HR-ketels nog steeds populair, maar warmtepompen groeien sneller

Published by Redactie on oktober 1, 2025 | Category warmtepomp

Inleiding

De Nederlandse verwarmingsmarkt verkeert in een transitie. Tijdens het afgelopen jaar zijn de verkoopcijfers van zowel HR-ketels als warmtepompen sterk gestegen. Toch blijkt uit de meest recente cijfers dat HR-ketels nog altijd het meest geïnstalleerde verwarmingstoestel zijn. In 2022 werden ongeveer 440.000 HR-ketels verkocht, wat 2% hoger is dan in 2021. De verkoop van warmtepompen groeide echter sneller, met een stijging van 37% in vergelijking tot 2021. Dit duidt op een langzaam maar zeker verschuiven van het energieverwarmingssysteem in Nederland, waarbij zowel HR-ketels als warmtepompen een rol spelen.

Deze trend is het gevolg van meerdere factoren: de stijgende gasprijzen, het verduurzamingsbeleid van de overheid, de groeiende populariteit van warmtepompen en de toename in subsidies en financiële voordeeltjes voor energiezuinige oplossingen. In dit artikel wordt een gedetailleerde analyse gegeven van de verkoopcijfers, de groeimotoren achter deze ontwikkeling en de toekomstige verwachtingen.

Stijging van HR-ketelverkoop in 2022

Hoewel de aandacht voor warmtepompen de laatste jaren sterk is toegenomen, blijft de HR-ketel het meest gebruikte verwarmingssysteem in bestaande woningen. In 2022 werden in Nederland ongeveer 440.000 HR-ketels verkocht, volgens cijfers van de Nederlandse Verwarmingsindustrie. Dit is een toename van 2% ten opzichte van 2021. De groei wordt voornamelijk gedreven door de vervanging van oudere verwarmingstoestellen door efficiëntere modellen.

HR-ketels zijn geavanceerde modellen die tot 90% efficiëntie halen. Het verschil met traditionele ketels ligt in de verbrandingsteknik: HR-ketels recupereren warmte uit de rookgassen, waardoor het aardgasverbruik lager is en de CO₂-uitstoot kleiner. Voorzitter Henk Sijbring van de Nederlandse Verwarmingsindustrie benadrukt dat de groei in HR-ketelverkoop vooral komt doordat mensen hun oude ketels vervangen voor een moderner en zuiniger model. Deze keuze verlaagt de energierekening en maakt het huis duurzamer.

De stijging van HR-ketelverkoop is ook een tijdelijke uitkomst van het onzekerheidsgevoel dat het gasgebrek en de stijgende gasprijzen hebben veroorzaakt. Velen kiezen voor een HR-ketel als tijdelijke oplossing, omdat het technische risico en de kosten van een volledige verwarmingsomsturing met een warmtepomp nog te groot zijn. Hierdoor blijft het verwarmingssysteem met een HR-ketel het populairste bij huishoudens in bestaande woningen.

Verkoop van warmtepompen groeit sneller

De verkoop van warmtepompen is in 2022 met 37% toegenomen ten opzichte van 2021. Dit is een aanzienlijke groei, die duidelijk sneller is dan die van HR-ketels. In totaal zijn in 2022 bijna 100.000 warmtepompen geïnstalleerd. De groeicijfers duiden op een structurele verandering in het verwarmingslandschap van Nederland.

De groei wordt vooral aangewakkerd door de stijgende aandacht voor verduurzaming en de stijgende gasprijzen. Sinds de invasie van Rusland in Oekraïne is de vraag naar warmtepompen explosief toegenomen. Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland benadrukt dat de vraag naar hybride warmtepompen – die in combinatie met een HR-ketel werken – enorm is toegenomen. Dit verklaart ook waarom de HR-ketelverkoop in 2022 is blijven stijgen. Een hybride warmtepomp maakt gebruik van zowel elektriciteit als aardgas, waardoor het systeem flexibel is en de gasafhankelijkheid verlaagt.

Nieuwbouw speelt ook een rol in de groei van warmtepompen. Sinds 2018 mogen nieuwe woningen niet meer aangesloten worden op aardgas, wat betekent dat in nieuwbouw al standaard warmtepompen worden ingezet. In 2022 zijn in totaal 72.300 warmtepompen verkocht, waarvan een groot deel in nieuwbouwprojecten. Dit betekent dat de verkoop van warmtepompen op lange termijn een sterke groeimotor zal blijven.

Hybride systemen en de rol van HR-ketels

Hybride warmtepompen zijn een interessante combinatie van HR-ketels en warmtepompen. Deze systemen werken met een HR-ketel als back-up voor koudere periodes en een warmtepomp voor de rest van het jaar. Hybride systemen zijn flexibel, efficiënt en passen goed bij bestaande woningen die niet volledig verduurzaam zijn.

