Hybride warmtepompen en energiezuinig wonen: trends, toepassingen en ontwikkelingen in Nederland

Inleiding

In de huidige bouw- en renovatiemarkt speelt energiezuinig wonen een steeds belangrijkere rol. Door maatregelen zoals verduurzaming, vermindering van fossiele brandstoffen en het behalen van energieneutrale bouwdoelen, wordt het gebruik van warmtepompen steeds populairder. In het bijzonder hybride warmtepompen – een combinatie van warmtepomp en cv-ketel – worden gezien als een transitieloplossing tussen traditionele gasverwarming en volledig elektrische verwarmingssystemen.

Deze artikelenreeks is gebaseerd op informatie uit de bronnen van Platformwarmtepompen.nl en biedt een overzicht van de toepassing, vooruitgang, technologische ontwikkelingen en beleidsmaatregelen rondom warmtepompen in Nederland. Het artikel richt zich niet alleen tot woningeigenaren, maar ook tot professionals in de bouwsector die willen inzicht krijgen in de huidige trends en praktische toepassingen van warmtepompen.

Hybride warmtepompen: een duurzame transitieoptie

Definitie en werking van hybride warmtepompen

Hybride warmtepompen combineren een elektrische warmtepomp met een traditionele cv-ketel. De warmtepomp zorgt voor verwarming in milder weer, terwijl de cv-ketel ingeschakeld wordt bij extreem koud weer of bij hoge warmtebehoeften. Deze oplossing is ideaal voor bestaande woningen die niet volledig elektrisch kunnen worden voorzien vanwege technische of kostenoverwegingen.

Peter Wagener van de Dutch Heat Pump Association benadrukte op de VSK beurs in Utrecht dat hybride warmtepompen een steeds grotere rol spelen in de verduurzaming van de bestaande woningbouw. Deze systemen bieden een praktische oplossing om het energieverbruik te verlagen en het gebruik van fossiele brandstoffen te beperken, zonder dat de woning volledig aangepast hoeft te worden.

Toepassing in bestaande woningen

De installatie van hybride warmtepompen in bestaande woningen vereist een grondige voorbereiding, inclusief een energiecheck en eventueel isolatieverbeteringen. Volgens informatie van Platformwarmtepompen.nl, is het succes van deze installaties sterk afhankelijk van het ontwerp, de uitvoering en het onderhoud. Een slecht gepland systeem kan leiden tot onverwachte kosten en een minder gunstig rendement.

Een voorbeeld van een succesvolle toepassing is te vinden op het eiland Ameland, waar drie lokale installateurs in opdracht van de gemeente en GasTerra hybride warmtepompen hebben geïnstalleerd in 32 huurwoningen. Deze projecten tonen aan dat hybride warmtepompen ook geschikt zijn voor de woningbouwsector, zeker in regio’s waar het klimaat en de infrastructuur bepalend zijn voor de energieopwekking.

Toekomstvisie van de DHPA

Op 1 januari 2018 werd Frank Agterberg benoemd als nieuwe voorzitter van de Dutch Heat Pump Association (DHPA), opvolgend op Peter Wagener. De DHPA is sinds 2009 een centrale speler in het Nederlandse duurzame energiedebat en heeft zich sterk ingezet voor de marktontwikkeling van warmtepompen.

Agterberg benadrukte in zijn aanvaangstoespraak dat de organisatie zich zal richten op het verder professionaliseren van de markt, het verbeteren van de kwaliteit van installaties en het verder versnellen van de energietransitie. Deze visie past goed binnen de huidige trends, aangezien de omzet van warmtepompen in 2018 de cv-ketel voor de eerste keer overtrok. Volgens onderzoek van Warmtepompstrategie werd er dat jaar circa €250 miljoen aan warmtepompen geïnstalleerd, vergeleken met €220 miljoen aan HR-ketels.

Technologische ontwikkelingen en innovatie

Nieuwe producten en systemen

De technologische ontwikkelingen op het gebied van warmtepompen zijn sneller verlopen dan verwacht. Een van de recente innovaties is de introductie van een kleine lucht/water-warmtepomp zonder buitenunit door Enzavu. Het apparaat, genaamd NAv5AI, wordt gepresenteerd als een betaalbare en eenvoudig te installeren oplossing voor typisch Nederlandse woningbouw. Het kan zowel standalone gebruikt worden als in combinatie met een HR-ketel.

Daarnaast introduceert Techneco een slimme thermostaat, Anna, die gekoppeld is aan de Elga hybride warmtepomp. Deze thermostaat zorgt voor betere regulering van de verwarmingsinstallatie, wat leidt tot een efficiënter energieverbruik en comfortabeler wonen.

Innovatieroutes en beurzen

Het vakblad Warmtepompen organiseert jaarlijks de Warmtepompen Innovatieroute tijdens de Vakbeurs Energie in Den Bosch. Deze route biedt een overzicht van de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van warmtepompen en duurzame verwarmingssystemen. Deelname is gratis en richt zich zowel tot professionele installateurs als woningeigenaren die meer willen weten over de technologieën en subsidies.

