Lucht-water warmtepomp: Werking, voordelen en toepassingen in woningbouw en renovatie

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp is tegenwoordig een veelgebruikte verwarmingstechnologie die steeds vaker wordt ingezet bij nieuwbouwprojecten en renovaties. Deze warmtepomp maakt gebruik van de warmte uit de buitenlucht om woningen, sanitaire warmte en zelfs zwembadwater op een energiezuinige manier te verwarmen. Het is een duurzame oplossing die aansluit bij de huidige doelen rondom energietransitie en klimaatneutraal bouwen. In dit artikel geven we een gedetailleerde uitleg over de werking van een lucht-water warmtepomp, de voordelen en nadelen, de geschiktheid voor renovatieprojecten en nieuwbouw, en de financiële aspecten. Al het onderstaande is gebaseerd op de gegevens uit betrouwbare bronnen, waaronder verklaringen van installatiebedrijven, energieadviseurs en productleveranciers.

Wat is een lucht-water warmtepomp?

Een lucht-water warmtepomp (LWWT) is een thermische machine die energie uit de buitenlucht omzet in nuttige warmte voor het verwarmen van huishoudelijke ruimtes, sanitair water of zwembadwater. In tegenstelling tot een traditionele cv-ketel, gebruikt een LWWT geen fossiele brandstoffen zoals gas of stookolie, maar maakt het gebruik van elektriciteit om een koelmiddelcyclus aan te drijven, waardoor warmte wordt opgewekt.

Deze warmtepomp bestaat uit twee kerncomponenten: een buitenunit, waar de warmte uit de lucht wordt opgevangen, en een binnenunit, waar de warmte aan water wordt afgegeven. Het gehele proces is vergelijkbaar met die van een koelkast, maar dan in omgekeerde richting: in plaats van warmte af te voeren, wordt warmte opgehaald en gebruikt.

Hoe werkt een lucht-water warmtepomp?

De werking van een lucht-water warmtepomp kan worden ingedeeld in een aantal stappen:

Warmteopname uit de lucht:
De buitenunit bevat een ventilator die buitenlucht aanzuigt en deze leidt naar een warmtewisselaar (ook wel verdamper genoemd). In de verdamper bevindt zich een koelmiddel dat bij lage temperaturen verdampt. De warmte uit de lucht zorgt ervoor dat het koelmiddel in gasvorm overgaat.
Compressie:
De gasvormige damp wordt samengeperst door een compressor. Tijdens dit proces stijgt zowel de druk als de temperatuur van het koelmiddel, waardoor het in staat is om warmte aan te leveren aan het verwarmingswater.
Warmteafgifte aan water:
Het opgewarmde koelmiddel wordt doorgevoerd naar een tweede warmtewisselaar in de binnenunit, waar het zijn warmte afgeeft aan het water in de verwarmingsinstallatie. Dit water kan worden gebruikt voor radiatoren, vloerverwarming, warm water of zwembadverwarming.
Expansie en herhaling:
Nadat het koelmiddel zijn warmte heeft afgestaan, verlaagt het zijn druk via een expansieventiel en keert het terug naar de verdamper om het proces opnieuw te starten.

Deze cyclus wordt continu doorlopen, waardoor een constante warmteproductie mogelijk is. Hoewel de efficiëntie van de warmtepomp afneemt bij lage buitentemperaturen, is het toestel in staat om ook in koud weer warmte op te wekken.

