Lucht-water warmtepompen: werkingsprincipe, voordelen en toepassing in woningbouw

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

Een lucht-water warmtepomp is een duurzame verwarmingsoplossing die steeds meer in opkomst is in de woningbouw. Deze warmtepompen halen warmte uit de buitenlucht en leveren die af aan water dat gebruikt wordt voor de verwarming van woningen en warmwaterproductie. In dit artikel wordt dieper ingegaan op het werkingsprincipe, de voordelen, de technische varianten, en de toepassing van lucht-water warmtepompen in zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. De focus ligt op feiten en technische aspecten, zoals beschreven in betrouwbare bronnen.

Werkingsprincipe van een lucht-water warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp werkt volgens het principe van warmtewisseling. Het systeem haalt warmte uit de buitenlucht via een verdamper en gebruikt een compressor om de temperatuur van het koudemiddel te verhogen. Vervolgens wordt de warmte afgegeven aan water in een condensor, waarmee het verwarmingssysteem van de woning wordt aangedreven. Het proces verloopt in een kringloop en kan beschreven worden in verschillende stappen.

Werking van een lucht-water warmtepomp (monoblock)

Aanzuigen van buitenlucht: Een ventilator zuigt buitenlucht aan en blust deze over de verdamper.
Verdamper: Het koudemiddel in de verdamper neemt warmte op uit de lucht. Bij lage temperaturen verandert het koudemiddel van vloeistof naar damp.
Compressie: De compressor verhoogt de druk en temperatuur van het koudemiddel.
Condensor: Het warme koudemiddel geeft zijn energie af aan het water in de condensor. Dit water wordt gebruikt voor de verwarming van de woning en eventueel voor warmwaterproductie.
Expansieventiel: Het koudemiddel verlaagt zijn druk en temperatuur, waardoor het in vloeistofvorm terugkeert naar de verdamper.
Kringloop: Het proces herhaalt zich continu, zodat er een constante warmtelevering plaatsvindt.

Werking van een lucht-water warmtepomp (split-uitvoering)

In een split-uitvoering bestaat het systeem uit een buitenunit en een binnenunit. De buitenunit bevat de verdamper, compressor en ventilator. De binnenunit bevat de condensor en andere onderdelen. Het koudemiddel circuleert tussen de buiten- en binnenunit, waarbij de warmte overgedragen wordt naar het water.

Technische varianten van lucht-water warmtepompen

Er zijn verschillende technische varianten van lucht-water warmtepompen, elk met hun eigen voordelen en toepassingen.

1. Lucht-water warmtepomp (monoblock)

In een monoblock-uitvoering bevinden alle onderdelen van de warmtepomp binnen één unit. Deze uitvoering is ideaal voor woningen waarin de warmtepomp dichtbij de leefruimte kan worden geplaatst. Het voordeel van een monoblock is dat de aannemer geen koelcertificaat nodig heeft voor de installatie, aangezien de koudemiddel niet door de leidingen tussen binnen- en buitenunit wordt getransporteerd.

2. Lucht-water warmtepomp (split)

Een split-uitvoering bestaat uit een buitenunit en een binnenunit. De buitenunit bevat de verdamper, compressor en ventilator, terwijl de binnenunit de condensor en andere onderdelen bevat. Deze uitvoering biedt de mogelijkheid om de buitenunit ver van de leefruimte te plaatsen, waardoor er minder geluid ontstaat. Daarnaast ondersteunt deze uitvoering een omkeerbare werking, waardoor de warmtepomp ook gebruikt kan worden voor koeling in de zomer.

3. Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp combineert een lucht-water warmtepomp met een gasketel. In de meeste gevallen wordt de warmtepomp gebruikt voor de verwarming, maar de gasketel springt in wanneer de warmtepomp niet voldoende vermogen kan leveren. Deze oplossing is ideaal voor woningen die nog niet optimaal geïsoleerd zijn.

Voordelen van een lucht-water warmtepomp

Lucht-water warmtepompen hebben verschillende voordelen die hen een aantrekkelijke optie maken voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten.

