efficiënt in bed is.

De installatie van een lucht-water warmtepomp vereist de hulp van een erkende installateur met koelcertificaat. Dit is vanwege de complexiteit van het systeem en de noodzaak om voldoende aan de veiligheids- en kwaliteitsnormen te voldoen.

Voordelen van de buitenunit

Het gebruik van een buitenunit in een lucht-water warmtepomp heeft verschillende voordelen, zowel op technisch als praktisch vlak. Deze voordelen zijn:

Efficiëntie: De buitenunit is ontworpen om warmte uit de lucht te onttrekken, ook bij lage temperaturen. Dit maakt de warmtepomp geschikt voor gebruik in diverse klimatologische omstandigheden.
Flexibiliteit in installatie: Een buitenunit biedt meer flexibiliteit in de keuze van de installatielocatie. In tegenstelling tot monoblock-systemen, waarbij alle componenten in één unit zijn geïntegreerd, kan een buitenunit op een aparte locatie worden geplaatst. Dit is vooral gunstig in gevallen waarin de binnenruimte beperkt is.
Lagere kosten: Warmtepompen met een buitenunit zijn doorgaans goedkoper dan monoblock-systemen. Dit komt doordat de technologie minder complex is en meer fabrikanten dit type warmtepomp produceren. Daardoor zijn de aankoop- en installatiekosten lager.
Gemakkelijkere onderhouds- en reparatiearbeid: Aangezien de buitenunit los staat van de binnenunit, is het eenvoudiger om onderhouds- en reparatiearbeid uit te voeren. Problemen met de compressor of ventilator kunnen snel geïdentificeerd en opgelost worden zonder dat de gehele woning wordt binnengelopen.
Mogelijkheid tot omkeerfunctie: In het geval van een split-uitvoering is het mogelijk om de werking van de warmtepomp om te keren. Dit betekent dat de warmtepomp ook in de zomer kan worden gebruikt om de woning te koelen. Dit is een extra voordelen in vergelijking met monoblock-systemen, die vaak niet geschikt zijn voor koeling.

De buitenunit maakt het dus mogelijk om een warmtepomp te installeren zonder ingrijpende aanpassingen in de woning. Dit maakt het systeem geschikt voor zowel bestaande woningen als nieuwbouwprojecten.

Nadelen van de buitenunit

Hoewel de buitenunit veel voordelen biedt, zijn er ook enkele nadelen die in overweging genomen moeten worden bij de keuze voor een lucht-water warmtepomp. Deze nadelen zijn:

Akoestische impact: De buitenunit bevat onderdelen zoals de ventilator en compressor, die geluid produceren. Hoewel moderne warmtepompen steeds stiller worden, kan de geluidsproductie toch hinderlijk zijn voor buren of voor de bewoner zelf als de unit in de directe omgeving van de woning is geplaatst.
Beperkte flexibiliteit in ruimtelijke opstelling: De buitenunit moet op een bepaalde locatie worden geplaatst, wat kan leiden tot ruimtelijke beperkingen. In sommige gevallen kan het moeilijk zijn om een geschikte locatie te vinden, vooral in dichtbebouwde wijk of in woningen met kleine tuinen.
Verminderde efficiëntie bij extreme temperaturen: Hoewel een lucht-water warmtepomp goed werkt bij lage temperaturen, kan de efficiëntie afnemen bij zeer koude winters. In extreme winteromstandigheden kan het nodig zijn om aanvullende verwarmingssystemen in te schakelen.
Onderhouds- en reparatiekosten: Ondanks de voordelen van de buitenunit in termen van onderhoud, kan het ook betekenen dat er twee aparte units zijn die afzonderlijk onderhouden moeten worden. Dit kan leiden tot hogere onderhouds- en reparatiekosten in de loop van de tijd.

Het is belangrijk om deze nadelen tegen te gaan met de voordelen om te bepalen of een lucht-water warmtepomp met buitenunit het juiste keuze is voor een specifieke situatie.

Split- versus monoblock-uitvoering

Een lucht-water warmtepomp kan op twee manieren worden uitgevoerd: als een split-systeem of als een monoblock-systeem. De keuze tussen deze twee uitvoeringen heeft een grote invloed op de installatie, de efficiëntie en de kosten van het systeem.