Voor- en nadelen van een lucht-water warmtepomp

Voordelen

Duurzaam en milieuvriendelijk
Een lucht-water warmtepomp produceert geen CO₂-uitstoot bij gebruik, mits de elektriciteit uit duurzame bronnen komt. Dit maakt het een aantrekkelijke optie voor duurzame renovatieprojecten en nieuwbouw.
Energiezuinig
LWWT’s hebben een hoge COP (Coefficient of Performance), wat betekent dat ze voor elke eenheid elektriciteit die ze verbruiken, meerdere eenheden warmte opwekken. In ideale omstandigheden kan de COP oplopen tot 5 of hoger.
Makkelijk te installeren
Tegenover een lucht-lucht warmtepomp (zoals een airco) of een grond-water warmtepomp, vereist een LWWT geen ingrijpende aardwerken of complexe buiswerk. Het kan meestal aangesloten worden op de bestaande verwarming en sanitairwaterinstallatie.
Financiële voordeel
Omdat de warmtepomp geen gas gebruikt, valt de gasaansluiting weg. Dit leidt tot lagere jaarlijkse kosten voor energie en eventuele aansluitkosten. Bovendien zijn er subsidies beschikbaar vanuit de overheid, die het aankoopbedrag kunnen verlagen.
Flexibele toepassing
Een lucht-water warmtepomp is geschikt voor zowel nieuwbouwprojecten als renovaties. Het kan gebruikt worden in combinatie met een hybride systeem (samengaan met een cv-ketel) of volledig elektrisch als all-electric systeem.

Nadelen

Afhankelijk van buitenluchttemperatuur
De efficiëntie van de warmtepomp daalt bij zeer lage temperaturen. In extreme winters kan de warmteopbrengst afnemen, wat leidt tot verhoogde elektriciteitsverbruik.
Toenemend elektriciteitsverbruik
Ondanks de efficiëntie, verbruikt de warmtepomp wel elektriciteit. In vergelijking met een traditionele cv-ketel is het elektriciteitsverbruik hoger, maar de totale energiekosten zijn meestal lager.
Ruisproductie
De buitenunit kan wat ruis veroorzaken, afhankelijk van de installatielocatie en de kwaliteit van het apparaat. Dit is echter meestal verdragenbaar en kan worden beperkt door correcte plaatsing.
Kosten en investering
De aankoop- en installatiekosten van een LWWT zijn aanzienlijk hoger dan die van een conventionele cv-ketel. Een typische investering ligt tussen € 6.500 en € 14.000, afhankelijk van het merk, model en vermogen.
Isolatie en verwarmingsinstallatie zijn essentieel
Voor optimale prestaties is het belangrijk dat de woning goed geïsoleerd is en uitgerust is met een efficiënte verwarmingsinstallatie, zoals vloerverwarming of lage-temperatuur radiatoren. Anders kan het benodigde vermogen van de warmtepomp hoger liggen, wat extra kosten met zich meebrengt.

Toepassing in woningbouw en renovatie

In zowel nieuwbouwprojecten als renovaties kan een lucht-water warmtepomp een waardevolle oplossing zijn. Voor nieuwbouw is het mogelijk om het systeem al in de bouwfase mee te denken. Hierbij wordt vaak gekozen voor een all-electric systeem, wat zorgt voor volledige onafhankelijkheid van gas en een modern, duurzaam energiebeeld.

Bij renovatieprojecten is een hybride variant meestal de meest praktische oplossing. In dit geval werkt de warmtepomp samen met een bestaande cv-ketel. Dit zorgt voor een geleidelijke overstap naar elektriciteit en voorkomt dat het verwarmingssysteem volledig vervangen moet worden. Buiten het verwarmingssysteem kan de warmtepomp ook gebruikt worden voor het verwarmen van sanitair water, wat een extra energiezuinig voordeel oplevert.

Een belangrijk aspect bij de keuze voor een lucht-water warmtepomp is de isolationstoestand van de woning. Een goed geïsoleerde woning met een efficiënte verwarmingsinstallatie is essentieel voor het behalen van het maximale rendement. In minder geïsoleerde woningen kan het noodzakelijk zijn om aanvullende isolatiemaatregelen te nemen, wat extra investeringen met zich meebrengt, maar op de lange termijn kan leiden tot lagere energiekosten.

Financiële aspecten en subsidies

De aanschaf van een lucht-water warmtepomp is een aanzienlijke investering. De kosten variëren afhankelijk van het merk, het type (hybride of all-electric), het vermogen en de specificaties van de installatie. In Nederland ligt de investering meestal tussen € 6.500 en € 14.000.

