COP van een lucht/water warmtepomp: begrip, invloeden en rendement

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

Een warmtepomp is een essentieel onderdeel van duurzame verwarmingssystemen in zowel bestaande als nieuwe woningen. In dit artikel focussen we op de COP (Coefficient of Performance) van een lucht/water warmtepomp. Dit is een kernmaat voor het rendement van de warmtepomp. Met behulp van de beschikbare informatie uit betrouwbare bronnen leggen we uit wat de COP inhoudt, wat de factoren zijn die het rendement beïnvloeden, en hoe deze waarde kan worden gebruikt bij het kiezen van een warmtepomp. Deze kennis is van groot belang voor eigenaren, woningbouwers en installateurs die op zoek zijn naar een efficiënte, duurzame oplossing voor ruimteverwarming en warm water.

Wat is de COP van een warmtepomp?

De COP (Coefficient of Performance) is een maat voor het rendement van een warmtepomp. Het geeft de verhouding aan tussen de hoeveelheid warmte die wordt afgegeven en het elektriciteitsverbruik dat nodig is om de warmtepomp in bedrijf te houden.

Een voorbeeld maakt duidelijk hoe dit werkt: als een warmtepomp 5 kWh warmte levert, waarvan 4 kWh afkomstig is uit een externe bron (zoals lucht of water) en 1 kWh uit elektriciteit, dan is de COP 5. Dit betekent dat de warmtepomp 5 keer zoveel warmte levert als het elektriciteitsverbruik. Dit is een zeer hoge efficiëntie vergeleken met traditionele verwarmingsmethoden zoals een elektrische CV-ketel of een elektrische radiatie.

Een COP van 5 betekent dus dat het rendement van de warmtepomp 500% is. Dit is in de verwarmingssector uitzonderlijk hoog. Het rendement van elektrische verwarmingssystemen ligt meestal rond de 100%, aangezien ze elektriciteit omzetten in warmte zonder verdere winst uit een externe bron.

Hoe werkt een lucht/water warmtepomp?

Een lucht/water warmtepomp haalt warmte uit de buitenlucht. Deze warmte is afkomstig van de zon, ook op koude dagen of zelfs bij vriestemperaturen. De warmtepomp gebruikt deze energie om water op te warmen, dat vervolgens wordt gebruikt voor ruimteverwarming en warm tapwater. Het systeem bestaat uit een buitendeel en een binnendeel. Het buitendeel zuigt lucht aan, verwarmt deze via het warmtetransformatieproces, en blaast de gekoelde lucht weer uit. Het temperatuurverschil tussen de aangezogen en afgestaan lucht is de opgenomen warmte.

De warmtepomp kan zowel in bestaande als in nieuwbouw worden toegepast. Het is een betalbare oplossing vergeleken met aardwarmtepompen, omdat er geen leidingen in de grond hoeven te worden aangelegd. Het rendement van deze warmtepomp hangt echter af van de buitentemperatuur. Hoe kouder het buiten is, hoe harder de warmtepomp moet werken om warm water te leveren, wat leidt tot een lager COP.

Invloeden op de COP van een lucht/water warmtepomp

De COP van een lucht/water warmtepomp is geen vaste waarde, maar varieert afhankelijk van meerdere factoren. Deze variatie maakt het belangrijk om de COP niet alleen als een abstract getal te zien, maar ook in relatie tot de omgevingsfactoren en de werking van de warmtepomp.

1. Buitentemperatuur

Een van de belangrijkste factoren die de COP beïnvloeden, is de buitentemperatuur. Wanneer het buiten kouder is, moet de warmtepomp harder werken om warm water te leveren. Het temperatuurverschil dat moet worden overbrugd is groter, wat leidt tot een lagere COP. Dit is een natuurlijke beperking van luchtwarmtepompen, omdat de lucht niet altijd voldoende warmte bevat om efficiënt te werken.

In de zomer, wanneer de buitentemperatuur hoger is, is de COP vaak aanzienlijk hoger. Dit maakt de warmtepomp op dat moment zeer efficiënt. In de winter daalt het rendement, wat betekent dat het elektriciteitsverbruik hoger uitkomt om dezelfde hoeveelheid warmte te leveren.

2. Uitgangstemperatuur van het water

De temperatuur van het water dat de warmtepomp moet leveren heeft ook een grote invloed op de COP. Hoe hoger de gewenste uitgangstemperatuur, hoe lager de COP. Dit is logisch, omdat het verwarmen van water van bijvoorbeeld 15°C naar 80°C veel meer energie vergt dan het verwarmen van 15°C naar 35°C. De warmtepomp moet dus meer elektriciteit verbruiken om de gewenste temperatuur te bereiken, wat het rendement verlaagt.

Voor ruimteverwarming is het daarom vaak efficiënter om te kiezen voor vloerverwarming of lage-temperatuur-radiatoren, omdat deze systemen lager opwarmen en daardoor een hogere COP kunnen behalen. Dit is een belangrijk overweging bij de keuze van een warmtepomp en het ontwerp van het verwarmingssysteem.

3. Efficiëntie van de warmtepomp

De efficiëntie van de warmtepomp zelf bepaalt ook de COP. Modellen met invertercompressoren en elektronisch gestuurde expansieventielen zijn meestal efficiënter dan traditionele modellen. Deze technologieën zorgen voor een geleidelijk aanpassen van de werking van de warmtepomp, wat energie bespaart en het rendement verbetert.