In 2017 vond de 12e editie van het IEA Warmtepompcongres plaats in Rotterdam onder de titel “Rethink Energy, Act NOW!”. Internationale sprekers gaven workshops en presentaties over energiebesparing, CO2-neutrale projecten en de rol van warmtepompen in de energietransitie. Deze evenementen tonen aan dat Nederland een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling en toepassing van warmtepomptechnologie.

Beleid en regulering

Certificering en kwaliteitsborging

Per 1 oktober 2014 is een certificering in werking getreden voor het installeren van warmtepompen. Deze regel is afgeleid van de AmvB Bodemenergie, die per 1 juli 2013 van kracht is. De invoering van deze certificering zorgt ervoor dat installateurs zich moeten conformeren aan kwaliteitsnormen en standaarden. Dit is een essentieel onderdeel van de energietransitie, omdat het vertrouwen in de kwaliteit van installaties stijgt en het risico op foute of ondoordachte installaties vermindert.

Subsidies en stimuleringsmaatregelen

Voor woningverhuurders in de gereguleerde huursector is de Stimuleringsregeling Energieprestatie Huursector (STEP) beschikbaar. Deze regeling ondersteunt verhuurders die investeren in energiebesparende maatregelen, waaronder warmtepompen. Aanvragen kunnen gedaan worden vanaf 1 juli 2014 tot en met 31 december 2017. Dit type subsidie draagt bij aan de versnelling van de energietransitie in de huursector, waarin het gebruik van fossiele brandstoffen moet verminderen.

Verduurzaming en energieakkoorden

De Duurzame Energie Koepel ziet het afsluiten van het SER Energieakkoord voor duurzame groei als een eerste stap in de energietransitie. Teun Bokhoven, voorzitter van deze Koepel, noemde in zijn nieuwjaarstoespraak drie fundamentele doorbraken die hij als hoofdagenda voor de toekomst wil bepalen. Deze doorbraken zijn gericht op het verlagen van emissies, het stimuleren van duurzame energieopwekking en het verhogen van energieefficiëntie in de gebouwde omgeving.

Energiebesparing en industrie

Toepassing in de industrie

Niet alleen in de woningbouw, maar ook in de industrie worden warmtepompen steeds vaker ingezet. Volgens rapporten van RVO.nl levert investeren in warmtepompen in de industrie niet alleen op langere termijn geld op, maar leidt het ook tot een forse energiebesparing. In veel gevallen wordt dit gecombineerd met duurzame energiebronnen, zoals zonnepanelen of windenergie.

De EHPA (European Heat Pump Association) publiceerde een brochure met vijftien projectvoorbeelden die illustreren hoe warmtepompen efficiënt en effectief zijn in industriële en commerciële toepassingen. Deze publicatie benadrukt de flexibiliteit en duurzaamheid van warmtepompinstallaties in complexe energieomgevingen.

Kritische kijk op de toekomst

Kosten en marktontwikkeling

Hoewel de omzet van warmtepompen in 2018 de cv-ketel overtrok, is er nog steeds sprake van hoge aanschafkosten. Arthur van Schayk, CEO van Remeha verwarmingsketels, benadrukte in een interview dat de prijzen van warmtepompen niet zullen dalen zolang de vraag niet verdubbelt. Dit betekent dat de markt nog enige tijd zal groeien vooraleer het effect van schaalvergroting op de prijs zichtbaar wordt.

Ondertussen is er een duidelijke trend naar energieneutrale bouw en renovatie. Het ontwerp van nieuwbouwwoningen met een warmtepomp en zonnepanelen blijkt altijd voordeliger dan gasverwarming, zoals blijkt uit onderzoek door het ingenieursbureau DWA. Deze conclusie ondersteunt de overgang naar elektrische verwarmingsystemen en draagt bij aan de langere termijn doelstellingen van het Energieakkoord.

Conclusie

Hybride warmtepompen vormen een essentieel onderdeel van de energietransitie in Nederland, met name in de bestaande woningbouw. Ze bieden een praktische, duurzame oplossing die het gebruik van fossiele brandstoffen vermindert zonder dat woningen volledig herbouwd moeten worden. De groei van de markt, technologische ontwikkelingen en beleidsmaatregelen tonen aan dat warmtepompen steeds beter ingezet kunnen worden in zowel particuliere als industriële contexten.

De rol van de DHPA en andere organisaties is belangrijk in het versnellen van deze transitie. Door kwaliteitsborging, subsidies en innovatie te stimuleren, wordt de markt voor warmtepompen steeds professioneler en betrouwbaarder. Voor woningeigenaren en bouwprofessionals is het nu meer dan ooit de tijd om deze technologie in overweging te nemen als duurzame en kostenefficiënte oplossing.

Bronnen

1. Platformwarmtepompen.nl