Een belangrijk voordeel is dat er subsidies beschikbaar zijn vanuit de overheid via het RVO (Rijksdienst voor Weg en Verkeer). De subsidies kunnen het aankoopbedrag met tussen € 1.950 en € 3.750 verlagen. Dit maakt het voor veel huiseigenaren aantrekkelijker om over te stappen naar een warmtepomp.

Daarnaast zijn er ook voordelen op de lange termijn in de vorm van lager gasverbruik en het weglaten van de gasaansluiting. Dit leidt tot jaarlijkse besparingen op de energierekening. Volgens bronnen ligt deze besparing ongeveer op € 250 per jaar. Het elektriciteitsverbruik neemt wel toe, maar doordat het rendement van de warmtepomp hoog is, is de totale energiekostenstijging vaak lager dan de besparing op gas.

Verschil tussen lucht-lucht en lucht-water warmtepomp

Een veelvoorkomende vergelijking is die tussen een lucht-lucht warmtepomp (zoals een airco) en een lucht-water warmtepomp. Beide systemen gebruiken warmte uit de lucht, maar het verschil ligt in de manier waarop deze warmte wordt gebruikt.

Lucht-lucht warmtepomp:
Deze warmtepomp verwarmt of koelt direct de lucht in een ruimte. Het is meestal bedoeld voor klimaatbeheersing in ruime gebouwen of kantoren. Het heeft geen invloed op het sanitair water.
Lucht-water warmtepomp:
Deze warmtepomp haalt warmte uit de lucht en gebruikt deze om water te verwarmen, wat vervolgens wordt gebruikt voor verwarming en sanitair water. Het is dus een veelzijdiger systeem dat zowel verwarming als warm water kan leveren.

Hybride versus all-electric lucht-water warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp is beschikbaar in twee varianten: hybride en all-electric. De keuze tussen deze varianten hangt af van de situatie van de woning, de verwachtingen van de gebruiker en de toegang tot elektriciteit.

Hybride lucht-water warmtepomp:
Deze werkt samen met een traditionele cv-ketel. De warmtepomp zorgt voor de verwarming in de meeste gevallen van het jaar, terwijl de cv-ketel inkomt bij extreme kou. Ook het sanitair water wordt door de cv-ketel verwarmd. Deze oplossing is geschikt voor woningen die niet volledig elektrisch kunnen worden gemaakt.
All-electric lucht-water warmtepomp:
Dit is een volledig elektrisch systeem dat zowel de verwarming als het sanitair water volledig opneemt. Het is een duurzamere optie, aangezien het volledig los is van gas. Het is echter wel belangrijk dat het sanitair water in een boilervat wordt opgeslagen en opgewarmd, wat extra investeringen met zich meebrengt.

Conclusie

Een lucht-water warmtepomp is een efficiënte en duurzame oplossing voor verwarming en warm water in zowel nieuwbouwprojecten als renovaties. De werking van de warmtepomp is gebaseerd op het principe van warmtewisseling tussen lucht en water, met behulp van een koelmiddelcyclus. De voordelen van deze technologie zijn talrijk: duurzaamheid, energiebesparing, flexibiliteit in toepassing en financiële voordeel door subsidies en lagere energiekosten.

Een lucht-water warmtepomp is echter niet voor iedere woning gelijk geschikt. De efficiëntie hangt sterk af van de isolatie, de verwarmingsinstallatie en de buitentemperatuur. Het is daarom belangrijk om een professionele beoordeling te laten uitvoeren, bijvoorbeeld door een erkend installateur of energieadviseur. Deze kan bepalen of een hybride of all-electric systeem het beste past bij de situatie van de woning en de wensen van de gebruiker.

Voor woningbouwers, renovateurs en installateurs is een lucht-water warmtepomp een waardevolle technologie die aansluit bij de huidige trends rondom energietransitie en duurzame woningbouw. Met de juiste voorbereiding en installatie kan het een duurzame en efficiënte verwarmingssysteem worden dat jarenlang rendement biedt.