De toename in hybride warmtepompverkoop heeft ook directe gevolgen voor de HR-ketelmarkt. Bij elke installatie van een hybride warmtepomp wordt ook een HR-ketel geïnstalleerd. Daardoor is de groei van de hybride markt een indirecte motor voor de HR-ketelverkoop. In 2022 zijn er ruim 3.800 subsidieaanvragen gedaan voor hybride warmtepompen, volgens de Gasmonitor. Dit betekent dat de vraag naar HR-ketels niet alleen door de vervanging van oude systemen wordt gedreven, maar ook door de groeiende populariteit van hybride installaties.

Een voordeel van hybride systemen is dat ze relatief eenvoudig te installeren zijn. Ze combineren de kennis van HR-ketelinstallaties met de technologie van warmtepompen, wat voor installateurs minder technische innovatie eist. Hierdoor blijft de HR-ketel een belangrijk onderdeel van de verwarmingsmarkt, ook in een wereld die steeds duurzamer wordt.

De invloed van energieprijzen en subsidies

De stijging van gasprijzen en de groeiende aandacht voor verduurzaming zijn de belangrijkste motoren achter de toename in verkoop van zowel HR-ketels als warmtepompen. In 2022 is het gasverbruik van huishoudens sterk toegenomen, terwijl de gasprijzen ook zijn gestegen. Dit heeft geleid tot hogere energierekeningen en een groeiende behoefte aan energiezuinige oplossingen.

Subsidies en andere financiële voordeeltjes spelen ook een rol in de keuze van huishoudens voor HR-ketels of warmtepompen. Voor HR-ketels zijn er programma’s zoals de "Klimaatwet" en de "Energieprestatiesverordening" die extra stimulansen bieden voor de vervanging van oude ketels. Voor warmtepompen zijn er subsidies via de "Warmtevergelijker" en andere programma’s die het aankopen van een warmtepomp gunstig maken.

Hoewel subsidies voor HR-ketels en warmtepompen beide beschikbaar zijn, is de aanschafprijs van een warmtepomp vaak aanzienlijk hoger dan die van een HR-ketel. Hierdoor kiezen veel huishoudens voor de HR-ketel als tijdelijke of tussentijdse oplossing. Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland benadrukt dat verduurzamen nog nooit zo lonend is geweest, maar dat de investeringskosten voor een warmtepomp nog steeds een obstakel vormen voor veel consumenten.

De rol van de installateurs en de bouwsector

De bouw- en installatiebranche speelt een centrale rol in de overgang naar energiezuinige verwarmingssystemen. Installateurs moeten niet alleen de technische kennis hebben voor HR-ketels en warmtepompen, maar ook in staat zijn om consumenten te adviseren over de beste optie voor hun woning. Dit is een uitdaging, omdat de keuze tussen een HR-ketel en een warmtepomp vaak niet alleen technisch is, maar ook financieel, functioneel en emotioneel beïnvloed wordt.

Een belangrijk aspect is de investeringskosten. Voor een warmtepomp is de aanschafprijs aanzienlijk hoger dan die van een HR-ketel. Daarnaast is de installatie van een warmtepomp vaak complexer, wat leidt tot hogere werkuren. Hierdoor is de aanschaf van een HR-ketel voor veel huishoudens een aantrekkelijke tussentijdse oplossing. Installateurs zien hierin ook een gelegenheid om extra werk te genereren, omdat huishoudens hun HR-ketel sneller zullen vervangen wanneer ze klaar zijn voor een volledige verduurzaming.

Het is echter belangrijk dat installateurs objectief adviseren en consumenten uitleggen welke oplossing het beste aansluit bij hun behoeften. In sommige gevallen kan een HR-ketel een tijdelijke oplossing zijn, maar in andere gevallen is een warmtepomp de betere keuze. Installateurs moeten zorgvuldig adviseren en samenwerken met consumenten om de beste keuze te maken.

De toekomst van de verwarmingsmarkt

De verwarmingsmarkt in Nederland staat voor een langdurige transformatie. Op korte termijn zullen HR-ketels waarschijnlijk nog steeds het meest geïnstalleerde verwarmingstoestel zijn. De groei in verkoop van HR-ketels wordt vooral gedreven door de vervanging van oude ketels en de groeiende vraag naar hybride systemen. Echter, op lange termijn is de toekomst van de verwarmingsmarkt duidelijk gericht op elektrische verwarmingssystemen zoals warmtepompen.

De overheid heeft duidelijke doelen opgesteld voor de verduurzaming van de woningbouw, zoals de doelstelling dat in 2050 alle woningen CO₂-vrij zijn. Dit betekent dat de vraag naar warmtepompen in de toekomst alleen maar zal stijgen. Fabrikanten van warmtepompen investeren al in extra productielocaties om de vraag vanaf 2023 te kunnen bedienen. Dit duidt op een snelle toename in de beschikbaarheid van warmtepompen, wat de wachttijden zal verlagen en de markt zal stimuleren.

