COP-waarden bij lucht-water warmtepompen bij 60 graden: efficiëntie en toepassing in renovatie en nieuwbouw

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Lucht-water warmtepompen worden steeds vaker ingezet in zowel nieuwbouwprojecten als renovaties, als duurzame alternatief voor traditionele CV-systemen. De efficiëntie van deze systemen wordt voornamelijk bepaald door de COP (Coefficient Of Performance) en SCOP (Seasonal Coefficient Of Performance). Deze waarden geven het rendement van de warmtepomp weer, afhankelijk van de buitentemperatuur en de gewenste afgiftetemperatuur van het verwarmingswater.

Een belangrijke parameter in dit kader is de afgiftetemperatuur van het verwarmingswater. In veel woningen worden radiatoren gebruikt, die vaak een afgiftetemperatuur van 60 tot 80 °C vereisen. In dit artikel wordt ingegaan op de COP-waarden bij 60 °C afgiftetemperatuur, de invloed van het warmteafgiftesysteem, de technische mogelijkheden van moderne warmtepompen en de toepassing in renovatieprojecten. Het artikel is opgebouwd uit technische uitleg, praktijkvoorbeelden en overwegingen voor de keuze van een warmtepomp in de context van renovatie en nieuwbouw.

COP en SCOP: essentiële parameters voor warmtepomp-efficiëntie

Wat zijn COP en SCOP?

COP staat voor Coefficient Of Performance. Het is een maat voor het rendement van een warmtepomp op een bepaald moment. Het geeft het aantal warmte-eenheden weer dat de warmtepomp produceert per eenheid elektriciteit die hij verbruikt. Een COP van 4 betekent dus dat de warmtepomp 4 keer meer warmte produceert dan elektriciteit het kost.

SCOP staat voor Seasonal Coefficient Of Performance. Het is een gemiddelde rendement over een hele seizoen, rekening houdend met variaties in buitentemperatuur. De SCOP is dus een betere indicator voor de werkelijke efficiëntie van een warmtepomp in de praktijk dan de COP, die slechts een momentopname is.

COP bij 60 °C afgiftetemperatuur

Bij moderne luchtwarmtepompen in Nederland ligt de SCOP rond de 5,2 bij een afgiftetemperatuur van 35 °C. Bij hogere afgiftetemperaturen, zoals 60 °C, daalt de COP aanzienlijk. Dit komt doordat de warmtepomp harder moet werken om water op te warmen tot hogere temperaturen, wat leidt tot een hoger energieverbruik en een lager rendement.

De COP-waarde van een luchtwarmtepomp is weersafhankelijk. Hoe kouder het buitentemperatuur is, hoe lager de COP bij gelijke afgiftetemperaturen. Bijvoorbeeld: in een warme zomer kan de COP van 7,5 worden bereikt, terwijl in een koude winter de COP kan dalen tot 3 of lager. Dit betekent dat de COP niet constant is, maar varieert afhankelijk van de omstandigheden.

Bij 60 °C afgiftetemperatuur is de COP van luchtwarmtepompen dus lager dan bij lage afgiftetemperaturen zoals die gebruikt worden bij vloerverwarming. Ondanks deze daling is een COP van 4 of hoger in veel gevallen nog steeds haalbaar, zeker bij moderne modellen zoals de Vitocal 250-A van Viessmann.

Invloed van het warmteafgiftesysteem op COP en SCOP

Hoogtemperatuurverwarming (radiatoren)

Traditionele radiatoren zijn zogenaamde hoogtemperatuurverwarmingssystemen. Voor een goede werking van radiatoren moet het water tussen de 60 °C en 80 °C zijn. De radiator neemt de temperatuur van het water over en treedt alleen convectiewerking op vanaf deze temperatuur. Dit betekent dat de lucht opstijgt en in de ruimte gaat circuleren, waardoor er steeds lucht langs de radiator komt om de hele ruimte van warmte te voorzien. Als dit niet het geval is, ervaart men alleen stralingswarmte.

Bij hoogtemperatuurverwarming is de COP van de warmtepomp lager dan bij vloerverwarming. De warmtepomp moet harder werken om het water op te warmen tot hogere temperaturen, wat leidt tot een lager rendement. Bovendien is het energieverbruik voor het opwarmen van het water hoger, wat de COP verder verlaagt.