1. Duurzaamheid

Lucht-water warmtepompen gebruiken energie uit de buitenlucht, wat een duurzame bron is. In vergelijking met traditionele verwarmingssystemen, zoals gaskachels of elektrische verwarmingsapparaten, is het energieverbruik van een warmtepomp aanzienlijk lager.

2. Budgetvriendelijk

In vergelijking met geothermische warmtepompen is een lucht-water warmtepomp meestal budgetvriendelijker. De installatiekosten zijn lager, en er is minder grondwerk nodig, wat de totale investering verlaagt.

3. Hoge efficiëntie

De efficiëntie van een lucht-water warmtepomp wordt uitgedrukt in de COP (Coefficient of Performance) en SPF (Seasonal Performance Factor). Hoe hoger deze waarden, hoe beter het rendement van de warmtepomp. Bijvoorbeeld, een COP van 4.4 betekent dat de warmtepomp 4.4 keer zoveel warmte levert als het elektrische vermogen dat wordt gebruikt. Een SPF van meer dan 5.0 is een bewijs van een hoge jaarcyclus-efficiëntie.

4. Subsidies

In sommige gevallen is het mogelijk om subsidies te krijgen voor het installeren van een lucht-water warmtepomp. Deze subsidies kunnen aanzienlijk zijn en zo het investeringsrisico voor de eindgebruiker verlagen.

5. Flexibele installatie

Lucht-water warmtepompen kunnen in verschillende uitvoeringen geïnstalleerd worden, afhankelijk van de ruimtelijke situatie van de woning. Zowel monoblock- als split-uitvoeringen zijn geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten.

Nadelen van een lucht-water warmtepomp

Hoewel lucht-water warmtepompen veel voordelen bieden, zijn er ook enkele nadelen die in overweging genomen moeten worden.

1. Afhankelijkheid van buitentemperatuur

Het rendement van een lucht-water warmtepomp hangt af van de buitentemperatuur. In zeer koude winters kan het rendement dalen, wat resulteert in een hoger energieverbruik.

2. Geluid

Hoewel lucht-water warmtepompen meestal stille zijn, kan de ventilator in de buitenunit geluid produceren. Bij een split-uitvoering kan de buitenunit ver van de leefruimte worden geplaatst, wat het geluidsniveau verlaagt.

3. Installatiekosten

Hoewel de investeringskosten van een lucht-water warmtepomp lager zijn dan die van geothermische warmtepompen, zijn er toch aanzienlijke kosten voor de installatie. Deze kosten variëren afhankelijk van de grootte van de woning en de complexiteit van het verwarmingssysteem.

Toepassing in woningbouw

Lucht-water warmtepompen zijn een populaire keuze voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten. In nieuwbouwprojecten wordt de warmtepomp vaak gecombineerd met een vloerverwarmingssysteem, wat een efficiënter warmteverdeling mogelijk maakt. In renovatieprojecten kan een warmtepomp gebruikt worden om bestaande woningen gasloos te maken, wat leidt tot een lagere CO₂-uitstoot en lagere energiekosten.

Voorbeeldproject: Gasloos maken van een woning in Sneek

In een verduurzamingsproject in Sneek is gebruik gemaakt van een lucht-water warmtepomp van het merk Wolf. Deze monoblock warmtepomp is uitgerust met een 300-liter warmwaterboiler, een 50-liter buffervat en een expansievat. Met een SCOP (Seasonal Coefficient of Performance) van meer dan 5.0 levert de warmtepomp op jaarbasis bijna vijf keer zoveel warmte als een elektrische verwarming met hetzelfde energieverbruik. De warmtepomp gebruikt bovendien milieuvriendelijk koudemiddel (Propaan, R290) en werkt stille, wat de leefbaarheid van de woning verbetert.

Rendement en prestaties

Het rendement van een lucht-water warmtepomp wordt uitgedrukt in COP en SPF. Deze waarden zijn afhankelijk van de buitentemperatuur en de afgifte-temperatuur van het warme water. Bijvoorbeeld, bij een buitentemperatuur van 7 °C en een afgifte-temperatuur van 35 °C is de COP van een lucht-water warmtepomp ongeveer 4.4. Bij een afgifte-temperatuur van 45 °C daalt de COP tot ongeveer 3.6. Een hoge afgifte-temperatuur heeft dus een negatief effect op het rendement.

