Mantelzorgwoningen en de rol van warmtepompen in duurzaam wonen

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

Mantelzorgwoningen vormen een steeds belangrijkere oplossing in de huidige wonenmarkt, zowel voor zorgkoppels als voor gezinnen die extra ruimte nodig hebben. Deze woningvorm biedt de mogelijkheid tot dubbele bewoning, waarbij ieder koppel of individu een zelfstandige woonruimte heeft binnen een gemeenschappelijke woning. In combinatie met moderne duurzaamheidsmaatregelen zoals warmtepompen, worden mantelzorgwoningen steeds aantrekkelijker voor zowel woningbouwcorporaties als particuliere kopers. Dit artikel bespreekt de structuur, toepassingen, technische kenmerken en duurzaamheidsaspecten van mantelzorgwoningen, met een focus op de rol van warmtepompen en energie-efficiëntie.

Wat is een mantelzorgwoning?

Een mantelzorgwoning is een woning die bestaat uit twee of meerdere zelfstandige woningseenheden, meestal op verschillende verdiepingen. Deze vorm van wonen is vooral gericht op zorgkoppels, waarbij iemand die mantelzorg verstrekt een aparte woonruimte heeft binnen hetzelfde complex als de zorgbehoevende. In sommige gevallen kan het ook dienen als woonruimte voor kinderen of een gastenverblijf.

In de praktijk zien we dat mantelzorgwoningen vaak beneden-bovenwoningen zijn: de benedenwoning is rollatorvriendelijk en voorzien van faciliteiten die toegankelijk zijn voor iedereen, terwijl de bovenwoning meer gericht is op privacy en comfort. Deze opdeling maakt het mogelijk om in woonnabijheid te wonen, zonder dat dagelijks contact verplicht is.

Bij corporatie Woonconcept in Steenwijk wordt bijvoorbeeld gewerkt aan het omzetten van 8 beneden-bovenwoningen naar zelfstandige woningen, waarbij een deel van de woningen wordt verhuurd als mantelzorgwoningen. Deze woningen zijn straks energieneutraal en voorzien van een lucht/waterwarmtepomp en zonnepanelen.

Een belangrijk kenmerk van mantelzorgwoningen is dat ze vaak geïsoleerd zijn tegen warmte, kou en geluid. Dit zorgt voor comfort en privacy, maar ook voor energiebesparing. In combinatie met een warmtepomp wordt de energie-efficiëntie verder verbeterd.

De rol van warmtepompen in mantelzorgwoningen

Een warmtepomp speelt een essentiële rol in de energievoorziening van mantelzorgwoningen. Deze technologie maakt het mogelijk om warmte uit de omgeving (lucht, grond of water) te recupereren en deze te gebruiken voor verwarming of warmwaterproductie. Het is een duurzame alternatief voor conventionele verwarmingsinstallaties, zoals gas- of elektrische verwarming, en draagt bij aan het behalen van energieprestaties zoals energielabel A++.

In de context van mantelzorgwoningen is het gebruik van een warmtepomp bijzonder geschikt. Het zorgt voor een comfortabele inrichtingstemperatuur, minimaliseert energiekosten en draagt bij aan een duurzame woningbouwstrategie. Bovendien is het een technologie die goed past binnen de BENG-norm, die in januari 2021 is ingevoerd en voorziet in het bouwen van bijna energieneutrale gebouwen.

In de praktijk wordt een warmtepomp vaak gecombineerd met vloerverwarming, zoals beschreven in een woning in Leersum. Daar is de begane grond volledig voorzien van vloerverwarming, aangedreven door een warmtepomp. Het bijgebouw, dat als mantelzorgwoning kan dienen, is eveneens op deze manier uitgerust. Hierdoor wordt het mogelijk om zowel de hoofdwoning als het bijgebouw comfortabel te verwarmen, zonder dat er een aparte verwarmingsinstallatie nodig is.

