Zelfde ombouw van airconditioning naar warmtepomp: Is het haalbaar en rendabel?

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

In de huidige tijd waarin duurzaamheid en energiebesparing steeds belangrijker worden, zoeken veel woningeigenaren naar alternatieve manieren om hun woning te verwarmen. De ombouw van een airconditioning-unit naar een warmtepomp is daarin een interessant alternatief, vooral gezien de hoge kosten van professionele warmtepompinstallaties. Deze trend is in het bijzonder populair geworden in landen als Duitsland, Oostenrijk en Centraal- en Oost-Europa, en ook in Nederland begint het steeds vaker voor te komen. In dit artikel onderzoeken we of het mogelijk is om deze ombouw zelf te doen, of of het beter is om dit aan specialisten over te laten. We richten ons op de technische aspecten, kosten en rendement, en geven een overzicht van de voordelen en nadelen van dit proces.

Inleiding: Airconditioning ombouw als duurzame oplossing

De ombouw van een airconditioning-unit naar een warmtepomp is in principe geen onmogelijke opdracht. Een airconditioner kan immers, qua technologie, vergelijkbaar zijn met een lucht-water warmtepomp. Beide systemen gebruiken een buitenunit die warmte opneemt uit de lucht en deze overdraagt aan een vloeistof. Bij een lucht-water warmtepomp wordt deze vloeistof gebruikt om een verwarmingssysteem (zoals radiatoren of vloerverwarming) te verhitten. Een airconditioner die is omgebouwd naar dit principe kan dus in theorie hetzelfde doen, zolang de juiste componenten worden toegevoegd.

Een belangrijk thema bij deze ombouw is echter de vraag of dit iets is dat men zelf kan doen of dat het beter is om dit aan een professional over te laten. Aangezien het een complexe technische ingreep betreft, is het van belang om hier goed over te informeren. Buiten het technische aspect is ook het rendement en de duurzaamheid van zo’n systeem belangrijk om te overwegen.

Wat is een lucht-water warmtepomp?

Een lucht-water warmtepomp is een systeem dat warmte uit de lucht opneemt en deze via een warmtewisselaar overdraagt aan een vloeistof (zoals water of een glycol-watermengsel). Deze vloeistof kan vervolgens worden gebruikt om een verwarmingssysteem te verhitten. De buitenunit van een warmtepomp is meestal vergelijkbaar met die van een airconditioner: hij bevat een ventilator, een condensor en een compressor.

De kern van het systeem is de warmtewisselaar, die ervoor zorgt dat de opgevangen warmte van de lucht naar het water wordt overgedragen. Dit is het onderdeel dat bij een airconditioner meestal niet aanwezig is of niet geschikt is voor dit doel. Daarom is een correcte berekening en keuze van warmtewisselaar van het grootste belang bij een ombouwproject.

Belang van een juist dimensioneerde warmtewisselaar

Een van de belangrijkste technische aspecten bij het ombouwen van een airconditioner naar een warmtepomp is de keuze en berekening van de warmtewisselaar. De warmtewisselaar moet voldoen aan bepaalde eisen:

Het moet een hogedruk-warmtewisselaar zijn, geschikt om te werken met freon. Deze zijn meestal gecertificeerd voor 45 bar.
De warmtewisselaar moet freonaansluitingen hebben in de vorm van buizen die geschikt zijn voor soldeerwerk.
Het vermogen van de warmtewisselaar moet iets hoger zijn dan dat van de airconditioner, om ervoor te zorgen dat het systeem efficiënt werkt. Bijvoorbeeld bij een airconditioner van 5 kW, is een warmtewisselaar van minimaal 7 kW aan te raden.
In gevallen waarin het systeem bescherming nodig heeft tegen bevriezing (bijvoorbeeld in vakantiewoningen), is het mogelijk om een glycol-watermengsel te gebruiken. Dan moet de warmtewisselaar ook geschikt zijn voor glycol.

Als de warmtewisselaar te klein wordt gekozen, kan het systeem niet op volle kracht werken of zelfs helemaal niet functioneren. Het kan ook leiden tot verhoogd energieverbruik, omdat het systeem frequenter zal aanslaan en niet in staat zal zijn om de warmtebehoefte van het huis te dekken.

Is het zelfde ombouwen van een airconditioner naar een warmtepomp mogelijk?

De vraag of het mogelijk is om de ombouw van een airconditioner naar een warmtepomp zelf te doen, is geen eenduidige ja- of nee-antwoord. Een aantal aspecten moet hierbij in overweging worden genomen.

De complexiteit van het proces

Het ombouwen van een airconditioner naar een warmtepomp vereist een goed begrip van koeltechnologie, verwarmingsinstallaties en het vermogen om correcte berekeningen te maken. Het betreft onder andere het monteren van een warmtewisselaar, het aanpassen van het freoncircuit en het verbinden van het systeem met een verwarmingssysteem. Deze stappen vereisen technische vaardigheden en ervaring met het werken aan HVAC-systemen.

Buiten het monteren van componenten is het ook belangrijk om te weten hoe het systeem moet worden afgesteld en gecontroleerd om ervoor te zorgen dat het efficiënt werkt. Dit omvat bijvoorbeeld het controleren van de druk in het freoncircuit, het instellen van de temperatuur en het testen van de warmteoverdracht.