Split-systeem

Bij een split-systeem zijn de binnenunit en de buitenunit gescheiden. De buitenunit bevat alle onderdelen die geluid produceren, zoals de ventilator, de compressor en de verdamper. De binnenunit is compact en stil en bevat alleen de onderdelen die nodig zijn voor de warmteoverdracht naar het water. De voordelen van een split-systeem zijn:

Minder geluid in de woning: Aangezien de geluidsproducerende onderdelen in de buitenunit zijn geplaatst, is de binnenunit veel stille.
Mogelijkheid tot koeling: Split-systeem zijn vaak uitgerust met een omkeerfunctie, waardoor de warmtepomp ook gebruikt kan worden om de woning te koelen.
Flexibiliteit in installatie: De buitenunit kan op een aparte locatie worden geplaatst, wat extra flexibiliteit biedt in de installatie.

Een nadeel van het split-systeem is dat de installatiecomplexiteit iets hoger is in vergelijking met een monoblock-systeem. De aannemer moet ervoor zorgen dat de koelkringloop correct is aangelegd en dat de elektrische aansluitingen voldoen aan de veiligheidsnormen.

Monoblock-systeem

Bij een monoblock-systeem bevinden alle onderdelen van de warmtepomp zich in één unit. Deze unit wordt meestal op het dak of tegen de gevel van de woning geplaatst. De voordelen van een monoblock-systeem zijn:

Makkelijkere installatie: Aangezien alle onderdelen in één unit zijn geïntegreerd, is de installatie sneller en eenvoudiger.
Lagere kosten: Monoblock-systeem zijn vaak goedkoper dan split-systeem vanwege de lagere complexiteit en de lagere productiekosten.
Minder onderhoud: Aangezien er maar één unit is, is het onderhoud eenvoudiger en efficiënter.

Een nadeel van het monoblock-systeem is dat de geluidsproducerende onderdelen zich dichter bij de woning bevinden, wat kan leiden tot hinderlijke geluiden voor de bewoner. Bovendien is het meestal niet mogelijk om het systeem te gebruiken voor koeling, aangezien de meeste monoblock-systeem geen omkeerfunctie hebben.

De keuze tussen split- en monoblock-uitvoering hangt af van de specifieke eisen van de woning, de beschikbare ruimte, de akoestische eisen en de financiële mogelijkheden van de eigenaar.

Invloed op energielabel en EPC

Het gebruik van een lucht-water warmtepomp heeft een gunstige invloed op het energielabel van bestaande woningen en op de EPC (Energielabel voor nieuwbouw) van nieuwbouwprojecten. Omdat lucht-water warmtepompen energie-efficiënter zijn dan traditionele verwarmingssystemen, kunnen ze bijdragen aan een betere energielabelscore. Dit is een belangrijk voordeel, aangezien het energielabel steeds meer invloed krijgt op de waarde van een woning en op de koop- en huurmarkt.

De EPC van een nieuwbouwwoning wordt bepaald door de energie-efficiëntie van het verwarmingssysteem, het isolatieniveau van de woning en het gebruik van duurzame energiebronnen. Een lucht-water warmtepomp verlaagt de EPC-waarde, wat betekent dat de woning energie-efficiënter is en dus aantrekkelijker op de markt is.

Conclusie

Een lucht-water warmtepomp met een buitenunit is een duurzame en efficiënte oplossing voor het verwarmen en koelen van een woning, evenals het leveren van warm tapwater. De buitenunit speelt een centrale rol in het functioneren van het systeem, aangezien deze verantwoordelijk is voor het onttrekken van warmte uit de buitenlucht. De installatie van de buitenunit vereist een aantal technische stappen, inclusief het aanleggen van koelvloeistofleidingen en elektrische aansluitingen.

De keuze voor een lucht-water warmtepomp met buitenunit biedt verschillende voordelen, zoals efficiëntie, flexibiliteit in installatie, lagere kosten en de mogelijkheid tot koeling. Echter, er zijn ook enkele nadelen die in overweging genomen moeten worden, zoals akoestische impact en beperkte efficiëntie bij extreme temperaturen.

Bij de keuze tussen een split- en monoblock-uitvoering moet rekening worden gehouden met de specifieke eisen van de woning, de beschikbare ruimte en de akoestische eisen. De invloed van een lucht-water warmtepomp op het energielabel en de EPC van een woning is een belangrijk voordeel, aangezien het energielabel een steeds grotere rol speelt in de koop- en huurmarkt.