Een voordeel van het gebruik van een warmtepomp is dat het een relatief lage energiebehoefte heeft, in vergelijking met andere verwarmingsmethoden. In combinatie met zonnepanelen, zoals opgenomen in de woning in Leersum (30 zonnepanelen), kan de woning zelfs voorzien worden van duurzame energie die bijdraagt aan het energieverbruik van de warmtepomp.

Duurzaam bouwen en mantelzorgwoningen

Duurzaam bouwen is in de huidige wonenmarkt steeds belangrijger, en mantelzorgwoningen zijn daarvan geen uitzondering. In de praktijk zien we dat mantelzorgwoningen vaak worden gerealiseerd met een focus op energie-efficiëntie, duurzame materialen en een circulaire aanpak.

Een voorbeeld hiervan is het werk van de woningcorporatie Woonforte in Alphen aan den Rijn. In samenwerking met aannemers zijn er maatregelen genomen om de doorlooptijd van reparatieverzoeken te verkorten, maar ook om de energieprestaties van woningen te verbeteren. Hierbij zijn hybride warmtepompen en betere isolatie toegepast. Deze investeringen zorgen ervoor dat woningen energie-efficiënter worden, wat niet alleen beter is voor het milieu, maar ook voor de huurders die profiteren van lagere energiekosten.

Bij de Tuinbeurs Groep is er eveneens aandacht voor duurzaam bouwen. Volgens hun werkwijze wordt er gebruik gemaakt van ecologische materialen en damp-open bouwmethoden, waardoor de woningen CO2-neutraal zijn. Daarnaast wordt er een modulair systeem toegepast voor vloerverwarming en warmtepompen. Dit betekent dat de woningen niet alleen warm zijn in de winter, maar ook koel in de zomer.

In het kader van de BENG-norm zijn er specifieke maatregelen genomen, zoals het toepassen van 18 cm dik regelwerk en 25 cm dikke wanden bij isolatie. Ook het dak en de vloer worden geïsoleerd, waarbij bij voorkeur circulaire materialen worden gebruikt. Deze maatregelen dragen bij aan het behalen van energieprestaties zoals energielabel A++, zoals beschreven in de woning in Leersum.

Voorbeelden van mantelzorgwoningen in de praktijk

Vrijstaande woning in Leersum

Een vrijstaande woning in Leersum biedt een uitstekend voorbeeld van een mantelzorgwoning in de praktijk. Deze woning bestaat uit een hoofdwoning van ongeveer 145 m² en een zelfstandig bijgebouw van 65 m². Het bijgebouw is geschikt als mantelzorgwoning, gastenverblijf of werkruimte aan huis. Het wordt verwarmd via een warmtepomp en is uitgerust met een woonkamer met praktische hoekkeuken, een slaapkamer met badkamer, vloerverwarming en een eigen terras. Alles is gelijkvloers, waardoor het gebruik laagdrempelig is.

Daarnaast is het bijgebouw gelegen op een ruim perceel van 3.543 m² met een hobbyweide en een vrijstaande schuur. Het perceel biedt ruimte voor het houden van dieren of voor hobbymatig gebruik. De hoofdwoning heeft een energielabel A++ en is uitgerust met vloerverwarming op de begane grond, 30 zonnepanelen en een warmtepomp. Dit maakt de woning volledig voorbereid op de toekomst en toont aan hoe mantelzorgwoningen kunnen worden geïntegreerd in een duurzame wonenstrategie.

Mantelzorgwoningen in Steenwijk

In de wijk De Gagels in Steenwijk wordt gewerkt aan het omzetten van 8 beneden-bovenwoningen tot zelfstandige woningen. Een deel van deze woningen wordt verhuurd als mantelzorgwoningen. De benedenwoning is rollatorvriendelijk en voorzien van een lucht/water warmtepomp en zonnepanelen. Deze woningen zijn straks energieneutraal en passen goed bij de behoefte van de buurtbewoners aan ‘omzien naar elkaar’. Uit een buurtenquête bleek dat dit concept goed aansluit bij de wensen van de inwoners.