Laagtemperatuurverwarming (vloerverwarming)

Vloerverwarming is een laagtemperatuurverwarmingssysteem. De verwarmde oppervlakte is veel groter dan bij radiatoren, waardoor de ruimte gelijkmatiger verwarmd wordt. De temperatuur van het water dat door de vloerverwarming stroomt, ligt tussen de 20 en 35 °C. Dit is aanzienlijk lager dan bij radiatoren.

Een goede isolatie is een vereiste bij laagtemperatuurverwarming, omdat het systeem afhankelijk is van een efficiënt warmtetransport via straling en conductie. Bij vloerverwarming is de COP van de warmtepomp hoger dan bij radiatoren, omdat het water niet zo ver hoeft opgewarmd te worden. Dit leidt tot een hoger rendement en minder energieverbruik.

COP voor tapwater versus ruimteverwarming

De COP voor het opwarmen van tapwater is meestal anders dan de COP voor ruimteverwarming. Het opwarmen van water kost doorgaans meer tijd dan het verwarmen van een ruimte, omdat de warmtepomp vaak een lager vermogen heeft dan een traditionele CV-ketel. Daarom wordt er meestal een voorraad warm water gemaakt, bijvoorbeeld in een buffervat met een temperatuur van 55 °C. Dit is nodig om te voorkomen dat er onder een koude douche staat.

Voor ruimteverwarming bij vloerverwarming is de afgiftetemperatuur lager, rond de 35 °C. In dat geval is de COP voor het tapwater lager dan voor de vloerverwarming. Bij hoogtemperatuurverwarming, met afgiftetemperaturen tussen 60 en 80 °C, is de COP voor het tapwater juist hoger dan voor de radiatoren, omdat het water voor de radiatoren verder moet opgewarmd worden.

Technische ontwikkelingen en toepassing in renovatie

Monoblok lucht-water warmtepompen

Monoblok lucht-water warmtepompen zijn een compacte en efficiënte oplossing voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. Ze bestaan uit één geïntegreerd systeem, wat de installatie eenvoudiger maakt en minder ruimte inneemt. Een voorbeeld is de Vitocal 250-A van Viessmann. Deze warmtepomp heeft een maximale aanvoertemperatuur van 70 °C, wat ideaal is voor renovatieprojecten waarin bestaande radiatoren gebruikt blijven. Hierdoor is het niet nodig om de complete verwarmingssystemen aan te passen.

De Vitocal 250-A gebruikt natuurlijk koelmiddel R290 (propaan), wat een erg laag GWP100 (Global Warming Potential) heeft. Dit maakt de warmtepomp milieuvriendelijker. Het apparaat is ook fluisterstil in werking, wat belangrijk is voor woningen waar geluidsniveaus een rol spelen. Bovendien heeft het een hoge COP-waarde, tot 5,3 bij A7/W35, wat het rendement aanzienlijk verhoogt.

Geïntegreerd energiemanagementsysteem

Moderne warmtepompen zoals de Vitocal 250-A zijn vaak uitgerust met een geïntegreerd energiemanagementsysteem. Dit systeem zorgt voor een transparant energieverbruik en helpt bij het optimaliseren van de warmtepompspremie. Het maakt het mogelijk om het energieverbruik nauwkeurig te meten en te beheren, wat leidt tot een efficiënter gebruik van de warmtepomp.

Daarnaast is er vaak ook een app beschikbaar, zoals de ViCare app bij Viessmann. Deze app maakt het mogelijk om de warmtepomp op afstand te bedienen en te controleren. Het helpt bij het aanpassen van instellingen en het volgen van het energieverbruik.

Aanpassing aan renovatieprojecten

Bij renovatieprojecten is het vaak de bedoeling om bestaande systemen zoveel mogelijk te behouden, om kosten te beperken en de bouwkwaliteit te bewaren. Lucht-water warmtepompen zoals de Vitocal 250-A zijn daarom ideaal voor renovaties, omdat ze afgestemd zijn op bestaande radiatoren en geen volledige aanpassing van de verwarmingssystemen vereisen.

De warmtepomp heeft een hoge energie-efficiëntie, een aantrekkelijk design en een lage werkingskost. Bovendien is het een duurzame oplossing die bijdraagt aan een lagere CO2-uitstoot. Hierdoor is het een populaire keuze bij renovatieprojecten, waarbij duurzaamheid en efficiëntie belangrijke doelen zijn.