SPF en COP in de praktijk

De SPF (Seasonal Performance Factor) geeft een maat voor het jaarlijkse rendement van de warmtepomp. Dit getal is gebaseerd op een gemiddelde van de COP-waarden gedurende het hele jaar. Een SPF van meer dan 5.0 duidt op een hoge efficiëntie. In de praktijk is het rendement echter afhankelijk van factoren zoals de isolatie van de woning, de afgifte-temperatuur en de buitentemperatuur.

Invloed van afgifte-temperatuur

De afgifte-temperatuur heeft een grote invloed op het rendement van een warmtepomp. Hoe lager de afgifte-temperatuur, hoe hoger het rendement. Dit betekent dat het aanleggen van een vloerverwarmingssysteem met een lagere afgifte-temperatuur een efficiëntere oplossing is dan een systeem met een hogere afgifte-temperatuur.

Installatie en aansluiting

De installatie van een lucht-water warmtepomp vereist een ervaren aannemer. Bij een monoblock-uitvoering is geen koelcertificaat nodig, omdat het koudemiddel niet door de leidingen tussen binnen- en buitenunit wordt getransporteerd. Bij een split-uitvoering is een erkend koelspecialist vereist, omdat de koudemiddel in een afgesloten koelkringloop circuleert.

Aansluiting op verwarmingssysteem

Een lucht-water warmtepomp kan aangesloten worden op verschillende verwarmingssystemen, zoals vloerverwarming, radiatoren en oppervlaktekoeling. De keuze van het systeem hangt af van de bouwtechniek van de woning en de voorkeuren van de gebruiker.

Aansluiting op warmwaterproductie

Voor warmwaterproductie kan de warmtepomp aangesloten worden op een warmwaterboiler of een combi-chauffage. In sommige gevallen is het ook mogelijk om de warmtepomp te combineren met een zonnepaneel, waardoor het warmwaterproductieproces nog efficiënter wordt.

Subsidies en financiële steun

Het installeren van een lucht-water warmtepomp kan in sommige gevallen leiden tot het behalen van subsidies. Deze subsidies worden vaak aangeboden door overheden of energiebedrijven om de overgang naar duurzame verwarmingsoplossingen te stimuleren. Het bedrag van de subsidies kan variëren, afhankelijk van de locatie en de omvang van het project.

Subsidies voor nieuwbouw

In nieuwbouwprojecten zijn subsidies vaak beschikbaar voor de installatie van warmtepompen. Deze subsidies kunnen het investeringsrisico voor de bouwer verlagen en het gebruik van duurzame technologie stimuleren.

Subsidies voor renovatie

Ook bij renovatieprojecten zijn subsidies beschikbaar voor het installeren van warmtepompen. Deze subsidies zijn vaak bedoeld om bestaande woningen gasloos te maken en zo bij te dragen aan de duurzame doelstellingen van de overheid.

Conclusie

Lucht-water warmtepompen zijn een duurzame en efficiënte oplossing voor het verwarmen van woningen. Door warmte te halen uit de buitenlucht en deze af te geven aan water, is het mogelijk om een comfortabele leefomgeving te creëren met lage energiekosten. Deze warmtepompen zijn geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatieprojecten en kunnen aangesloten worden op verschillende verwarmingssystemen. De efficiëntie van een lucht-water warmtepomp wordt uitgedrukt in COP en SPF, en is afhankelijk van de buitentemperatuur en de afgifte-temperatuur. Daarnaast zijn subsidies beschikbaar voor de installatie van deze warmtepompen, wat het investeringsrisico voor de eindgebruiker verlaagt. Tegen de achtergrond van de klimaatdoelstellingen is het gebruik van lucht-water warmtepompen een verantwoorde keuze voor zowel woningbouwers als woningeigenaren.