Risico’s van een DIY-ombouw

Een zelfde ombouw zonder ervaring of technische kennis kan leiden tot een aantal problemen. Een verkeerd gekozen warmtewisselaar of een verkeerd aangesloten freoncircuit kan ervoor zorgen dat het systeem niet werkt of zelfs schade levert aan de unit. Dit kan leiden tot extra kosten voor reparaties of vervanging van beschadigde componenten.

Daarnaast kan een onjuist afgesteld systeem leiden tot verhoogd energieverbruik, wat het doel van energiebesparing ondermijnt. In het ergste geval kan het systeem zelfs defect raken of schade aanrichten aan het verwarmingssysteem of andere delen van de installatie.

Alternatieven voor een DIY-ombouw

Aangezien het ombouwproces complex is en risico’s met zich meebrengt, is het aan te raden om dit aan een professional over te laten. In Nederland zijn er al een aantal bedrijven die gespecialiseerd zijn in het ombouwen van airconditioners naar warmtepompen, inclusief de installatie en integratie met het verwarmingssysteem. Dit kan zowel via de aankoop van een kant-en-klare ombouwset als via een volledig uitgevoerde installatie door een bedrijf.

Daarnaast is het ook mogelijk om kant-en-klare warmtepompen aan te schaffen bij specialisten die deze al volledig geïntegreerd hebben. Deze oplossing is meestal duurder, maar biedt de garantie van een professioneel en efficiënt systeem.

Kosten en rendement

Een van de belangrijkste redenen waarom mensen kiezen voor een ombouw van een airconditioner naar een warmtepomp, is de lagere kosten in vergelijking met een professionele warmtepomp. Een airconditioner zonder inverter is bijvoorbeeld vaak aanzienlijk goedkoper dan een lucht-water warmtepomp van een bekende merk. De ombouw van zo’n unit kan echter ook kosten genereren, afhankelijk van de vereiste componenten en eventuele professionele installatie.

Het rendement van een omgebouwde airconditioner is afhankelijk van een aantal factoren, waaronder de kwaliteit van de ombouw, de juiste keuze van warmtewisselaar en de efficiëntie van het verwarmingssysteem. In principe kan een correct omgebouwde airconditioner vergelijkbaar rendement bieden als een professionele warmtepomp, mits de juiste componenten en berekeningen zijn gebruikt.

Inverter-airconditioners versus traditionele modellen

Een inverter-airconditioner is een modernere oplossing die aanzienlijk efficiënter werkt dan een traditionele airconditioner. Het grote voordeel van een inverter-unit is dat het vermogen continu kan worden aangepast aan de warmtebehoefte van het gebouw. Dit zorgt voor energiebesparing, vooral bij gunstige buitentemperaturen.

Een traditionele airconditioner zonder inverter werkt op volledig vermogen of niet algeheel. Dit kan leiden tot hoger energieverbruik, vooral in koudere seizoenen waarin het systeem vaker zal aanslaan om de gewenste temperatuur te bereiken. Daarom wordt het ombouwen van een airconditioner zonder inverter sterk afgeraden.

Veiligheid en duurzaamheid

Nebijzaken als veiligheid en duurzaamheid zijn ook belangrijk bij het overwegen van een ombouwproject. Een professionele warmtepomp is meestal uitgerust met extra sensoren en automatiseringen die het systeem efficiënter en veiliger maken. Deze functies zijn bij een omgebouwde airconditioner vaak niet aanwezig, wat betekent dat het systeem minder toezicht en regeling kan bieden.

Daarnaast kan het gebruik van gerecyclede materialen en duurzame technologieën in het kader van de ombouw bijdragen aan het verlagen van de CO2-uitstoot. Sommige bedrijven die zich specialiseren in het ombouwen van airconditioners naar warmtepompen, zoals bijvoorbeeld Reducd, gebruiken gerecyclede materialen in hun geluidskasten en omkastingen. Deze aanpak is niet alleen duurzamer, maar ook esthetisch aantrekkelijker en biedt extra bescherming voor de buitenunit tegen weersinvloeden.

Conclusie

Het ombouwen van een airconditioner naar een warmtepomp is in principe een haalbare oplossing voor wie op zoek is naar een duurzamere en energie-efficiëntere verwarming. De technische vereisten zijn echter aanzienlijk en vereisen een goed begrip van koel- en verwarmingsinstallaties. Aangezien het een complexe ingreep betreft, is het aan te raden om dit aan een professional over te laten, zeker bij een groter project of bij een woning met complexe verwarmingsbehoeften.

Hoewel het ombouwen van een airconditioner vaak een lagere startkosten heeft dan het aankopen van een professionele warmtepomp, is het rendement en de efficiëntie van het systeem afhankelijk van de kwaliteit van de ombouw. Een correct uitgevoerde ombouw kan in theorie vergelijkbaar rendement bieden als een professioneel systeem, mits de juiste componenten zijn gebruikt en de berekeningen goed zijn gedaan.

Voor wie toch wil proberen om het zelf te doen, is het belangrijk om goed onderbouwde berekeningen te maken, de juiste componenten te kiezen en eventueel professionele hulp in te huren voor het afgestelde en de controle. Het ombouwen van een airconditioner naar een warmtepomp is dus geen luchtige DIY-taak, maar een serieuze technische uitdaging die goed voorbereiding en kennis vereist.