Aardwarmtepomp versus luchtwarmtepomp

Aardwarmtepomp

Bij een aardwarmtepomp wordt warmte onttrokken uit de grond, oppervlaktewater of een waterbron onder de grond. De temperatuur van deze bronnen is constanter dan die van de buitenlucht, wat betekent dat er minder seizoenschommelingen zijn bij een aardwarmtepomp ten opzichte van een luchtwarmtepomp. Daarom is de SCOP bij een aardwarmtepomp niet zo relevant als bij een luchtwarmtepomp.

Een aardwarmtepomp heeft over het algemeen 0,5 tot 1 COP-punt meer dan een luchtwarmtepomp. Bij hogere buitentemperaturen is de luchtwarmtepomp juist weer in het voordeel. Dit maakt het belangrijk om bij de keuze van een warmtepomp te rekening houden met de locatie, het klimaat en de seizoensvariaties.

Luchtwarmtepomp

Luchtwarmtepompen zijn eenvoudiger in opbouw en installatie, omdat ze slechts een buitendeel en een binnendeel nodig hebben. Ze zijn ideaal voor woningen die snel en efficiënt moeten worden verbouwd of gerenoveerd. De COP-waarden zijn echter afhankelijk van de buitentemperatuur en de afgiftetemperatuur van het verwarmingswater.

Bij 60 °C afgiftetemperatuur ligt de COP lager dan bij vloerverwarming, maar in veel gevallen is het nog steeds mogelijk om een COP van 4 of hoger te bereiken. Dit maakt luchtwarmtepompen een geschikte oplossing voor renovatieprojecten waarin bestaande radiatoren gebruikt blijven.

Geluidsniveaus en akoestische overwegingen

Bij het installeren van een warmtepomp is het geluidsniveau een belangrijke overweging, vooral in woningen waar geluidsniveaus strikt worden gereguleerd. Een luchtwarmtepomp heeft meestal een geluidsdrukniveau van 35 tot 60 decibel (dBA), afhankelijk van het model en de omstandigheden. Dit is gelijk aan het geluid van een standaard koelkast.

Bij een bodemwarmtepomp of ventilatiewarmtepomp is er geen bovengronds buitendeel en dus geen sprake van geluid buiten. Bij luchtwarmtepompen is het geluid van de buitenunit wel relevant. Er zijn wettelijke regels voor het geluid dat warmtepompen mogen maken. Gemeten op de erfgrens mogen ze overdag maximaal 45 decibel aan geluid produceren en ‘s nachts maximaal 40 decibel.

Het buitengeluid kan worden geminimaliseerd door de juiste installatieplaats te kiezen voor de buitenunit. Hierbij moet rekening gehouden worden met de voorgeschreven afstand van het terras, balkon of ramen die kunnen worden geopend. Dit geldt zowel voor eigen woningen als voor buurwoningen.

Conclusie

Lucht-water warmtepompen zijn een efficiënte en duurzame oplossing voor zowel nieuwbouwprojecten als renovaties. De COP-waarden bij 60 °C afgiftetemperatuur zijn lager dan bij vloerverwarming, maar in veel gevallen is het nog steeds mogelijk om een COP van 4 of hoger te bereiken. Moderne modellen zoals de Vitocal 250-A van Viessmann zijn uitgerust met een hoge efficiëntie, een fluisterstil functioneren en een geïntegreerd energiemanagementsysteem. Deze warmtepompen zijn ideaal voor renovatieprojecten, omdat ze afgestemd zijn op bestaande radiatoren en geen volledige aanpassing van de verwarmingssystemen vereisen.

De keuze tussen luchtwarmtepomp en aardwarmtepomp hangt af van de locatie, het klimaat en de seizoensvariaties. Aardwarmtepompen hebben over het algemeen een hogere COP, maar zijn dure en complexe systemen. Luchtwarmtepompen zijn eenvoudiger in opbouw en installatie, maar zijn weersafhankelijk. Beide systemen zijn geschikt voor renovatieprojecten, afhankelijk van de specifieke behoeften en omstandigheden.

Bij de keuze van een warmtepomp is het belangrijk om rekening te houden met factoren zoals COP, SCOP, geluidsniveaus en de afgiftetemperatuur van het verwarmingswater. Een professionele adviesgesprek met een installateur of energieadviseur kan helpen om de beste keuze te maken, afhankelijk van de situatie en doelen.