De keuze van het merk en het model van de warmtepomp heeft dus een directe invloed op het rendement. Het is daarom belangrijk om een warmtepomp te kiezen die niet alleen voldoet aan de verwachtingen van het huis, maar ook technisch modern is en zo efficiënt mogelijk werkt.

4. Locatie en klimaat

De locatie van het huis speelt ook een rol in het COP-gebeuren. In regio’s met een milde klimaat, zoals zuid-Frankrijk of Italië, is de COP meestal hoger dan in koude regio’s zoals Scandinavië. In Nederland ligt de COP van een lucht/water warmtepomp in de winter vaak lager dan in de zomer, wat het jaarlijks rendement beïnvloedt.

5. SCOP (Seasonal Coefficient of Performance)

Om het werkelijke rendement van een warmtepomp beter te bepalen, wordt vaak gebruikgemaakt van de SCOP. De SCOP is een gemiddelde waarde die het rendement over het hele jaar weergeeft. Aangezien de COP varieert met de buitentemperatuur en het seizoen, geeft de SCOP een realistisch beeld van het rendement in de praktijk.

Voor een lucht/water warmtepomp is de SCOP meestal lager dan voor een aardwarmtepomp. Dit komt doordat de temperatuur van de grond constanter is dan die van de lucht, wat een hoger en stabielere COP levert. De SCOP van een lucht/water warmtepomp varieert meestal tussen 3 en 4, afhankelijk van de omstandigheden.

Toepassing en keuze van een lucht/water warmtepomp

Een lucht/water warmtepomp is een populaire keuze in regio’s waar aardgas niet beschikbaar is of waar het niet mogelijk is om leidingen in de grond aan te leggen. Deze warmtepomp is vooral geschikt voor woningen met mechanische ventilatie, omdat de energie uit de lucht die wordt afgeblazen kan worden hergebruikt. Dit maakt het systeem efficiënter en draagbaarder in bestaande woningen.

De investering in een lucht/water warmtepomp ligt lager dan bij een aardwarmtepomp. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor huiseigenaren die op zoek zijn naar een duurzame verwarmingsoplossing zonder een hoge investering. De COP van deze warmtepomp is echter lager dan die van een aardwarmtepomp, wat betekent dat het elektriciteitsverbruik tijdens de wintermaanden hoger uitkomt.

Voor huiseigenaren die ook in de winter hoge afgiftetemperaturen nodig hebben, kan het rendement van de warmtepomp behoorlijk dalen. Het is daarom belangrijk om vooraf te checken welke temperatuur de warmtepomp kan leveren en hoe dat beïnvloedt op het COP. Dit kan variëren per merk en model, wat betekent dat het kiezen van de juiste warmtepomp cruciaal is voor het energieverbruik en de kosten.

Koeling met een lucht/water warmtepomp

Een lucht/water warmtepomp biedt niet alleen verwarming, maar kan ook worden gebruikt voor koeling in de zomer. Dit is een extra voordelig aspect van het systeem, omdat het het energieverbruik voor koeling kan verminderen. Het koelend vermogen van de warmtepomp is afhankelijk van de buitentemperatuur en de efficiëntie van het systeem. In regio’s met een warme zomer is het mogelijk om passief te koelen, wat betekent dat de warmtepomp de lucht kan afkoelen zonder extra energie te verbruiken.

Invloed op het elektriciteitsverbruik en zonnepanelen

Het elektriciteitsverbruik van een warmtepomp is een belangrijke factor bij de keuze voor een duurzame verwarming. Een warmtepomp met een hoge COP verbruikt minder elektriciteit, wat resulteert in lagere energiekosten. Het verbruik is echter afhankelijk van de buitentemperatuur en de gewenste uitgangstemperatuur van het water. In de winter is het verbruik dus hoger dan in de zomer.

Voor huiseigenaren die hun elektriciteitsverbruik willen compenseren, is het aanleggen van zonnepanelen een interessante optie. Een warmtepomp met een hoge COP vereist minder zonnepanelen om het verbruik volledig te compenseren. Het aantal benodigde panelen hangt af van het COP, het verbruik van de warmtepomp en de beschikbare zonneschijn in de regio.

Kwaliteit van de installatie

De kwaliteit van de installatie heeft ook een invloed op het rendement van de warmtepomp. Een professionele installatie zorgt ervoor dat de warmtepomp optimaal werkt en dat er geen energieverlies optreedt. Het is daarom belangrijk om een erkende installateur te kiezen die ervaring heeft met warmtepompen. Dit zorgt niet alleen voor een betere COP, maar ook voor een langere levensduur van het systeem.

Conclusie

De COP van een lucht/water warmtepomp is een cruciale indicator voor het rendement van het systeem. Het geeft aan hoe efficiënt de warmtepomp werkt en hoeveel energie er wordt verbruikt om warm water te leveren. De COP varieert afhankelijk van de buitentemperatuur, de uitgangstemperatuur van het water, de efficiëntie van de warmtepomp en de locatie van het huis. Het kiezen van de juiste warmtepomp en het ontwerp van het verwarmingssysteem zijn daarom essentieel voor een efficiënt en duurzaam verwarmingssysteem.

Een lucht/water warmtepomp is een goede keuze voor huiseigenaren die op zoek zijn naar een duurzame oplossing zonder hoge investeringen. Het is echter belangrijk om vooraf te weten dat het rendement in de winter lager ligt dan in de zomer, wat het elektriciteitsverbruik beïnvloedt. Door rekening te houden met de COP, de SCOP en de omstandigheden van het huis, is het mogelijk om een warmtepomp te kiezen die efficiënt werkt en aansluit bij de verwachtingen van de huiseigenaar.