Mantelzorgwoningen in Alphen aan den Rijn

Bij corporatie Woonforte in Alphen aan den Rijn zijn maatregelen genomen om de doorlooptijd van reparatieverzoeken te verkorten en de energieprestaties van woningen te verbeteren. Hierbij zijn hybride warmtepompen en betere isolatie toegepast, wat leidt tot een hogere energie-efficiëntie. De huurders scoren de reparatieafhandeling tegenwoordig gemiddeld een dikke 8. Deze aanpak toont aan hoe mantelzorgwoningen op lange termijn beter kunnen functioneren, zowel qua comfort als qua duurzaamheid.

De toekomst van mantelzorgwoningen

Mantelzorgwoningen vormen een veelbelovende oplossing voor de huidige wonen- en zorguitdagingen. In de toekomst zullen deze woningvormen waarschijnlijk nog verder in aantocht zijn, aangezien de bevolking ouder wordt en de vraag naar zorgverlening op eigen woning groeit. Bovendien is het steeds belangrijker dat woningen duurzaam zijn, niet alleen om milieuoverwegingen, maar ook om de leefbaarheid en het comfort te verbeteren.

De combinatie van mantelzorgwoningen en warmtepompen biedt een sterke basis voor deze toekomst. Warmtepompen zijn niet alleen efficiënt in het leveren van warmte, maar ook in het verlagen van energiekosten. In combinatie met zonnepanelen en een goede isolatie wordt het mogelijk om energieneutrale woningen te bouwen of te renoveren.

Daarnaast is er aandacht voor het gebruik van ecologische materialen en circulaire bouwmethoden. Dit betekent dat mantelzorgwoningen niet alleen duurzaam zijn qua energievoorziening, maar ook qua bouwmaterialen en constructie. Dit is een belangrijke ontwikkeling in de woningbouwsector, waarbij duurzaamheid niet alleen gericht is op energie, maar ook op het hele bouwproces.

Conclusie

Mantelzorgwoningen vormen een waardevolle aanvulling op de huidige wonenmarkt, zowel voor zorgkoppels als voor gezinnen die extra ruimte nodig hebben. Deze woningvorm biedt de mogelijkheid tot dubbele bewoning, waarbij ieder koppel of individu een zelfstandige woonruimte heeft binnen een gemeenschappelijke woning. In combinatie met moderne duurzaamheidsmaatregelen zoals warmtepompen, worden mantelzorgwoningen steeds aantrekkelijker voor zowel woningbouwcorporaties als particuliere kopers.

Warmtepompen spelen een essentiële rol in de energievoorziening van mantelzorgwoningen. Deze technologie maakt het mogelijk om warmte uit de omgeving te recupereren en deze te gebruiken voor verwarming of warmwaterproductie. Het is een duurzame alternatief voor conventionele verwarmingsinstallaties en draagt bij aan het behalen van energieprestaties zoals energielabel A++. In de praktijk zien we dat mantelzorgwoningen vaak worden uitgerust met vloerverwarming, aangedreven door een warmtepomp, wat zorgt voor comfort en energie-efficiëntie.

Duurzaam bouwen is in de huidige wonenmarkt steeds belangrijker, en mantelzorgwoningen zijn daarvan geen uitzondering. In de praktijk zien we dat mantelzorgwoningen vaak worden gerealiseerd met een focus op energie-efficiëntie, duurzame materialen en een circulaire aanpak. Voorbeelden uit de woningcorporaties Woonforte en Woonconcept tonen aan hoe mantelzorgwoningen kunnen worden ingezet om zowel de zorguitdagingen als de duurzaamheidsdoelen aan te kaarten.

De toekomst van mantelzorgwoningen ligt in de combinatie van comfort, duurzaamheid en flexibiliteit. Met de huidige technologieën en bouwmethoden is het mogelijk om mantelzorgwoningen te bouwen of te renoveren die niet alleen functioneel zijn, maar ook duurzaam, comfortabel en toekomstbestendig.

Bronnen

rent