Bovendien wordt verwacht dat de verkoop van warmtepompen in 2023 nog sneller groeit dan in 2022. Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland benadrukt dat de vraag sinds de invasie van Rusland in Oekraïne explosief is toegenomen. Hierdoor is het waarschijnlijk dat de markt zich sneller ontwikkelt dan voorheen werd verwacht.

De keuze van consumenten en verleidingstechnieken

De keuze van consumenten voor HR-ketels of warmtepompen is niet altijd puur rationeel. Psychologisch onderzoek, zoals uitgevoerd door Pascal Zoetbrood en Niels Götz in hun onderzoeksrapport “Verleid de consument”, laat zien dat consumenten vaak besluiten nemen op basis van emotie, instinct en verliesaversie. Dit betekent dat mensen eerder een HR-ketel kiezen dan een warmtepomp, omdat de investeringskosten voor de warmtepomp als een groter verlies worden ervaren dan de mogelijke besparing op de energierekening.

Volgens het onderzoek wordt verlies van € 5,00 2,25 keer zo sterk ervaren als de blijdschap van winnen van € 5,00. Dit verklaart waarom velen kiezen voor een HR-ketel als tijdelijke oplossing, omdat het risico en de kosten van een warmtepomp nog steeds te groot zijn. Deze psychologische barrière is een belangrijk aspect in de overgang naar duurzamere verwarmingssystemen.

Installateurs en adviseurs kunnen hierin een rol spelen door consumenten te adviseren op basis van hun behoeften, budget en de toekomstige wensen. Door verleidingstechnieken te gebruiken, zoals het benadrukken van de veiligheid, het comfort en de toekomstige besparing, kunnen consumenten worden beïnvloed om sneller over te stappen op een warmtepomp. Deze technieken zijn vergelijkbaar met het verkoopconcept van winterbanden of elektrische auto’s, waarbij het comfort en de veiligheid centraal staan.

De rol van nieuwbouw en de toekomstige markt

Nieuwbouw speelt een belangrijke rol in de toekomstige markt voor warmtepompen. Sinds 2018 mogen nieuwe woningen niet meer aangesloten worden op aardgas, wat betekent dat in nieuwbouw standaard warmtepompen worden ingezet. In 2022 zijn 72.300 warmtepompen verkocht, waarvan een groot deel in nieuwbouwprojecten. Dit betekent dat de verkoop van warmtepompen op lange termijn een sterke groeimotor zal blijven.

In bestaande woningen is de omsturing naar warmtepompen echter langzaam. Veel huishoudens kiezen ervoor om hun HR-ketel te vervangen voor een moderner model, in plaats van direct over te stappen op een warmtepomp. Dit is begrijpelijk, gezien de investeringskosten en het technische risico. Echter, de overheid en de energiebedrijven werken aan subsidies en maatregelen om de overgang naar warmtepompen te vergemakkelijken.

Conclusie

De verwarmingsmarkt in Nederland verkeert in een overgangsperiode. In 2022 zijn zowel HR-ketels als warmtepompen sterk verkocht, waarbij HR-ketels het meest geïnstalleerde verwarmingstoestel zijn gebleven. De groei in HR-ketelverkoop wordt vooral gedreven door de vervanging van oude systemen en de groeiende vraag naar hybride verwarmingssystemen. Echter, de verkoop van warmtepompen groeit sneller, met een stijging van 37% in vergelijking tot 2021. Dit duidt op een langzaam maar zeker verschuiven van de verwarmingsmarkt naar elektrische verwarmingssystemen.

De toekomst van de verwarmingsmarkt is duidelijk gericht op warmtepompen. De overheid heeft ambities opgesteld voor de verduurzaming van de woningbouw, en fabrikanten investeren in extra productielocaties om de vraag in 2023 te kunnen bedienen. In bestaande woningen is de omsturing echter langzaam, omdat velen ervoor kiezen om hun HR-ketel te vervangen voor een moderner model. De psychologische aspecten van de consumentenkeuze en de verleidingstechnieken die worden gebruikt, spelen een belangrijke rol in deze overgang.

Installateurs, adviseurs en huishoudens spelen allemaal een rol in de toekomstige markt. Het is belangrijk dat installateurs objectief adviseren en consumenten uitleggen welke oplossing het beste aansluit bij hun behoeften. Op korte termijn zullen HR-ketels nog steeds het meest geïnstalleerde verwarmingstoestel zijn, maar op lange termijn is de toekomst van de verwarmingsmarkt duidelijk gericht op warmtepompen.